روزنامه جهان صنعت
1397/03/24
هزینه 14 میلیارد دلاری
گروه ورزش - برگزاری جام‌جهانی در روسیه همه نگاه‌ها را به این کشور معطوف کرده است. بزرگ‌ترین رویداد ورزشی سال 2018 یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای اقتصادی در دنیا هم به شمار می‌رود. از لحاظ اقتصادی جام‌جهانی ۲۰۱۸ برای روسیه دستاوردهای زیادی به همراه خواهد داشت. ابعاد اقتصادی این رویداد ورزشی بسیار گسترده است. براساس برآوردهای صورت گرفته مبلغ سرمایه‌گذاری کلی برای جام‌جهانی ۲۰۱۸، بالغ بر 14 میلیارد دلار بوده است. این رقم رکورد پرهزینه‌ترین رقابت‌های جام‌جهانی فوتبال را از آن خود کرده است.سود کلان مالی یکی از مهمترین مزایای برگزاری جام‌جهانی برای کشور میزبان محسوب میشود. با وجود اینکه گرفتن امتیاز میزبانی از فیفا و پس از آن ساخت و تجهیز ورزشگاه‌ها و امکانات جانبی دشواری‌های خاص خود را دارد اما در نهایت میزبان از طرق مختلف می‌تواند سود زیادی را به جیب بزند. رونق گرفتن صنعت گردشگری و سرازیر شدن میلیون‌ها گردشگر هوادار فوتبال، اصلی‌ترین منبع درآمد برای میزبان است. در این دوره روسیه نیز از این درآمد هنگفت بی‌نصیب نخواهد ماند و با وجود تبلیغات برخی رسانه‌های غربی، روس‌ها بیش از یک میلیارد دلار تنها از بخش گردشگری به دست می‌آورند.
قرار است ۱۱ شهر در روسیه میزبان جام‌جهانی روسیه باشند. این مسابقات تاثیرات شگفت‌آوری در اقتصاد روسیه خواهند داشت. در این مقاله نگاهی به تاثیرات مسابقات جام‌جهانی روسیه بر اقتصاد این کشور خواهیم داشت. مسابقات جام‌جهانی پیش‌رو میلیون‌ها طرفدار فوتبال در سراسر جهان را به روسیه خواهد کشاند. اصولا مسابقات ورزشی در مقیاس جهانی نقش بسزایی در بهبودی تصویر آن کشور نزد جهانیان خواهد داشت.
پرهزینه‌ترین جام‌جهانی فوتبال
مسابقات پیش‌رو در روسیه پرهزینه‌ترین مسابقات جام‌جهانی در تمام تاریخ محسوب میشود. گزارشات نشان داده‌اند که برای این مسابقات چیزی حدود 14 میلیارد معادل یک درصد از تولید ناخالص داخلی روسیه طی پنج سال گذشته هزینه شده است که این رقم شامل هزینه‌های زیرساختی مهم و هزینه‌های استادیوم نمی‌شود. گفتنی است 70 درصد این هزینه‌ها از طریق دولت روسیه تامین میشود و 30 درصد توسط سرمایه‌گذاران خصوصی.
بر اساس گزارش محاسبات پورتال کسب و کار و تجارت در روسیه که پیش از این منتشر شد، این کشور مجموعا 883 میلیارد روبل معادل 14 میلیارد و 200 میلیون دلار برای میزبانی جام‌جهانی هزینه کرده است که حدود سه میلیارد دلار بیش از هزینه‌های اعلام‌شده رسمی است.
تجهیز زیرساخت‌های حمل‌ونقل (شش میلیارد و 110 میلیون دلار)، ساخت ورزشگاه (سه میلیارد و 450 میلیون دلار) و احداث هتل و مراکز تفریحی (680 میلیون دلار) بالاترین هزینه‌ها را به خود اختصاص داده است. به گفته تحلیلگران، برگزاری بازی‌ها جام‌جهانی فوتبال 2018 روسیه تاکنون رکورد پرهزینه‌ترین دوره این رقابت‌ها را به خود اختصاص داده است. روسیه در سال 2012 به عنوان میزبان جام‌جهانی فوتبال 2018 انتخاب شد. بودجه رسمی برگزاری این رقابت‌ها تاکنون 12 بار اصلاح شده است.
