اثرات حمله موشکی به سوریه در مواضع ایران

دکتر صلاح‌الدین هرسنی* - آمریکا سرانجام تهدیدهای خود علیه سوریه را عملی کرد و با همکاری بریتانیا و فرانسه چند نقطه در این کشور را هدف قرار داد‌. وزارت دفاع آمریکا می‌گوید سه نقطه در سوریه موشک‌باران شده‌اند و در حال حاضر حمله جدیدی در دستور کار آمریکا و متحدانش قرار ندارد‌. آن‌گونه که ترامپ و نیرو‌های ائتلاف تحت امر او اعلام کرده‌اند، این عملیات به تلافی حمله شیمیایی احتمالی ارتش سوریه به شهر دوما در غوطه شرقی انجام شد‌.
جدای از دلایل این حمله، در حال حاضر بیشتر نگاه‌ها و تحلیل‌ها متوجه پیامد‌هایی است که این اقدام به دنبال خود دارد‌. البته نگاه واشنگتن و هم‌پیمانانش این است که حملات موشکی به سوریه باعث عقب‌نشینی روسیه و ایران به عنوان حامیان اصلی بشار اسد از مواضع خود می‌شود‌. اما با توجه به معادلات موجود در صحنه میدانی سوریه به نظر می‌رسد که حمله موشکی همراه با پیامد‌هایی است که بیشتر از همه تهران را تحت تاثیر جزر و مد‌های آن قرار خواهد داد‌. بنابراین این اقدام آمریکا فرصتی ایجاد می‌کند که بار دیگر محور مقاومت به پیشوایی تهران جان تازه‌ای برای مقابله با راهبرد‌های محور عربی – غربی بگیرد‌. در همین ارتباط حمله موشکی آمریکا به سوریه موجب جدی شدن عزم ایران در پاسخ به رفتار‌های آمریکا خواهد شد‌. سوابق الگو‌ها و کنش‌های ایران در قبال آمریکا نشان داده است که تهران قادر خواهد بود منافع آمریکا و متحدانش در منطقه را با چالش و مانع مواجه کند‌. لذا اقدام آمریکا این فرصت را دوباره و البته با ابتکارات جدیدی در اختیار ایران قرار می‌دهد تا بتواند به رفتار‌های آمریکا در شرایط میدانی و سیاسی حاکم بر اوضاع سوریه پاسخ دهد و راهبرد‌های آن را خنثی کند‌. پیامد دیگر حمله موشکی آمریکا به سوریه برای ایران، دستاورد‌هایی است که در سایه ائتلاف‌های راهبردی رقم خواهد خورد‌. چنین دستاوردی در سایه ابتکارات راهبردی ایران و روسیه رقم می‌خورد‌. چنین ائتلافی با توجه به منویات متحدان ضدسوری از یک سو و از سوی دیگر شرایطی که در روابط بازیگران بحران سوریه برقرار است، بسیار طبیعی و منطقی به نظر می‌رسد، چراکه مسکو اکنون در تحریم آمریکا و اروپا قرار دارد و تهران هم با وجود توافق پایبندی به تعهدات خود در برجام، مسیر دشواری را برای بهره‌گیری از مزایای پیش‌بینی‌شده این توافق پیش‌رو دارد‌. مزید بر آن الگو‌ها و کنش‌های رفتاری مقامات کاخ سفید نشان می‌دهند که آنها هیچ حسن نیت و تمایلی برای همکاری در حل بحران غرب آسیا ندارند و امکان کنش‌ها و رفتارهای نامعقول و غیرمنطقی از ترامپ نیز منتفی نیست‌. این شرایط کمک می‌کند که تهران بار دیگر جدی‌تر از گذشته در کنار روسیه قرار گیرد که برآیند و نتیجه آن چیزی جز تقویت همکاری‌های تهران- مسکو برای واکنش متقابل به اقدامات واشنگتن و متحدانش نخواهد بود‌. از سویی نزدیکی بیشتر تهران- مسکو موجب خواهد شد که ائتلاف مخالفان و جبهه ضدسوری در حاشیه قرار گیرد و در صورت تکرار و تداوم حملات آمریکا به سوریه می‌تواند ابتکار عمل را از دست دولت آمریکا و متحدانش خارج کرده و توازن موجود در عرصه بحران سوریه را به سمت نیروهای موافق حکومت سوریه بچرخاند‌. تحقق و تحصیل این شرایط تا میزانی به توانایی آینده واشنگتن در ورود به معادلات سوریه دارد‌. حال باید دید که واشنگتن حملات جدیدی را به سوریه انجام می‌دهد یا به همین اکتفا می‌کند؟
*مدرس علوم‌سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com