روزنامه اعتماد
1395/10/12
يك سفر ، يك تماس
خبر آخر شوراي امنيت قطعنامه روسيه درباره آتشبس را تصويب كرد | امريكا به قطعنامه راي مثبت داد سارا معصومي دسامبر و ژانويه پرخبر براي سوريه. از نشست سهجانبه ايران، تركيه و روسيه در مسكو تا نشستهاي دوجانبه روسيه و امريكا در آنكارا. از برقراري آتشبس سراسري در سوريه تا قطعنامه پيشنهادي روسيه روي ميز شوراي امنيت. از سفر وليد معلم وزير امور خارجه سوريه به همراه سرلشكر علي مملوك، رييس نهاد امنيت ملي اين كشور به تهران تا بسترسازي براي برگزاري نشست دولت و معارضه در پايتخت قزاقستان. تحولات سوريه در فاصله دو رخداد آزادسازي حلب و آغاز به كار دولت دونالد ترامپ سرعت گرفته است. در ساعاتي كه نماينده روسيه در شوراي امنيت سازمان ملل براي به تصويب رسيدن پيشنويس قطعنامه آتشبس در سوريه در دالانهاي منتهي به صحن شورا در حال رايزني بود، وليد معلم به عنوان نماينده كشورش در قالب سفري يك روزه و از پيش اعلام نشده به تهران آمد تا ادامه حيات مثلث ايران، روسيه و تركيه براي حل بحران در سوريه را به تصوير بكشد. ديدار با وزير امور خارجه و رييسجمهور در زمره برنامههاي وليد معلم گزارش شده بود و سرلشكر علي مملوك، رييس نهاد امنيت ملي سوريه بعد از ظهر روز گذشته با علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي ديدار كرد؛ ديدارهاي سياسي و امنيتي براي بازگويي آخرين تحولات در پرونده سوريه، بررسي آخرين تحولات امنيتي و سياسي رخ داده در فرآيند همكاري مشترك دو كشور در مبارزه با تروريسم تكفيري، تبادل نظر پيرامون اقدامات و ابتكارات سياسي مشترك براي حفظ آتشبس و ايجاد زمينه براي آغاز گفتوگوهاي سوري- سوري و اتخاذ تدابير لازم براي جلوگيري از بازسازي توان عملياتي و روحي گروههاي تروريستي پس از شكست در حلب. وليد معلم كه ساعت 13 به وقت ايران وارد تهران شده بود از ساعت 14 در وزارت امور خارجه مهمان محمدجواد ظريف بود و سه دور مذاكرات خصوصي ميان هيات ايراني و سوري صورت گرفت. چگونگي تلاش براي رسيدن به آتشبس پايدار در سوريه، كمكهاي انساني به اين كشور، مبارزه با گروههاي تروريستي و ابتكارات سياسي موجود و مطرح در زمره سوژههايي بودند كه در رايزنيهاي دو وزير مورد بحث و بررسي قرار گرفتند. حفظ اقتدار نظامي دولت سوريه ضامن آتشبس است عصر روز گذشته، سرلشكر علي مملوك مشاور امنيت ملي رييسجمهور سوريه و وليدالمعلم، وزير امور خارجه اين كشور با علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي و هماهنگكننده اقدامات سياسي، امنيتي و دفاعي ايران با سوريه و روسيه ديدار كردند. شمخاني در اين ديدار با يادآوري تلاشهاي گسترده و فداكاري مردم، دولت و ارتش سوريه طي سالهاي مبارزه با فتنه تروريسم در اين كشور گفت: سوريه در جنگ جهاني تروريسم عليه اين كشور پيروز شده است. وي بازگشت گروههاي مسلح به ميز مذاكره و پذيرش شروط آتشبس دولت را حاصل دستاوردها و پيروزيهاي ميداني به ويژه آزادسازي شهر راهبردي حلب دانست و افزود: با توجه به سوابق بدعهدي و نقض آتشبس در گذشته از سوي اين گروهها تنها ضمانت پايبندي مسلحين به توافقات، حفظ اقتدار نظامي و تسلط بر تحركات و فعاليتهاي آنان است. هر مسير سياسي و گفتوگويي كه منجر به تضعيف حاكميت دولت فراگير و قانوني اين كشور بر تمام سرزمين سوريه شود يا بخواهد بخشي از سرزمين سوريه را در اختيار گروههاي تروريستي يا اشغال نظامي خارجي قرار دهد برخلاف منافع مردم و تهديدي براي كشورهاي منطقه و محكوم به شكست خواهد بود. شمخاني آزادي حلب را نقطه عطفي در تحولات سياسي-نظامي سوريه و معادلات قدرت در منطقه ذكر و تصريح كرد: جنگ با تروريستهاي داعش و جبهه النصره در سوريه ادامه خواهد داشت و گروههاي مسلحي كه از جبهه تروريسم پيروي نميكنند بايد از فرصت آتشبس استفاده كرده و به ميز مذاكره با دولت قانوني سوريه بازگردند. تنها مسيري كه ميتواند آرامش و امنيت را به سوريه بازگرداند مبارزه بيامان با تروريسم و تمركز بر گفتوگوهاي سوري-سوري براي دستيابي به توافقي ملي براي برگزاري انتخاباتي فراگير است. اگر طرفهاي مقابل به پشتيبانيهاي مالي، فني و تسليحاتي از عناصر تروريستي خاتمه دهند، طي زمان كوتاهي آرامش به منطقه و به تبع آن كشورهاي اروپايي نيز بازخواهد گشت و به جاي سيل آوارگان، خشونت و تخريب ميراث جهاني، شاهد استقرار امنيت و دستيابي به آرمان محو كامل تروريسم خواهيم بود. ايران از برقراري آتشبس در سوريه استقبال ميكند رييسجمهوري روز شنبه در ديدار با «وليد معلم» وزير امور خارجه سوريه، با بيان اينكه جمهوري اسلامي ايران از برقراري آتشبس در سوريه استقبال ميكند، تاكيد كرد: بايد مراقب بود تا در دوران آتشبس فرصتي براي تقويت تروريستها به وجود نيايد. حجتالاسلام والمسلمين دكتر حسن روحاني با تبريك موفقيتها و پيروزيهاي دولت، ارتش و مردم مقاوم سوريه در مبارزه با تروريسم به ويژه در حلب، گفت: پيروزي حلب اين پيام را براي تروريستها به همراه داشت كه در راه غلطي كه با جنايت و خونريزي انتخاب كردهاند، هرگز موفق نخواهند بود. رييسجمهوري با بيان اينكه امروز پس از پيروزي حلب شرايط خوبي براي انجام اقدامات ميداني عليه تروريستها و فعاليتهاي سياسي براي بازگرداندن ثبات و امنيت به سوريه فراهم شده است، اظهار اميدواري كرد: اقدامات آتي براي حل بحران سوريه و مذاكرات صلح، منجر به حاكميت دمشق بر كل سوريه، ايجاد امنيت براي مردم سوريه و حفظ تماميت ارضي اين كشور شود. دكتر روحاني خاطرنشان كرد: جمهوري اسلامي ايران در ميدان مقاومت و عرصههاي مختلف سياسي همواره در كنار ملت سوريه بوده و در آينده نيز به اين حمايت خود ادامه ميدهد و مطمئن هستيم در نهايت ملت سوريه پيروز و موفق خواهد بود. رييسجمهوري با تاكيد بر اينكه محور مذاكرات صلح بايد حاكميت دمشق بر سوريه و بازگرداندن ثبات و امنيت پايدار به اين كشور باشد، اظهار داشت: ايران، روسيه و سوريه با اتحاد و هماهنگي در اقدامات و برنامهريزيهاي آينده ميتوانند در اين راستا موفق باشند. دكتر روحاني همچنين اظهار اميدواري كرد: دستاورد اجلاس آتي در آستانه قزاقستان، رسيدن به راهحلي براي برقراري صلح پايدار در سوريه باشد. تقدير از حمايتهاي ايران «وليد معلم»، وزير امور خارجه سوريه نيز در اين ديدار ضمن ابلاغ قدرداني و