روزنامه ابتکار

«ابتکار» در گفت‌و‌گو با کارشناسان حقوقی ماجرای شکایت از هیات داوران جشنواره فیلم فجر را بررسی می کند

مورد عجیب «لاتاری»
فاطمه رنج‌اندیش
«ایستاده در غبار» نخستین فیلم محمدحسین مهدویان بود که در سی و چهارمین دوره از جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و با استقبال زیادی مواجه شد. بعد از این فیلم «ماجرای نیمروز» که به روایت ترورهای سال ۱۳۶۰ به دست گروه منافقین می‌پرداخت از نظر شیوه روایت داستان مورد نقد و نظرهای متفاوت اهالی رسانه و سینماگران قرار گرفت. در همین راستا «لاتاری» سومین اثر این کارگردان از ابتدا برای دریافت پروانه ساخت دچار مشکلاتی بود.
حواشی به نفع «لاتاری»!


در ابتدا ادعا شد که از سوی اعضای شورای پروانه ساخت ارشاد ایراداتی مطرح شده و نتیجه آن تغییر تهیه‌کننده این اثر بود. اگرچه به نظر می‌رسید دلیل مشکلات پیش آمده برای لاتاری، مخالفت برخی نهادهای بالادستی با ساخت این فیلمنامه بود. چراکه مهدویان این بار سوژه‌های تاریخی را کنار گذاشت و سراغ ماجرای قاچاق دختران ایرانی به کشورهای عربی رفت. به هر تقدیر «لاتاری» به تهیه کنندگی سیدمحمود رضوی ساخته و راهی سی و ششمین جشنواره فیلم فجر شد. فارغ از اینکه موضوع اصلی داستان در نشست خبری این فیلم با انتقادات شدیدی همراه بود، عموما نسبت به چهره‌ای که «لاتاری» از کشور ایران در خاورمیانه نشان داد، اعتراض شد. با وجود اینکه محمد حسین مهدویان در دفاع از «لاتاری» بارها تاکید کرد که این فیلم نماد یا الگویی را نشان نمی‌دهد و صرفا یک قصه درباره یک نفر را روایت می‌کند، خیلی زود این فیلم در شبکه‌های اجتماعی به نماد غیرت ایرانی تبدیل شد و مخالفان و موافقان فیلم با تفکرات سیاسی مشخص مقابل یکدیگر قرار گرفتند. از سویی دیگر در جریان حضور مهدویان در برنامه «هفت» و لو دادن داستان فیلم از سوی مجری برنامه، هادی حجازی‌فر بازیگر فیلم در اینستاگرام خود پستی را منتشر کرد و نسبت به این اقدام غیر حرفه‌ای واکنش نشان داد. تا اینجای ماجرا هیچ ایرادی وجود ندارد اما وقتی حجازی‌فر خطاب به مهدویان گفت که «چرا در دهان مجری صدا و سیما نکوبیده است» و مهدویان در جواب گفت که «باید این کار را می‌کردم»، اظهار نظر و بیانیه‌ها یکی پس از دیگری در شبکه‌های اجتماعی به خصوص اینستاگرام و توییتر منتشر شد. تا جایی که حجازی فر مجبور به عذرخواهی شد. در این میان نسبت به گفته‌های مهدویان در «هفت» هم که در بخشی از صحبتهایش شاهنامه فردوسی را فاشیستی خواند، موضع‌گیری‌های تندی صورت گرفت. البته این حواشی اگر به فروش بیشتر «لاتاری» کمک نکرده باشد، از استقبال مخاطبان این فیلم نکاست. در حالی که به نظر می‌رسد در تصمیم‌گیری هیات داوران تاثیرگذار بوده است.