اولین سوالی که بعد از دیدن این آمار به ذهن خطور می‌کند، این است که چرا این جام‌جهانی چنین هزینه‌های هنگفتی برای روسیه دارد. این حجم هزینه به دلیل زیرساخت‌های ورزشی توسعه نیافته در روسیه است یا تلاش برای جذب سرمایه‌گذاران؟ برای پاسخ لازم است نیم‌نگاهی به آمار هزینه‌های روسیه داشته باشیم.
در طول سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ هزینه‌های مرتبط با جام‌جهانی که سالانه چیزی حدود دو میلیارد بود، به‌طور نسبتا یکنواخت توزیع شده بود. اگرچه این مقدار مبلغ ناچیزی نیست اما این هزینه برابر فقط حدود یک درصد از کل هزینه‌های ثابت سالانه و 2/0 درصد از هزینه‌های تولیدات ناخالص ملی را شامل میشود. با این حال با وجودی که سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی اثرات متعدد غیرمستقیم دارند اما در واقعیت سهم اقتصاد روسیه در مجموع بسیار بالاتر است.
درآمدزایی 6/1 میلیارد دلاری
وزیر توسعه اقتصادی روسیه اعلام کرد تخمین زده میشود گردشگران خارجی طی زمان برگزاری مسابقات جام‌جهانی در این کشور 100 میلیارد روبل خرج کنند.
ماکسیم اورشکین اعلام کرد: طبق برآوردهای صورت‌گرفته توسط این وزارتخانه، گردشگران خارجی که به دلیل جام‌جهانی به این کشور سفر خواهند کرد، 6/1 میلیارد دلار به اقتصاد روسیه تزریق خواهند کرد. وی همچنین افزود که مطمئن است تحریم‌های غرب بر این رویداد اثری نخواهد گذاشت؛ بحث سیاست و اقتصاد یک چیز است و بحث زندگی شهروندان عادی چیز دیگر. تقاضا برای تماشای رقابت‌های جهانی نظیر جام‌جهانی همیشه بالا بوده است.
اورشکین افزود: همچنین مدرن‌سازی زیرساخت‌های روسیه که برای جام‌جهانی صورت گرفت اثر مثبتی روی بخش‌های اقتصادی و کیفیت زندگی مردم خواهد داشت. با ساختن و نوسازی هتل‌های مدرن، فرودگاه‌ها و جاده‌ها، فعالیت مردم در مناطق مختلف کشور افزایش خواهد یافت و کسب‌وکارها تسهیل خواهد شد. بگذارید این‌طور بگویم که از شهر نوگرود تا روستوف، چهره شهرها تغییر خواهد کرد.
جام‌جهانی 2018 در 12 استادیوم و 11 شهر روسیه شامل مسکو، سنت پترزبورگ، سوچی، کازان، سارانسک، کالینینگراد، ولگوگراد، روستوف، نوگرود، یکاترین بورگ و سامارا از 14 ژوئن تا 15 ژوئیه برگزار خواهد شد.
مسافران روسیه در جام‌جهانی چقدر پول خرج می‌کنند
تجربیات پیشین جام‌جهانی نشان داده که فوتبال‌دوستانی که به حمایت از تیم ملی خود به کشور میزبان سفر می‌کنند، تقریبا دو برابر سفر‌های گردشی معمول خود پول خرج می‌کنند. با توجه به هزینه‌های اقامت، غذا، نوشیدنی، سوغاتی و سایر هزینه‌های جانبی برآورد میشود که هر مسافر مجموعا چیزی حدود پنج هزار تا هشت هزار دلار خرج کند.
بر اساس این ارقام، جمع کل مبالغ نقدی که از طریق مسافران در روسیه به جریان می‌افتد، چیزی حدود 5/2 تا ۴ میلیارد دلار به مصرف داخلی کمک خواهد کرد. همین جریان در نیمه سوم و چهارم سال ۲۰۱۸ رشد صنعت خصوصی در روسیه را یک تا ۲ درصد افزایش خواهد داد.
