رفاه روان شناختی شهروندان، نیاز کلان شهرهای امروز ایران

الهام فخاری- زیستگاه آدمی زمینه ساز بالندگی و یادگیری های او و بستر کنش و واکنش‌های تعاملی است. زیستگاه‌ها از سوی مردم برگزیده، دگرگون و ساده یا پیچیده می‌شوند. روستاها در مقایسه با شهرها زیستگاه‌های طبیعی‌تر و کمتر دستکاری شده هستند. با این همه آدمی طبیعت را برای آسایش و بهزیستی خود دگرگون کرده است، سرپناه ساخته، دیوارها و مرزهایی بنیان نهاده و ابزارهایی فراهم آورده است. کالبد سکونتگاه‌ها برگرفته از نگاه و اندیشه طراح و سازندگان آنها متفاوت است. کالبدهای شهری و روستایی فضای زیست روزمره مردم را فراهم ساخته‌اند و بر فضای روان‌شناختی و سلامت روانی افراد اثرگذار هستند. طراحی و ساخت و سازهای سکونتگاه‌ها باید با توجه به نیازهای روان شناختی و برای سلامت روانی ساکنان انجام شود. چشم‌پوشی از اهمیت رفاه روان شناختی به افزایش آسیب‌های روانی و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌انجامد. بدین گونه زیستگاه به بستر دشواری‌آفرین تبدیل شده و چرخه آسیب‌زایی را رقم زده است. تنش‌زایی پیوسته و پی در پی، نبود یا کمبود فاصله فردی در خیابان‌‌ها، خانه و محل کار به دلیل ازدحام جمعیت، نابرخورداری از فضاهای باز و طبیعی در بین ساختمان‌ها، کمبود زمان و مکان خودآرام‌سازی و رهایی از تنش روزانه، کمبود منابع و امکانات برای جمعیت زیاد، و درگیری پی در پی با رفتارهای آزاردهنده در زندگی روزمره در شهرهای بزرگ به ویژه کلان شهر تهران برخی نمودها و پدیدآورندگان نابه سامانی‌های روان شناختی شهروندان هستند. رفاه روان‌شناختی شهروندان به کاهش گوناگونی و فراوانی ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی کمک می‌کند. عامل‌های متفاوت و مختلفی بر رفاه روان شناختی شهروندان اثرگذار هستند که از آن جمله ویژگی‌های جغرافیایی، ساختار کالبدی شهر، دسترسی به خدمات عمومی، کیفیت تعامل‌های روزمره، فضاهای بین سازه‌های شهری، چگونگی بافت اجتماعی، و کیفیت تعامل میان شهروندان و مدیریت شهری را می‌توان برشمرد. در کنار پرداختن به آسیب‌های اجتماعی شایسته است به سلامت روانی و عامل‌های در پیوند با آن در شهرها و روستا توجه کنیم. اگر سکونتگاه که باید بستر رفاه و بالندگی افراد را فراهم کند، به کشتزار تنشهای روانی و ناخشنودی و درماندگی بدل شود، افراد دچار فرسودگی روانی و اجتماعی می‌شوند و با بازخورد( نگرش) منفی به خود، جامعه و زیستگاه به خودویرانگری دامن می‌زنند. از جمله نمایه‌های سنجش‌پذیر حکمرانی خوب شهری یا روستایی، سلامت روانی و رفاه روان‌شناختی است. برای دستیابی به رفاه روان‌شناختی شهروندان توجه به زیرساخت‌های کالبدی، فرهنگی، و روان‌شناختی عادلانه بایسته است. حاکمیت و مدیریت شهری برای زندگی سالم و سازنده شهروندان مسوولیت پذیرفته، و رفاه روان شناختی مردم حق روشن و نیاز برجسته زندگی جمعی است. از این رو در ارزیابی کارکردها، برنامه‌ریزی و راهبردها و مدیریت شهر یا روستا یکی از محورهای مهم رفاه روان‌شناختی و سلامت روانی باید انگاشته شود. این مهم از سوی سازمان‌های مردم نهاد، حزب‌ها و دست‌اندرکاران سلامت روانی قابل پیگیری و ارزیابی است. در بازآفریدن زیستگاه سالم برای زندگی بهتر توجه به رفاه روان‌شناختی اولویت ارزنده و بایسته‌ای به شمار می‌رود.
سایر اخبار این روزنامه