«لاتاری» آزارمان داد
با اعلام اسامی کاندیدهای سی و ششمین جشنواره فیلم فجر جای خالی «لاتاری» سوال برانگیز بود. به گونه‌ای که فقط سینا قویدل در بخش جلوه‌های ویژه بصری به صورت مشترک برای فیلم‌های «لاتاری» و «ماهوار» کاندید شد که در همان بخش هم سیمرغ را نگرفت. در جریان حضور داوران جشنواره در برنامه «هفت» رسول صدرعاملی درباره نادیده گرفتن «لاتاری» گفت: «رُک بگویم؟ لاتاری آزارمان داد. قصه و تِم فیلم، همه هیئت داوران را آزار داد. در «لاتاری» مُنجی فرض می‌کند ریشه مشکلات بیرون از کشور است، در حالی ریشه داخلی است! اول از همه فیلم باید به دل بشیند تا در بخش‌های دیگر دیده شود. من در درجه اول مثل یک کودک فیلم را می‌بینم و اگر تاثیر گذاشت، بعد می‌بینم فیلمبرداری یا موارد دیگرش چطور بود.» این عضو هیات داوران ادامه داد: «فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس، تدوین و ... باید در خدمت کارگردان باشد و اگر نباشد بهترین کارگردانی و نورپردازی ها اشتباه است. فیلمسازی کار تیمی است و خوبی‌ها برای همه تقسیم می‌شود، اما اگر بدی باشد فقط و فقط به کارگردان برمی‌گردد. سختی کار کارگردان همین است و وقتی کلیت فیلم مورد پسند نیست، در تمام بخش های فنی هم دچار ایراد است.» صدرعاملی ادامه داد: «در مورد بازی‌ها هم هادی حجازی‌فر در «لاتاری» بازی فوق‌العاده‌ای دارد و تماشاگر را به‌عنوان قهرمان فیلم تحت تاثیر قرار می‌دهد. ولی جواد عزتی نامزد ششم و حجازی‌فر نامزد هفتم ما بودند و ما نمی‌توانستیم بیش از پنج نامزد اعلام کنیم. به ویژه چون در بخش‌های دیگر نامزدهای بیشتری معرفی کردیم، اینجا دیگر نمی‌شد. چون در بخش کارگردانی که نامزدی بیشتری داریم فیلمسازان ما چیزهای تازه‌ای به سینمای ما اضافه کرده بودند.» در ادامه محمدرضا فروتن نیز گفت: «ما به محتوای فیلم‌ها توجه کردیم. «لاتاری» خشونت و انتقام را ترویج می‌کند، در حالی که ما ترجیح می‌دهیم تا در فیلم‌ها بیشتر مذاکره و گفت وگو ببینیم.»
همچنین رسول صدرعاملی در پاسخ به پرسشی درخصوص فشارهای یا بیرونی به هیئت داوران گفت: «ابدا چنین نبود. آقای حیدریان دوبار پیش ما آمدند. یک بار روز اول که 5 دقیقه آمدند و خوشامد گفتند و یکبار هم روز آخر که کاندیدا به دست ایشان رسیدو آمدند و از ما تشکر کردند. یک نظر هم دادند و آن اینکه یکی از فیلم ها خیلی زیاد کاندیدا دارد، به نظر شما این چنین نیست؟ همین و تمام شد. اما دبیر جشنواره خود را به در و دیوار می زد تا اتفاقی که فکر می‌کرد خوب است رخ دهد اما ترکیبی که چیده بود حرف او را گوش نمی‌کرد!» محمدرضا فروتن نیز درخصوص فشارهای احتمالی به اعضای هیات داوران بیان داشت: «در این دوره ای که من حضور داشتم هیچ گونه اعمال فشار و جبری واقعا نبود، اما پیشنهاد بود. اما اینکه ما را در موقعیتی قرار دهند که ما باید چنین کاری بکنیم ابدا. اتفاقا توصیه‎‌ها و پیشنهادهای موثری بود که من فکر می‌کنم هیاات داوران به اشتباه گوش نکردند! ما هیات داوری دموکراتی داشتیم که بسیار به نظر یکدیگر و مجموع آرا احترام گذاشتیم.»
شکایت از دبیرخانه جشنواره فیلم فجر
محمود رضوی تهیه‌کننده فیلم «لاتاری» بعد از اختتامیه در رشته توییت‌هایی نوشت: «جشنواره فیلم فجر تمام شد. ما ماندیم و مردم. منتظر حمایت همیشگی مردم در اکران‌های دو فیلم «لاتاری» و «دارکوب» هستیم.»، «امشب از دبیر محترم جشنواره فیلم فجر آقای ایراهیم داروغه‌زاده اجازه گرفتم تا صحبت‌هایی که در آخرین جلسه قبل از صدور پروانه ساخت «لاتاری» در حضور محمد حسین مهدویان در خصوص سرنوشت لاتاری در جشنواره گفتند منتشر کنم.»، «و خدا را شاهد می‌گیرم که ایشان مدیر صادق و راستگویی هستند. ایشان در آن جلسه به صورت شوخی و جدی فرمودند که در جشنواره فیلم فجر چینش طوی خواهد بود که هیچ اتفاقی برای «لاتاری» نمیافتد. سپاس از این صداقت که به صورت طنز آینده فیلم را تصویر کردند.» دبیر سی و ششمین دوره از جشنواره فجر در پاسخ به این توییت اعلام کرد: «جواب یکسان من به همه سینماگران که به شوخی می‌خواستند هوای فیلمشان را در جشنواره داشته باشم همین بود، سید بزرگوار» رضوی در توییت دیگری که به سرعت حذف شد این بود: «البته در جلسه یک و نیم ساعته جدی‌های جذاب‌تر از این شوخی هم داشته که اگر قرار به بیان باشد مصداق شعر گر پرده برافتد نه تو مانی و نه من می‌شود...»