تاثیرات جام‌جهانی روسیه در اقتصاد روسیه
علاوه بر تاثیرات مثبتی که این جام در افزایش درآمد خرده‌فروشان خواهد داشت، باعث ایجاد حجم زیادی از مشاغل اضافی میشود؛ مشاغلی از قبیل خدمات، حمل‌ونقل، تجارت، همین طور ایجاد تعداد زیادی از موقعیت‌های شغلی موقت که در سال ۲۰۱۸ برای اهالی روسیه به وجود خواهد آمد. جالب است بدانید حدود 220 هزار شغل به خاطر مسابقات جام‌جهانی ایجاد میشود. مهم‌تر از تمام اینها چنین نتایجی به وضوح بر تولید ناخالص کشور تاثیر می‌گذارد.
رییس جمهور روسیه قصد دارد از فرصت جام‌جهانی فوتبال که از ۱۴ ژوئن تا ۱۵ ژوئیه در این کشور برگزار میشود، برای مطرح کردن روسیه به عنوان یک ابرقدرت جهانی و بخشیدن جانی تازه به مناطقی که با رکود رو‌به‌رو هستند، استفاده کند. علاوه بر این مسابقات جام‌جهانی در طولانی‌مدت تاثیرات همه‌جانبه‌ای روی سرمایه‌گذاری‌های دولتی برای کشور میزبان دارد. آرکادی دورکوویش معاون نخست‌وزیر روسیه اعلام کرده که در حال حاضر مسابقات پیشرفت‌های اقتصادی کشور میزبان را موجب شده‌اند و در طولانی‌مدت نیز تاثیرات بسیار مثبتی روی اقتصاد ما خواهند گذاشت.
همچنین روسیه پیش از این در زمستان ۲۰۱۴ برای اولین بار میزبان بازی‌های المپیک بود. این مسابقات در سوچی روسیه برگزار شد. هزینه بازی‌های المپیک ۲۰۱۴ در سوچی چیزی حدود ۵۰ میلیارد دلار برآورد شده بود. همانند مسابقات جام‌جهانی، بازی‌های المپیک نیز اعتبار ملی ویژه‌ای به کشور روسیه بخشیدند و روسیه در ۲۰۱۴ باشکوه‌ترین پرهزینه‌ترین دوره المپیک را برگزار کرد. این هزینه‌ها، سوچی روسیه را به یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های گردشگری در دنیا تبدیل کرد که سالانه هزاران هزار توریست را به آنجا می‌کشاند. البته این هزینه‌ها مخالفان بسیاری داشت؛ مخالفانی که معتقد بودند سیاست‌های حکومت در این راستا هزینه‌های زیادی را هدر داده است. بعدها روسیه اعلام کرد که هزینه‌های واقعی بازی‌های المپیک سوچی بسیار کمتر از مقدار اعلام شده بوده و بر اینکه این هزینه‌ها صرف ساخت جاده و راه‌آهن برای این شهر شد، به شدت تاکید کرد.
تاثیر مثبت اقتصادی
بانک مرکزی روسیه اعلام کرد برگزاری جام‌جهانی می‌تواند منجر به تقویت اقتصاد این کشور در سه ماهه دوم و سوم سال ۲۰۱۸ شود. بانک مرکزی روسیه اعلام کرد مخارج آماده‌سازی این تورنمنت، پیش از این هم به حمایت از اقتصاد این کشور کمک کرده است. اقتصاد روسیه پس از دو سال رشد منفی، در سال گذشته رشد مثبت را تجربه کرد. طبق اعلام بانک مرکزی روسیه با در نظر گرفتن سه ماهه دوم و سوم سال ۲۰۱۸، تاثیر مثبت کوتاه‌مدت این مساله روی اقتصاد روسیه، رشد اشتغال و افزایش تقاضای تولیدات مصرفی و خدمات است. تحلیلگران موسسه گیدار روسیه در ماه ژانویه گفتند جام‌جهانی که در ۱۱ شهر این کشور برگزار میشود می‌تواند در سه ماهه دوم و سوم سال ۲۰۱۸، باعث افزایش 2/0 درصدی تولید ناخالص داخلی این کشور شود.