درودهاي «بشار اسد» رييسجمهوري اين كشور به دولت و ملت ايران، گفت: هيچ شكي نداريم كه حمايتهاي همهجانبه جمهوري اسلامي ايران تاثير بسزايي در تقويت روحيه مقاومت ملت سوريه در برابر تروريستها داشته و خواهد داشت. وزير امور خارجه سوريه با تقدير از تلاشها و حمايتهاي ايران و روسيه از دولت و ملت سوريه در مسير مبارزه با تروريسم، بر ضرورت هماهنگي و همكاري بيشتر سه كشور در اين راستا تاكيد كرد. وليد معلم جمهوري اسلامي ايران را داراي نقش و جايگاهي با اهميت در منطقه دانست و خواستار توسعه و تقويت مناسبات و حمايتهاي تهران از دمشق شد. اميدها به سومين و آخرين آتشبس در 2016 پرونده سوريه در 5 سال و نيم گذشته داستان نام آشنايي براي شوراي امنيت بوده است. صحن اين شورا به صحنهاي براي جدالهاي بازيگران منطقهاي و فرامنطقهاي با استفاده از حق وتو نيز بدل شده است. گاه روسيه قطعنامهاي را كه به مذاق اين كشور خوش نيامده وتو كرده است و گاه ديگر بازيگران دست در دست هم مانع از پيشبرد اهداف مسكو در سوريه با استفاده از كارت شوراي امنيت شدهاند. بر زبان آوردن لفظ برقراري آتشبس در سوريه يك حركت است كه اتفاقا سادهترين آنها در اين شطرنج با چند بازيگر است و تداوم اين آتشبس و اجراي بند به بند توافقهاي صورت گرفته مساله ديگر و البته گام دشوارتر. به اذعان اكثريت تحليلگران مسائل منطقه، آنچه ميتواند حيات اين آتشبس را تضمين كند، پشتيباني تمام بازيگران دخيل در اين پرونده از آن است. اين آتشبس بايد به سرمايهاي براي تمام بازيگران بدل شود كه از دست رفتن آن برابر باشد با باخت همه و تداوم آن مساوي باشد با برد همه. روسها با درك اين مساله هرچند كه پايههاي آتشبس را در نشست سه جانبه مسكو گذاشتند و ديوارهاي آن را در نشستهاي دو جانبه در آنكارا بالا بردند اما براي ايمنسازي آن به تاييد شوراي امنيت نياز دارند. روز جمعه قرار بود در نشست شوراي امنيت قطعنامهاي براي تاييد آتشبس سراسري در سوريه به تصويب برسد كه پس از نيم ساعت جدال پشت درهاي بسته ره به جايي نبرد و جلسه به روز شنبه موكول شد. در حالي كه ويتالي چوركين تمام تلاش خود را به كار گرفته بود تا اين قطعنامه به تصويب برسد اما برخي از اعضاي شوراي امنيت درخواست تغييراتي در متن پيشنويس را ارايه كردند كه روسيه ميگويد اين تغييرات را اعمال كرده است. جزييات نظارت بر آتشبس و ارسال كمكها و نقش سازمان ملل در حفظ و توسعه اين آتشبس مسائلي بود كه محل اختلافهاي جزئي ميان روسيه و ديگر اعضاي شوراي امنيت بود. در حالي كه برخي ديپلماتهاي اروپايي گفتهاند ملاحظاتي نسبت به اين پيشنويس دارند اما ويتالي چوركين ميگويد كه متن اين پيشنويس بر اساس مذاكرات با مخالفان و ملاحظات ديگر تدوين شده و در اصل قابل قبول تمام اعضا است. آتشبسي كه اينبار روسيه مبتكر آن شده است در حقيقت سومين آتشبسي است كه در سال 2016 ميلادي براي برقراري آرامش نسبي در سوريه مطرح ميشود. خبرنگار الجزيره كه به پيشنويس اين متن دست يافته است در اين باره مينويسد: بر اساس اين سند، اپوزيسيون مسلح بايد هيات مستقلي را تا 16 ژانويه 2017 تشكيل دهد و در نشست برنامهريزي