سیاست دودلی را کنار بگذاریم

بخشنامه سه‌بندی اخیر بانک مرکزی در واکنش به نوسانات و تلاطم‌های ارزی چند هفته اخیر توانست به طور موقت آرامش و نه کاهش، در بازار ارز و به‌تبع آن بازار طلا در تهران را پدید آورد. واقعیت این است که افزایش نرخ بهره یا بازی با نرخ بهره یکی از ابزارهای بسیار مهم بانک‌های مرکزی تمام دنیا برای کنترل وضعیت پولی و اداره اقتصاد کشورهاست. مشکلی که تا به‌حال بانک مرکزی در ایران داشته این است که فکر می‌کرده با این ابزار باید دیر به دیر بازی کند و این ابزار انعطاف کافی را ندارد در حالی که تجربه فنی بانک‌های مرکزی جهان نشان می‌دهد که حتی اگر لازم باشد ماهانه باید نرخ بهره را تغییر داد که بند اول در این بخشنامه به این موضوع اشاره دارد. بندهای دوم و سوم به‌اندازه بند اول مهم نیستند ولی بند اول که حاکی از افزایش یکباره پنج درصدی است به معنی سیاست پولی انقباضی‌تر خواهد بود و باعث می‌شود نقدینگی‌های مردم از حالت جاری که اخیرا به سمت بازار ارز میل کرده به بازار سرمایه رو کرده و به صورت سپرده‌گذاری در بانک خود را نشان دهد که موجب آرامش بازار خواهد شد. همین‌طور پیش فروش سکه به نرخ قطعی هم به نظر می‌رسد که بتواند گام‌های نسبتا موثری گرچه نه به‌اندازه تصمیم اولیه بانک مرکزی در جهت کنترل قیمت ارز و کاهش التهاب بردارد. اما واقعیت قضیه این است که اگر بانک مرکزی یا دولت فکر می‌کنند با اتخاذ این تدابیر می‌توانند رشد نقدینگی را همچنان به نرخ 20 تا 25 درصد در سال ادامه دهند و همچنان به تثبیت قیمت ارز امیدوار باشند، حتما اشتباه می‌کنند! چون بخشی از وضعیت موجودی که الان در بازار ارز داریم معلول سیاست‌های دولت آقای روحانی در جهت تثبیت مصنوعی قیمت دلار است چه با هدف آرامش بخشیدن به بازار و چه با اهداف سیاسی و انتخاباتی. وقتی نرخ رشد نقدینگی یا تورم سالانه بین 10 تا 25 درصد افزایش پیدا می‌کند، تثبیت قیمت دلار معنایی جز فشرده‌تر شدن این فنر و در رفتن ناگهانی‌اش در یکروز نخواهد داشت. چنان‌که ما بارها و بارها این را در اقتصاد ایران تجربه کرده‌ایم. بنابراین اگر دولت بخواهد فکری اساسی و بنیادین برای مساله ارز بکند و یکبار برای همیشه به این بحران که هرچند وقت یکبار در اقتصاد ایران ظاهر می‌شود، خاتمه دهد باید دروهله اول، یک تناسب بین نرخ رشد نقدینگی و تورم از یک طرف با نوسانات و تغییرات تدریجی قیمت دلار از طرف دیگر انجام دهد.
ادامه صفحه 16