با این حال بانک مرکزی روسیه که برای رسیدن تورم دورقمی به تورم پایین پس از دوران اتحاد جماهیر شوروی تلاش زیادی کرده، هشدار داده است این تورنمنت می‌تواند باعث افزایش قیمت‌های مصرف‌کننده شود. این بانک اعلام کرد: احتمال افزایش اندک کوتاه‌مدت قیمت برخی از کالاها و خدمات (غذا، سرگرمی و هتل) وجود دارد.
مقامات روس پیشتر برخی از هتل‌ها را که قیمت اتاق‌های خود را تا حتی ۵۰۰۰ درصد نیز افزایش داده‌اند، سرزنش کرده‌اند. با این حال بانک مرکزی روسیه همچنان تورم را پایین‌تر از سطح چهار درصدی هدف‌گذاری شده در سال ۲۰۱۸ می‌بیند و می‌گوید این احتمال وجود دارد تورم در سه ماهه دوم سال به دو درصد کاهش یابد.
گردشگری، موتور محرکه رشد اقتصادی
با اینکه تیم ملی آمریکا موفق به صعود به جام‌جهانی 2018 نشد اما به نظر می‌رسد هواداران فوتبال در این کشور اهمیت چندانی به این موضوع نمی‌دهند. طبق آمار اعلام شده، یانکی‌ها بیشترین توریست را در روسیه دارند. در این گزارش با بررسی هتل‌ها و اتاق‌های رزرو شده در روسیه در زمان برگزاری جام‌جهانی، 50 کشوری که بیش از همه توریست به جام‌جهانی فرستاده‌اند، مشخص شده‌اند. پس از آمریکا کشورهای برزیل، اسپانیا، آرژانتین، کره جنوبی، مکزیک، چین، انگلیس، آلمان و مصر بیشترین تماشاگر را در این دوره دارند. پیش از این رییس آژانس فدرال گردشگری روسیه تعداد کل توریست‌های حاضر در جام‌جهانی را 5/1 میلیون نفر اعلام کرده بود. اولگ سافونوف با اشاره به این موضوع اظهار کرد: «بر این باوریم که بیش از 5/1 میلیون توریست از کشور ما بازدید خواهند کرد. از طرفی احتمال افزایش این تعداد نیز وجود دارد، چراکه تعداد بلیت‌های فروخته شده افزایش یافته است. 11 شهر روسیه میزبان بازی‌های جام‌جهانی هستند و این بهترین فرصت است که گردشگران از روسیه بازدید کنند.»
برزیلی‌های پرتعداد
قناری‌ها نیز حضوری پررنگ در روسیه دارند. برزیل در حالی از نظر اعزام توریست به روسیه در رتبه دوم قرار دارد که وزیر خارجه این کشور در روسیه تعداد هواداران برزیل را 60 هزار نفر اعلام کرد. آلویسیو نونز ضمن تایید این خبر گفت: «دست کم 60 هزار برزیلی بلیت بازی‌ها را خریداری کرده‌اند. این تعداد بیشتر از آن چیزی بود که انتظارش را داشتیم.» علاوه بر برزیلی‌ها، آرژانتینی‌ها نیز عقب نمانده‌اند و آنها هم 20 هزار توریست به روسیه می‌فرستند. این ادعایی است که ریکاردو ارنستو لاگوریو، سفیر آرژانتین در روسیه آن را مطرح کرد: «انتظار داریم بیش از 20 هزار تماشاگر آرژانتینی بازی‌های جام‌جهانی را از نزدیک تماشا کنند. از سوی دیگر در این مدت شاهد تلاش‌ها و پیشرفت‌های روسیه در امر آماده‌سازی برای برگزاری جام‌جهانی بوده‌ایم. امیدواریم میزبانی خوبی از این کشور شاهد باشیم. بعید می‌دانم مشکلی در طول مسابقات به وجود آید. از استادیوم‌هایی که تیم ملی آرژانتین در آنها بازی دارد، بازدید کرده‌ایم و شکی نداریم که میزبان بهترین امکانات را در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهد.»
