تجربه تلخ از عدم تعهد روس‌ها

علی خرم* - سفر ولایتی به روسیه را از دو منظر می‌توان مورد بررسی قرار داد که هر یک از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار هستند. یکی از این وجوه شرایطی است که اسراییل برای ایران ایجاد کرده است. روشن است که اسراییل در اقدامات مکرر مواضع ایران در سوریه را مورد حمله قرار می‌دهد و با حمله به این مواضع منجر به کشته شدن نیروهای ایرانی حاضر در سوریه می‌شود. همچنین این حمله‌ها منجر می‌شود که ایران پایگاه‌های خود را از دست بدهد.بخشی دیگر از مذاکرات ولایتی و پوتین به طور قطع ارتباطی تنگاتنگ با تحریم‌های بین‌المللی ایران دارد؛ تحریم‌هایی که منجر به ایجاد خلا در مسایل اقتصادی کشور و روابط بین‌الملل شده است اما گمان گروهی که تفکری مشابه با ولایتی دارند بر این اساس است که پوتین فضایی فراهم خواهد کرد تا در نهایت ایران کمترین آسیب و ضرر و زیان ممکن از این تحریم‌ها را متحمل شود.به اعتقاد ولایتی اروپا آن طور که باید قابل اعتماد نیست و باید به دنبال شریک سیاسی امین‌تر و قابل اعتمادتری بود. به نظر می‌رسد روسیه بر اساس تعاریف سیاسی و دیپلماتیک ولایتی قابل اعتماد است. سرمایه‌گذاری روس‌ها در ایران از دیدگاه ولایتی نسبت به اروپا و آمریکا ارزشمند‌تر است و باید از این فرصت استفاده کرد. اما تجربیات قبلی خلاف این موضوع را نشان می‌دهد و بیانگر آن است که نمی‌توان اطمینان حاصل کرد که روس‌ها مذاکرات و تعهدات خود را تا کجا جدی بگیرند.صداقت روس‌ها و تعهد آنها نسبت به قول‌های مثبتی که می‌دهند در گذشته خدشه‌دار شده و کماکان این پرسش مطرح است که آیا روس‌ها ایران را به سرانجام خطرناکی نزدیک می‌کنند؟ مذاکرات با روسیه بارها منجر به آن شد که درست در لحظه تعیین‌کننده و زمان اجرایی شدن برنامه‌ها، روسیه از پشت به ایران خنجر زد و در نهایت سرانجام خوبی را شاهد نبودیم.دولت اما به این موضوع آگاه است و اعتقاد ندارد که مذاکرات با روسیه نتیجه‌بخش خواهد بود. ولی علاوه بر دولت، گروه‌های دیگری هستند که معتقدند این مذاکرات در نهایت نتیجه‌بخش خواهد بود. قانع نشدن عده‌ای درباره غیرقابل اعتماد بودن روسیه این فضا را ایجاد کرد تا مذاکره با این کشور را بار دیگر تجربه کنیم و باید امیدوار بود این بار مذاکرات ولایتی ثمره‌ای بهتر از گذشته برای ایران به ارمغان آورد.اما درباره احتمال مذاکره ایران و آمریکا با توجه به شرایط فعلی بین‌المللی و منطقه‌ای باید گفت‌ مذاکرات هوشمندانه پیش از آنکه کشور دچار آسیب‌هایی عمیق‌تر شود ضرورتی غیرقابل انکار است. پاسخ ترامپ به خبرنگار بی‌بی‌سی درباره مذاکره با ایران با این مضمون که‌ من آنقدر ایران را تحت فشار قرار می‌دهم که ایرانی‌ها می‌آیند و مذاکره می‌کنند، موضوعی نیست که ساده از آن گذر کنیم.در نهایت مذاکره راهکاری دیپلماتیک و ثمربخش است که نباید چشم روی آن بست و پس از ایجاد شرایطی بسیار دشوار و ذلیلانه و با کسب کمترین امتیاز ممکن به آن تن داد. با توجه به شرایط فعلی امید است پیش از آنکه کار به جاهای باریک کشیده شود بهترین راهکار ممکن را برگزینیم.
*کارشناس امور بین‌الملل