شده مذاكرات صلح با نمايندگان دولت كه در 23 ژانويه در قزاقستان برگزار ميشود نيز شركت كند. هيات نمايندگي دولت سوريه نيز بايد در نشستهاي مشترك با اپوزيسيون كه از 15 ژانويه در آستانه برگزار خواهد شد، شركت كند. براساس سندي كه الجزيره ميگويد رويت كرده است، سازمان ملل نيز در اين رايزنيهاي در آستانه شركت خواهد كرد. در حالي كه در اين سند تفاوتي در تاريخ حضور دو هيات در آستانه به چشم ميخورد هنوز مشخص نيست كه دليل اين تفاوت چيست. در ميانه بحثها درباره چند و چون جزييات اين قطعنامه و سندهاي الحاقي، دولت سوريه ميگويد كه اين توافق آتشبس گروههاي داعش و النصره و شاخههاي وابسته به آن را شامل نميشود. با اين همه برخي از منابع شورشيان ميگويند كه در اين توافق جبهه فتح الشام كه پيش از اين با نام النصره خوانده ميشد نيز مشمول آتشبس قرار گرفته است. سخنگوي فتح الشام از اين توافق آتشبس و از اينكه در آن اشارهاي به نام بشار اسد نشده نيز انتقاد كرده است. اين گروه همچنين ادعا كرده كه در نتيجه اين آتشبس رژيمي جنايتكار در سوريه به روي كار ميآيد. بر اساس اخبار منتشر شده، احرار الشام كه گروه اپوزيسيون ديگري است كه ميگويد اين توافق آتشبس را امضا نكرده است. در حالي كه برخي رسانههاي غربي از معدود و محدود بودن بازيگران درگير در اين آتشبس گلايه ميكنند روسيه ميگويد كه امريكا پس از 20 ژانويه و روي كار آمدن دونالد ترامپ ميتواند به اين روند بپيوندد و همچنين خواستار حضور عربستان، قطر، عراق، اردن و مصر هم در ادامه روند مذاكرات سياسي شده است. در حالي كه از آتشبس سراسري در سوريه 72 ساعت ميگذرد برخي گروههاي شورشي ادعا ميكنند كه دولت سوريه به بمباران برخي مناطق در حومه دمشق ادامه ميدهد. اقدامي كه شورشيان ميگويند ميتواند حيات آتشبس را تحت الشعاع قرار دهد اما ديدبانهاي مستقل از داخل سوريه خبر ميدهند كه آتشبس در بخش اعظمي از سوريه برقرار مانده است و اين نشانه خوبي در مقايسه با دفعات پيشين است. جزييات يك قطعنامه سرنوشتساز پايههاي آتشبس در سوريه در نشست سه جانبه روسيه، ايران و تركيه در مسكو در تاريخ 20 دسامبر گذاشته شد. در قطعنامهاي كه روز گذشته در چارچوب تاييد آتشبس و حمايت از آن منتشر شد نيز به اين توافق براي برقراري آتشبس در نتيجه ميوه آن نشست اشاره شد. نقشه راهي كه سه بازيگر تاثيرگذار در سوريه در مسكو بر سر آن توافق كردند به گونهاي پيش رفت كه تكههاي بعدي اين پازل نيز مرتب و در سريعترين زمان ممكن در كنار هم قرار گرفت تا به قطعنامهاي برسد كه روي ميز شوراي امنيت مورد تاييد تمام بازيگران دخيل در سوريه قرار بگيرد. به گزارش «اعتماد»، در بخشي از اين قطعنامه به قطعنامههاي 2254 و 2268 مصوب 2015 و 2016 هم اشاره شده و مفاد آنها مورد لحاظ قرار گرفته است. در ادامه اين قطعنامه، اعضا بر تعهد به حفظ استقلال، تماميت ارضي، اتحاد و انسجام ملي جمهوري عربي سوريه تاكيد كردهاند. در ادامه به بيانيه سه جانبه وزراي امور خارجه ايران، روسيه و تركيه در 20 دسامبر 2016 در نشست مسكو هم اشاره شده و مفاد آن مورد تاييد و لحاظ قرار گرفته است. در بند ديگري به