اثرات کوتاه‌مدت اقتصادی
این در حالی است که نظرات ضد و نقیضی برای سود حاصل از این رقابت‌ها توسط کارشناسان مطرح میشود. به نظر می‌رسد که درآمدهای حاصل از برگزاری جام‌جهانی برای روسیه بسیار زیاد باشد اما این در حالی است که کارشناسان معتقدند رونقی که جام‌جهانی ۲۰۱۸ برای روسیه به همراه می‌آورد، مقطعی و کوتاه‌مدت خواهد بود. علت این است که مقیاس‌هایی که در آن فعالیت‌های اقتصادی روسیه رخ می‌دهد بسیار عظیم و بزرگ است و در نتیجه کوتاه بودن مدت برگزاری مسابقات فوتبال جهانی نمی‌تواند، آن‌طور که باید و شاید تحولی در سطح اقتصاد ملی این کشور ایجاد کند. صنعت گردشگری روسیه به عنوان مثال شاهد رونقی گسترده خواهد بود، اما از این حیث نیز رونق مقطعی و گذراست.
صنایع و شرکت‌هایی که رشدی جدی‌تر به خاطر این رویداد را تجربه کرده‌اند، شرکت‌های ساخت‌وساز و هواپیمایی بودند که روند ارائه خدمات طولانی‌تر و درآمدزایی بیشتری نسبت به سایر صنایع در رابطه با برگزاری جام‌جهانی ۲۰۱۸ تجربه کرده‌اند.
مدت زمان کوتاه برگزاری بازی‌ها که حدود یک ماه به طول می‌انجامد نقش چندان مهمی در اقتصاد بزرگ روسیه که اقتصادی ۱/۳ هزار میلیاردی است، ایفا نخواهد کرد.
در میان مبلغ کلی سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این کشور از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ میلادی، تنها یک درصد به رویداد جام‌جهانی ۲۰۱۸ اختصاص داشته است. یکی از مزایای بزرگی که برای روسیه به وجود می‌آید، توسعه و بهبود حمل‌ونقل و زیرساخت‌ها در خدمات عمومی است که برای این کشور ماندگار خواهد شد.
میزبانی جام‌جهانی توجیه اقتصادی دارد؟
جام‌جهانی 2018 تا چند روز آینده آغاز خواهد شد. عنوان میشود که مهمترین رویداد دنیای فوتبال، با سود اقتصادی قابل توجهی برای کشور میزبان همراه است، اما این طور به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری برای میزبانی از چنین رویدادهای ورزشی، اساسا ارزش ندارد. برگزارکنندگان رقابت‌های جام‌جهانی 2018 روسیه پیش‌بینی کرده‌اند که تاثیر کلی اقتصادی میزبانی از این رویداد ورزشی تا سال 2030 بالغ بر 8/30 میلیارد دلار خواهد بود.
اثر پیش‌بینی شده از طریق محاسبه هزینه‌های ساخت و ساز و سرمایه‌گذاری کلی حاصل شده است.
این موضوع همواره مطرح میشود که میزبانی از جام‌جهانی یا هر رویداد ورزشی مهم (مثل بازی‌های المپیک)، از طریق جذب گردشگر، بهره‌برداری از پروژه‌های زیرساختی مهم، نمایش (توانمندی) شهرهای مختلف هر کشور، به تقویت اقتصاد کشور میزبان کمک می‌کند.
هزینه- فرصت
عقلانی‌تر آن است که بودجه‌ای که برای زیرساخت‌های جدید یا توسعه‌یافته صرف میشود، در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در حوزه‌های حیاتی اقتصاد هزینه شوند. ساخت‌و‌سازها در مقیاس گسترده به‌طور معمول، در زمینه‌هایی توجیه‌پذیر هستند که منجر به توسعه رشد اقتصادی در کوتاه‌مدت شوند و زیرساخت‌های توسعه‌یافته، سود بلندمدتی را نصیب جامعه خواهند کرد.
اگرچه شاید این مساله درست باشد که افزایش هزینه‌های دولت باید منجر به افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) شود، اما تمرکز بر رشد همه‌جانبه از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ این بدان معناست که برای هر دو گزینه: تحقق رشد اقتصادی و پیشرفت پایدار باید هزینه کرد.