مجموعه گفت‌و گوهایی که میان این دو نفر از اهالی سینما رد و بدل شد، نشان از آن داشت که داوری‌های این دوره از فیلم فجر با شائبه‌های زیادی همراه است. ضمن اینکه روز بعد محمود رضوی به روند توییت‌هایش ادامه داد و نوشت: «بعد از صحبت‌های 2 نفر از داوران عزیز جشنواره فیلم فجر در خصوص ممیزی محتوا به جای داغوری و پست آقای حمید فرخ‌نژاد، یک تیم حقوقی به من اعلام کردند بر اساس بند ب جز 1 ماده 10 قانون عدالت اداری و اصل 173 شکایت از دبیرخانه جشنواره فیلم قطعا قابل طرح در دیوان است قصد پیگیری دارند.» اگرچه بعد از مدتی گویی تیم «لاتاری» منصرف شدند. چراکه رضوی مجدد توضیح داد: «سازندگان قصد شکایت ندارند، جشنواره فیلم فجر برای ما تمام شده و صرفا به فکر اکران سریع فیلم هستیم، آن‌ها تیم حقوقی اعلام کرده‌اند شکایت قابل طرح است و آن‌ها قصد پیگیری دارند، تا این مسئله مجددا تکرار نشود. همه تیم «لاتاری» به دنبال دریافت جایزه خود با استقبال مردم از فیلم هستند.»
از آنجایی که نمونه این اتفاق در سال‌های گذشته برای فیلم‌های متعددی رخ داده است و اعلام رسمی شکایت و پیگیری آن فصل تازه‌ای را برای سینماگران آغاز می‌کند. با دو نفر از وکلای پایه یک دادگستری در مورد قانون نامبرده شده، گفت‌و‌گو کردیم.
مدعی می‌تواند ادعای خسارت کند
بهمن کشاورز درباره شکایت از دبیرخانه جشنواره با توجه به اینکه تا امروز نمونه ‌ای مشابهی وجود نداشته است، توضیح می‌دهد: «اینکه تا امروز طرح شکایت خاصی در این مورد سابقه نداشته است، به این مفهوم نیست که بار اولی نمی‌تواند وجود داشته باشد. بدیهی است شرکت کردن یک فیلم در مسابقات داخلی و خارجی در صورتی که منتهی به موفقیت‌های شود، تبعات مالی دارد.
به عبارتی دیگر تهیه‌کننده، کارگردان، بازیگران و... پاداش مالی در نتیجه قرار گرفتن فیلم در رده‌های بالای ارزیابی به دست خواهند آورد. حال اگر تشکیلات، موسسات، کمیسیون و هیئتی که مسئول بررسی فیلم هستند بدون توجیه قانونی یا صحیح آن را از رده ارزیابی خارج کرده باشند، موضوعی است که می‌تواند مورد رسیدگی قضایی قرار گیرد. در این مورد خاص از آنجا که قسمت اول قضیه یعنی هیات انتخاب جشنواره کار خود را انجام داده و بعد هیات داوری خلاف آن عمل کرده است. به نظر می‌رسد که ابتدا راجع به این تصمیم اداری در دیوان عدالت بررسی شود. در صورتی که نتیجه به نفع افراد ذی‌نفع باشد، متعاقبا می‌توانند مدعی خسارت شوند. به هر حال از نظر بنده مشکلی برای طرح چنین دعوی وجود ندارد.»
این وکیل دادگستری در توضیح بیشتر قانون نامبرده می‌گوید: «مواد اول قانون دیوان عدالت بیان می‌کند، درباره صلاحیت مختلف اداره دولت است. متعاقبا قواعد دیگری وجود دارد که اجازه می‌دهد در صورتی که این مورد به نتیجه رسیده باشد، مطالبه خسارت شود.»