ميانجيگري روسيه و تركيه براي برقراري موفق آتشبس در جمهوري عربي سوريه اشاره شده است. همچنين در بند ديگري از اين قطعنامه از تمام طرفهاي درگير در سوريه خواسته شده است كه امكان دسترسي سريع، امن و بدون مانع سوريها به كمكهاي انساندوستانه داده شود. در بند ديگر تاكيد شده است كه تنها راهكار پايدار براي بحران فعلي در جمهوري عربي سوريه پيشبرد مذاكرات سياسي سوري – سوري بر پايه دستاوردهاي نشست ژنو مورخ 30 ژوئن 20121 است؛ دستاوردهايي كه در قطعنامههاي 2118 و 2254 و 2268 هم مورد اشاره و تاييد قرار گرفتهاند. (براساس توافق ژنو كه مورد تاييد كشورهاي درگير در پرونده سوريه است، دولت انتقالي بايد هرچه سريعتر شكل بگيرد و به انتخاباتي منتهي شود كه مردم سوريه در آن سرنوشت كشور را تعيين كنند.) در اين قطعنامه همچنين از سندي كه نشاندهنده ميانجيگري روسيه و تركيه در مساله سوريه است و در تاريخ 29 دسامبر 2016 ميان دو كشور امضا شده نيز حمايت ميشود. همچنين از تمام گروههاي درگير در سوريه و همچنين ميانجي گرها (روسيه و تركيه) خواسته شده كه به تمام تعهدهاي مندرج در اسناد به توافق و تصويب رسيده عمل كنند و در مسير اجراي كامل آنها برآيند. نشست آستانه نيز به عنوان محلي براي ديدار و رايزنيهاي دولت و معارضه سوريه مورد اشاره اين قطعنامه قرار گرفته است و از اين نشست با عنوان گام مهمي در شكل دهي بخشي از پروسه سياسي در سوريه كه توسط سازمان ملل نيز تسهيل ميشود، ياد شده است. در حالي كه برخي منابع ميگويند روسيه با اين آتشبس، قطعنامه و طرح برقراري مذاكرات در آستانه، مديريت مذاكرات را در دست گرفته است اما چوركين در اين باره ميگويد: هيچگونه رقابتي ميان مذاكرات در آستانه و مذاكرات به رهبري استفان دي ميستورا در ژنو كه ميان دولت و معارضه برگزار خواهد شد، وجود ندارد. در شش سال گذشته قرار گرفتن روسيه و كشورهاي غربي داراي حق وتو مانند امريكا، فرانسه و انگليس در دو سوي جبهه درگيري در سوريه عملا كارايي شوراي امنيت براي پايان دادن به بحران در سوريه را زير سوال برده است. با اين همه تركيه و روسيه اميدوار هستند كه با توجه به اينكه هر كدام نماينده يك جريان متفاوت در اين پرونده هستند بتوانند اينبار اين آتشبس را به سرانجام مقصود برسانند. در شرايطي كه اينبار اين قطعنامه بتواند از سد وتوهاي سياسي عبور كند ميتوان به بهبود اوضاع در كشوري كه جنگ شش ساله از آن ويرانهاي ساخته اميدوار بود. براساس آمارهاي موجود تاكنون 250 هزار نفر در اين جنگ كشته شدهاند و بيش از 13 و نيم ميليون نفر در اين كشور به كمكهاي فوري نياز دارند. نام ايران در قطعنامه، نماد تغيير بنيادين در نگاه شوراي امنيت نام ايران در قطعنامه جديدي كه ميتواند قطعنامه تاريخي اوليه براي برقراري آتشبس در سوريه پس از 6 سال جنگ باشد به مذاق بسياري از رقباي منطقهاي ايران خوش نخواهد آمد. درج نام ايران و اشاره به نشستي كه ابتكار آن كار ايران بود در اين قطعنامه در حقيقت گوياي همان تغيير بنيادين در نگاه شوراي امنيت به ايران است؛ تغيير بنياديني كه به حضور ايران و نقش مثبت اين كشور در حل و فصل بحرانهاي