متاسفانه احداث زیرساخت‌های ورزشی بسیار پرهزینه هستند و هزینه تعمیر و نگهداری از آنها نیز بار مالی زیادی به اقتصاد کشورها وارد می‌کند. یک استادیوم ورزشی برای رفاه یک جامعه، موضوع ضروری محسوب نمی‌شود.
اندرو زیمبالیست، به عنوان یک اقتصاددان و در استدلال خود مبنی بر عدم میزبانی از رویدادهای مهم ورزشی، به وضعیت ساکنان کم درآمد شهرک‌های نزدیک به محل برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی 2010 آفریقای جنوبی اشاره و تاکید کرد: آیا بهتر نبود که هزینه‌های احداث این ورزشگاه‌ها، صرف بهبود وضعیت معیشتی فقرا می‌شد تا چهره بهتری از این کشور در دنیا
ثبت شود؟
در مورد دیگر گران‌ترین استادیوم جام‌جهانی 2014 برزیل که با صرف بودجه 550 میلیون دلاری در پایتخت این کشور ساخته شد، اکنون به پارکینگ اتوبوس و خودروها تبدیل شده است. هزینه آماده‌سازی شهرهای مختلف برزیل برای میزبانی از این رقابت بین 11 تا 14 میلیارد دلار تخمین زده شد، درحالی‌که تاثیر کلی اقتصادی آن تنها 3 تا 13 میلیارد دلار ارزیابی شده است.
تغییر الگوهای گردشگری
برگزاری رویدادهای مهم ورزشی قطعا باعث جذب هزاران گردشگر از نقاط مختلف جهان می‌شوند، اما به نظر می‌رسد که باوجود افزایش آمار علاقه‌مندان ورزش، مسیر گردشگری تغییر پیدا کرده است.
به عنوان مثال، در جریان بازی‌های المپیک تابستانی 2012 لندن، تعداد بازدیدکنندگان از موزه بریتانیا 22 درصد کمتر از ماه‌های دیگر بود.
پیش از برگزاری جام‌جهانی 2010 آفریقای جنوبی پیش‌بینی شده بود که حدود 450 هزار گردشگر برای دیدن این رقابت‌ها به این کشور سفر می‌کنند، درحالی‌که آمار نهایی، دو سوم رقم پیش‌بینی شده را نشان داد.
تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که دستاوردهای اقتصادی میزبانی رقابت‌های جام‌جهانی 2018 روسیه شاید به‌طور عمده برای صنعت گردشگری این کشور سودمند باشد، اما درکل، منفعت اقتصادی چندان قابل توجه نخواهد بود.
روسیه اکنون با چالشی بزرگ مواجه است: چالش اینکه آیا میزبانی از جام‌جهانی، یک استراتژی برای بهبود شرایط اقتصادی کشور است یا تنها به میزبانی از یک رویداد مهم ورزشی خلاصه میشود؟
سایر اخبار این روزنامه
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران:
نگاهی به دلایل افت سریال شهرزاد در فصل‌های دوم و سوم
صنعت ایران از فقدان استراتژی توسعه رنج می‌برد
پرونده خرید فلایت چک به دادگاه ارجاع شد
کولبران و اسکله های غیرقانونی همچنان بلاتکلیف
فیفا به استفاده تکنولوژی در جام جهانی روسیه رضایت داد
افزایش حقوق سال ۹۷ بازنشستگان از خرداد
سیاسی‌کاری کمیته امداد موجب بی‌اعتمادی مردم شده است
مکتب اقتصادی حبابیسم!
شیب ملایم قیمت!
رویای ناتمام
سکه عقب نمی نشیند
هزینه 14 میلیارد دلاری
رییس سندیکای کاغذ در پاسخ به «جهان صنعت» مطرح کرد
روز غیر عادی بورس
صنعت فقط نفت و پتروشیمی نیست
جام‌جهانی اقتصادی
شوک بزرگ در اردوی اسپانیا
آمریکا، کانادا و مکزیک به‌طور مشترک میزبان جام‌جهانی ۲۰۲۶ شدند
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران:
نسرین - ستوده بازداشت شد
