نگاهی به آخرین گزارش سازمان مدیریت صنعتی از 500 شرکت برتر کشور

محمد حقگو-اقتصاد ایران 500 بنگاه برتر خود را شناخت. سازمان مدیریت صنعتی به تازگی اسامی 500 شرکت برتر کشور را بر اساس اطلاعات مالی سال 95 منتشر کرد که در آن شرکت ها بر اساس شاخص فروش به همراه 32 شاخص دیگر مقایسه شده اند. این گزارش نشان دهنده تمرکز نسبتاً زیاد در بین 15 شرکت پرفروش کشور است. به طوری که از بین 100 شرکت برتر، 15 شرکت نخست، حجم فروشی معادل با نیمی از فروش 100 شرکت را به خود اختصاص داده اند. بانک ها در این رده بندی، علی رغم وضعیت نامناسب سودآوری، جایگاه نسبتاً مناسبی در فروش دارند. به طوری که در میان 10 شرکت پرفروش، هلدینگ های مربوط به پنج بانک دیده می شود. این بانک ها همچنین 30 درصد کل فروش در بین 500 بنگاه صنعتی برتر را از آن خود کرده اند.
نگاهی به ملاک های ارزیابی بنگاه های برتر
در گزارش ارزیابی سازمان مدیریت صنعتی از 500 شرکت برتر ایران، بنگاه های اقتصادی کشور در ابتدا بر اساس میزان فروش رتبه بندی می شوند. پس از آن نیز با تقسیم 500 شرکت برتر به دسته های صد تایی، شرکت های هر دسته بر اساس 32 شاخص دیگر، مقایسه می‌شوند. موضوعات کلی این 33 شاخص ، اندازه و رشد شرکت، سودآوری و عملکرد، بهره وری، صادرات، نقدینگی، بدهی و بازار است. در گزارش یاد شده ، با توجه به این که میزان فروش در طیف گسترده ای از بنگاه های تولیدی، خدماتی، بیمه ای، سرمایه گذاری و بانک  ها بررسی شده ، لذا برای همگن سازی رقم فروش از شاخص های میزان فروش شرکت‌ها، مجموع درآمدهای عملیاتی آن ها لحاظ شده است. به خصوص برای بانک ها، جمع درآمد مشاع و غیر مشاع مد نظر قرار گرفته اند.
دو ملاحظه مهم


این گزارش در بخش روش شناسی خود تصریح می کند که در اقتصاد ایران، به مانند بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه، قیمت‌ها منعکس‌کننده تمامی واقعیت های اقتصادی نیست. چرا که در یک اقتصاد سالم، فروش یک شرکت نشان‌دهنده افزایش قیمت محصول فروش‌رفته و مقدار عددی محصولات فروخته‌شده است. از آن جا که افزایش قیمت نیز اساسا ناشی از افزایش کیفیت محصولات تولیدی است، در این صورت افزایش فروش، نشان‌دهنده رشد واقعی و سالم این شرکت‌هاست. در حالی که در اقتصاد ایران بخشی از تغییر قیمت‌ها یا ناشی از وجود بازارهای انحصاری یا ناشی از دخالت‌های دولت در تعیین قیمت محصولات شرکت‌های تولیدی است؛ بنابراین باید در مقایسه فروش شرکت‌ها و رتبه‌بندی آن ها از نظر فروش این مقوله را در نظر داشت.همچنین به دلیل این که شرکت ها بر اساس قیمت های تاریخی، دارایی های ثابت خود را در دفاتر ثبت کرده اند تاریخ سرمایه گذاری شرکت ها با یکدیگر متفاوت است. در این صورت دارایی ها و نسبت هایی همچون نسبت سود و فروش به دارایی ها، تمامی واقعیات را منعکس نمی کند.
10 غول برتر فروش در سال 95
بررسی 10 شرکت برتر کشور از نظر فروش در سال 95 حاکی از این است که نیمی از این تعداد، هلدینگ های مربوط به بانک های کشور، دو شرکت مربوط به خودروسازی ها و سه شرکت نیز مربوط به گروه صنعتی نفت و پتروشیمی بوده است. مقایسه آمار فروش این شرکت ها با 100 شرکت پرفروش نیز نشان می دهد که 10 شرکت برتر، جمعاً فروشی معادل با 18 برابر فروش 10 شرکت انتهای فهرست داشته اند.(نمودار پایین سمت راست)
100 شرکت برتر از نظر فروش در سال 95
اما نگاهی به 100 شرکت برتر نشان می دهد که این شرکت ها در سال 95، جمعاً 5,497,417 میلیارد ریال فروش داشته اند که نسبت به کل فروش همین 100 شرکت در سال قبل، 17.7 درصد رشد  را نشان می دهد. از سوی دیگر آمارهای این فهرست نشان می دهد که فروش شرکت اول فهرست 26.7 برابر فروش شرکت صدم است.فروش 15 شرکت بالای فهرست نیز معادل با 49.9 درصد جمع فروش 100 شرکت بوده که این موضوع نشان دهنده درجه تمرکز در وضعیت شرکت های بزرگ ایران است.
گروه های صنعتی برتر در ۶ شاخص عملکردی
سازمان مدیریت صنعتی در گزارش خود، با جمع بندی عملکرد صنایع مختلف ذیل 11 شاخص، سه گروه برتر صنعتی در هر یک از این شاخص ها را معرفی کرده است. در نمودارهایی که در ادامه می آید، گروه های صنعتی برتر در شش شاخص برگزیده،  به همراه سهم آن ها از کل (500 شرکت)، نشان داده شده است.