منطقهاي رسميت ميدهد. رسميتي كه در قطعنامه 2231 مصوب سال 2015 پس از حصول برجام نيز به آن اشاره شده بود و در همان قطعنامه اين شورا وعده تغيير نگاه بنيادين به نقش و جايگاه ايران را داده بود. در حالي كه برخي بازيگران منطقهاي مانند عربستان سعودي تمام تلاش خود را جزم ميكنند تا اثرات برجام بر نقش منطقهاي ايران را كاهش دهند، ايران در متن قطعنامههاي متفاوت به بازيگر تاثيرگذار بدل شده است. به همان اندازه كه تا پيش از برجام، رقباي منطقهاي ايران و رژيمهايي كه در رابطه خصمآميز با تهران بودهاند تلاش ميكردند بازيگر بودن ايران در منطقه را با رنگ و بوي منفي لعاب ببخشند. اكنون بازيگري ايران در منطقه به رسميت شناخته شده و حتي در قطعنامه شوراي امنيت هم به بيانيه سه جانبهاي كه امضاي وزير امور خارجه ايران را دارد اشاره ميشود. ما از آتشبسي كه در سايه همكاري ايران، روسيه و تركيه اتفاق افتاد حمايت ميكنيم حسن روحاني و ولاديمير پوتين در تماس تلفني شب گذشته درباره همكاريهاي ايران، روسيه و سوريه براي گفتوگو ميان دولت و مخالفان سوريه در آستانه، پايتخت قزاقستان، رايزني كردند. روحاني در اين تماس تلفني ضمن تبريك سال نوي ميلادي به رييسجمهوري و ملت روسيه گفت: ما از آتشبسي كه در سايه همكاري ايران، روسيه و تركيه، در سوريه تحقق يافت، استقبال ميكنيم و در عين حال همفكري و هماهنگي بيش از پيش كشورها قبل از نشست قزاقستان را ضروري ميدانيم. رييسجمهوري، تداوم ارسال كمكهاي بشردوستانه را به مردم سوريه و بهويژه در شهرهايي كه همچنان در محاصره تروريستها هستند، ضروري عنوان كرد و گفت: بسيار مهم است كه بعد از پيروزهاي اخير بتوانيم اين آتشبس را حفاظت و حراست كنيم. روحاني، رايزني فشرده ميان وزارتخانههاي خارجه دو كشور را در اين عرصه مورد تاكيد قرار داد. ولاديمير پوتين، رييسجمهوري روسيه نيز در اين تماس تلفني دستيابي به آتشبس را محصول همفكري و همكاري همه كشورهاي خواهان صلح و آرامش در سوريه و به ويژه ايران و روسيه ذكر كرد و گفت: وظيفه ما حفظ دستاوردهاي موجود و در عين حال تداوم مبارزه مشترك عليه تروريسم بينالملل است. رييسجمهوري روسيه با تاكيد بر ضرورت رايزني فشرده ميان وزيران خارجه دو كشور پيش از مذاكرات گروههاي سوريهاي در پايتخت قزاقستان، افزود: آماده همكاري با گروههايي در سوريه هستيم كه حاضرند در مسير صلحآميز گام بردارند و بيترديد اجازه نميدهيم كه آتشبس شامل گروههاي تروريستي مانند داعش، جبهه النصره و گروههاي مشابه باشد.
سایر اخبار این روزنامه
رسيدگيبه مطالبات زندانيان سياسي
يك سفر ، يك تماس
كاهش 32 درصدي ارزش پول سپردهگذاران
در دفاع از آزاديهاي آكادميك
مادر در باران رفت
زنان ميتوانند براي رياستجمهوري ثبتنام كنند
معماي 69 صفحهاي گزارش مالي شهرداري
بررسي رفع فيلتر توييتر و فيسبوك
كيانوش عياري در واكنش به شايعات:
روايت تازه هاشمي از جلسه خبرگان براي انتخاب رهبر پس از رحلت امام
تامين منافع ملي در سايه خويشتنداري راهبردي
يكبار و براي هميشه مشكل ترافيك پايتخت را حل كنيم
حذف عموم مردم؛ سهوي يا عمدي؟
آن روز كه بايد گورخوابي را پيشبيني ميكرديم!