و قتی وزارت ارشاد محکوم شد
عبدالصمد خرمشاهی در مورد همین موضوع بیان می‌کند: «در مورد دیگری یکی از تهیه‌کنندگان سینما که در حال حاضر نامشان را به خاطر ندارم به بنده رجوع کردند. در این مورد وزارت ارشاد پروانه نمایش داده بودند اما جلوی اکران عمومی را گرفت. وزارت فرهنگ و ارشاد در این مورد محکوم شد. تجدید نظر هم تایید شد ولی بعدها جلوی اجرای این حکم گرفته شد. همچنان سرمایه‌گذار فیلم به دنبال حق قانونی خودشان هستند. بر همین اساس قانون مسئولیت مدنی و قاعده لاضرر وجود دارد. اگر وزارت ارشاد مجوز ساخت داده و شخصی سرمایه‌گذاری کرده است بعد بنا به دلایل نامعلوم ضرری وارد شده، می‌توانند مطالبه کنند.»
خرمشاهی با توجه به اینکه جلوی اکران «لاتاری» گرفته نشده و فقط در جشنواره مورد توجه قرار نگرفته است، توضیح می‌دهد: «عوامل فیلم زمانی می‌توانند اقدام کنند که به واسطه فعل یا ترک فعلی متضرر شود. خسارت مالی یا اعتباری وارد به شخص یا اشخاص وارد شود. بر اساس عمومات قوانین و در نظر فقهی صدماتی نظیر روحی، اعتبار و حیثتی وارد شود، در جریان اثبات این موضوع می‌توانند از طریق دیوان عدالت اداری احقاق حق کند.»
مورد مشابه «عصبانی نیستم»
بنابراین نظر به اظهارات متخصصان این حوزه فیلم‌هایی که علیرغم دریافت مجوز برای ساخت و اکران دچار مشکلاتی از این جمله توقیف فیلم شده‌اند، می‌توانند از طریق مراجع حقوقی اقدام کنند. این در حالی است که دیروز خبری منتشر شد مبنی بر اینکه فیلم «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان برای سومین بار که نوبت اکران گرفته بود، به دستور سازمان سینمایی توقیف ماند. باید دید عوامل فیلم‌هایی نظیر «عصبانی نیستم» نسبت به این بی‌قانونی چه تصمیمی خواهند گرفت.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
فاجعه برجام در انتظار لایحه عفاف! (یادداشت روز) (کيهان) پاسخ موشکی ایران چگونه خاورمیانه را تغییر داد؟ (تجارت) گلوله برفی استعفای مقامات اسرائیلی  در حال تبدیل شدن به بهمن است (جوان)یک هزارم درد کولبرها را نمایش دادیم (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
رئیس جمهور سابق دوباره برای قوه قضائیه رجزخوانی کرد احمدی نژاد پشت دردادگاه بقایی بگیر و ببند دلالان بار دیگر جایگزین اصلاح سیاست های ارزی شد کاهش اندک نرخ ارز به زور دستبند جایگاه گم شده ورزش در زندگی روزمره ایرانی‌ها از شنبه شروع می کنم! رضا دهکی از تلخی بدبینانه تا تلخی واقع‌بینانه حسن روحانی امروز در راس هیاتی بلند‌پایه به هند سفر می‌کند تهران و دهلی‌نو از دریچه چابهار دلایل اقبال بیشتر مخاطب به آثار ترجمه در حوزه کودک بررسی شد قصه‌های خارجی شیرین تر از قند پارسی «ابتکار» از تشکیل جلسه فراکسیون امید درباره مرگ سیدامامی گزارش می دهد بهارستان به دنبال شفاف‌سازی زوایای یک ابهام سه لاشه پرنده مبتلا به ویروس آنفلوانزای فوق حاد در چیتگر تهران مشاهده شد دوباره آنفلوآنزا در کمین پرندگان «ابتکار» در گفت‌و‌گو با کارشناسان حقوقی ماجرای شکایت از هیات داوران جشنواره فیلم فجر را بررسی می کند سرلشگر فیروزآبادی از رویدادهای 2 خرداد 76 تا ماجراهای 88 می گوید روایت غریب دو دهه عجیب رئیس جمهور سابق دوباره برای قوه قضائیه رجزخوانی کرد احمدی نژاد پشت دردادگاه بقایی دادستان تهران با اشاره به پرونده کاووس سیدامامی هشدار کرد دخالت در پرونده قضایی دارای اشکال است دادستان تهران با اشاره به پرونده کاووس سیدامامی هشدار کرد دخالت در پرونده قضایی دارای اشکال است دادستان تهران با اشاره به پرونده کاووس سیدامامی هشدار کرد دخالت در پرونده قضایی دارای اشکال است