روزنامه قانون
1397/02/01
مخاطرات آتی یک بی توجهی
چندی پیش یک خبرنگارعرب مقیم بیروت دراتفاق نظری تحلیلی برسرمشکلات خاورمیانه اظهار داشت«مشکلات اصلی عربستان به‌ویژه طی 6سال گذشته(البته آن ها خود قبول ندارند) حول دومحور است.اول،خود راوارد باتلاق مشکلات وبحران هامی کنند.دوم،ناتوان ازمدیریت بحران ها،ازدیگران انتظارنجات خودودرنهایت حل مشکلات را دارند،اما به نام عربستان.درواقع آن‌ها می خواهند تنها در بخش خوب و جذاب فیلم بازی کنند». زمانی که به او گفتم وقتی اشاره می کنی رهبران عربستان خود قائل به این اشتباهات نیستندپس ما در عمل با سه مشکل روبه رو هستيم؛پاسخ داد: «بله؛اتفاقا مشکلی اصلی همین است».اززاویه چنین نگاهی اکنون حق داریم ازنقش تازه درخواست شده مقامات عربستان درتحولات سوریه واهمه واگرمحافظه کارانه یک قدم به عقب برگردیم،حداقل نگران باشیم.عادل الجبیر، وزیرخارجه عربستان چندی پیش اعلام کرد«کشورش آمادگی داردتانیروهای نظامی خودرادر قالب به گفته او«یک ائتلاف گسترده»به سوریه اعزام کند».عادل الجبیر این پیشنهاد رادرجریان دیدارخود باگوترش،دبیرکل سازمان ملل متحد مطرح وتاکیدکردکشورش حاضراست تانیروهایی را که وی ازآن هاباعنوان ائتلاف اسلامی علیه تروریسم یادکرد به سوریه اعزام کند.ازموضع دیپلماتیک نکته مهم این پیشنهاد؛طرح آن دردفتر آقای دبیرکل ودرست درزمانی کمتر ازسه روز پس ازآن بیان می شود که دراوج تنش دیپلماتیک روی داده برسربحران ناشی ازادعای حملات شیمیایی به شهردومای سوریه از سوی دمشق،سه کشور ایالات متحده،فرانسه وبریتانیا مواضعی رادرخاک سوریه بمباران کردند.اما این پیشنهاد به هردلیلی نزدآقای گوترش بیان شده باشدنشان می‌دهد ابعاداصلی واحتمالا عملیاتی آن درسفراخیرمحمد بن سلمان ولیعهدعربستان به ایالات متحده ابتداباپرزیدنت ترامپ مطرح شده وبه تایید او رسیده است.ريیس جمهورترامپ همواره خواستار نقش پررنگ تری ازسوی متحدان عرب درمسائل منطقه به‌ویژه سوریه شده است.برخی منابع دیپلماتیک اروپایی و‌عرب مقیم نیویورک می‌گویندگرچه طرح سعودی هابا تاییدکاخ سفیدهمراه شده اما مطمئن هستندازموضع شخصی ترامپ ونیزشورای امنیت‌ملی،این طرح درابعاد نهایی خودچارچوبی فراترازموضوع سوریه دارد.نخست آنكه این امکان رابه ريیس جمهورمی‌دهد که به وعده خودبرای بازگرداندن سربازان آمریکایی از سوریه عمل کند.(البته هنوزازموضع وتحلیل نهایی پنتاگون اطلاعی در دست نیست). دوم اينكه ،ترامپ همواره گفته بگذاریددرخاورمیانه آن ها خودمسائل شان راحل کنند.ایده هایی مانند پیشنهادعربستان امکان تحقق این خواست را تقریبافراهم می کند.سوم وازهمه مهم ترازنگاه ایالات متحده که تطبیق عجیبی هم باراهبرد سعودی هادرتقویت بنیان‌های نظامی شان درمنطقه وجوددارد،تشکیل چنین نیرویی یاموارد مشابه،ازیک سوپذیرش کل هزینه بحران های جاری وآتی منطقه رامتوجه ریاض ومتحدانش خواهدکردوازسوی دیگرسوداگرانه،آن هارادرمداردائمی وبی بازگشتی ازخریدهای هنگفت نظامی،تدارکاتی و مشاوره ای قرارخواهدداد؛ هزینه هایی که هم اکنون کاخ سفیدمی گوید بی جهت ازسوی ایالات متحده پرداخت می شود.درخبری مشابه نیز«وال‌استریت ژورنال»اوایل هفته گذشته افشا کردريیس جمهور آمریکابرای جایگزینی ارتش آمریکابانیروهای عرب درسوریه تلاش‌های خودرابه شدت افزایش داده است.در تحولی دیگر برخی منابع خبری در نیویورک به نقل از تحلیلگران ارشد نظامی می‌گویند عربستان بیش از هر کشوری درمنطقه بودجه نظامی خود را افزایش داده است. همین منابع تصریح کرده‌اند هر چند تردید هایی در باره ضرورت اینگونه خریدها یا میزان کار آمدی انسانی و تخصصی نیروهای مسلح عربستان مطرح شده، ولی مساله این است که اهداف نهایی سعودی ها از این خرید ها به خودی خود می‌تواند نگران کننده باشد. بودجه سخاوتمندانه بخش های نظامی عربستان در سال ۲۰۱۷ حدود۷۵ میلیارد دلار بوده و گفته می شود این میزان تا پایان سال جاری میلادی با رشدی بین 25 تا 30 درصدی مواجه خواهد شد .
اکنون دلایل نگرانی به وضوح در برابرهمه ما قرار دارد که به شكل مستقل هیچ ارتباطی هم با موضوعی به نام ایران ندارد.راهبرد نظامی نا متعارف و طراحی نامتقارن سیاست خارجی عربستان برای هندسه منطقه و ثبات آن، تنها به رقابت منطقه ای عربستان با ایران یا حتی توسعه دخالت‌شان در فرآیند آتی تحولات سوریه مربوط و محدود نمی‌شود. مساله اصلی این است؛ واقع بین باشیم، به صرف اینکه آن‌ها متحد و مشتری خوبی برای کارخانه‌های تسلیحاتی هستند و جای نگرانی نیست! نمی‌توان برابعاد این نگرانی و واهمه سرپوش گذاشت.اراده معطوف به عمل فاقد تدبیر با همراهی برخی متحدان‌شان،بالقوه آینده منطقه و ثبات بسیاری از دولت های مستقر مانند لبنان، قطر و حتی عمان را با تهدید روبه‌رو کرده است. نتیجه بی‌توجهی مشابه طی دو دهه 80 و 90 میلادی را فراموش نکنید،این‌بار شرایط فرق می‌کند.
