اهداف كنگره امريكا در تعويق تحريم‌ها

نویسنده: عباس حاجي نجاري
 سرانجام بعد از يك كشمكش سه ماهه در كنگره امريكا بر سر تصويب تحريم‌هاي جديد عليه ايران، قانونگذاران عضو كنگره امريكا اعلام كردند كه مجلس سنا تصويب لايحه «تحريم‌هاي جديد عليه تهران» را به بهانه برخي نگراني‌ها در خصوص انتخابات آتي رياست جمهوري ايران به تعويق انداخت. گفتني است كه طي ماه‌هاي اخير، گروهي از سناتورهاي دموكرات و جمهوريخواه كنگره امريكا لايحه‌اي را به مجلس سنا ارائه نمودند كه به بهانه آزمايش‌هاي موشكي و ساير فعاليت‌هاي غيرهسته‌اي ايران، تحريم‌هاي سختگيرانه‌تري را عليه تهران وضع مي‌نمود؛ تحريم‌هايي كه طنين‌انداز موضع سختگيرانه‌تر «دونالد ترامپ» رئيس‌جمهوري امريكا نسبت به ايران بود. اما روز سه‌شنبه (15/1/96)، «باب كوركر» رئيس‌جمهوريخواه كميته روابط خارجي مجلس سنا گفت: «در حال حاضر فرآيند طرح و تصويب لايحه [تحريم‌هاي تهران] به دليل نگراني اتحاديه اروپا از تأثيرگذاري آن بر انتخابات آتي [رياست جمهوري] ايران متوقف مي‌شود».  به رغم ادعاهاي مطرح شده در مورد نگراني اروپايي‌ها، پيش از اين در خود امريكا نيز نسبت به تأثير تحريم‌ها در انتخابات ايران هشدار داده شده بود. دكتر «كنت كاتزمن»، مشاور سرويس تحقيقاتي كنگره امريكا در جلسه استماع كميته فرعي «خاورميانه و شمال آفريقاي» كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا كه دهم فروردين برگزار شد، در خصوص اينكه اقدامات امريكايي‌ها چه تأثيري بر انتخابات رياست جمهوري ايران مي‌گذارد به صراحت مي‌گويد: «اگر امريكا تحريم‌هاي جديدي عليه ايران وضع كند مي‌تواند جايگاه ميانه‌روها و اردوگاه روحاني را تضعيف كند زيرا بهانه‌اي براي افزايش انتقادات «تندروها» از روحاني خواهد شد، چراكه همين الان هم آنها مي‌گويند او نتوانست به همه وعده‌هاي خود براي برداشته شدن همه تحريم‌ها عمل كند».
انديشكده امريكايي «امريكن اينتر پرايز» نيز در تحليلي ضمن ابراز نگراني از حذف «روند فعلي» در انتخابات ايران نوشت: امريكا بايد نسبت به جايگزين شدن يك رئيس‌جمهور «تندرو» كه نسخه تعامل اقتصادي، ديپلماتيك روحاني با غرب را تغيير مي‌دهد، هوشيار باشد.  خبرگزاري آسوشيتدپرس نيز در تحليل خود درباره وضعيت انتخابات رياست جمهوري در ايران، مواضع ضدايراني ترامپ را از آن جهت مورد انتقاد قرار داده كه اتخاذ چنين مواضعي به تضعيف جايگاه روحاني و تقويت جريان منتقد سياست‌هاي دولت وي بينجامد. به نوشته آسوشيتدپرس، اظهارات تند رئيس‌جمهور امريكا عليه ايران خيلي به نفع مخالفان روحاني تمام شده و به آنان كمك كرده كه پايگاه اجتماعي خود را بسيج كنند. مواضع ترامپ موجب تحريك احساسات ضدامريكايي (بر‌خلاف تلاش‌هاي دولت روحاني طي چهار سال گذشته) در ايران شده است.
اما اينكه تحريم‌هاي جديد عليه ايران قرار است چه هدفي را دنبال كند را در بيان خانم راس لتينن، رئيس كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا بهتر مي‌توان درك كرد. او در جلسه استماع كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا، با اشاره به طرح جديد سنا عليه ايران گفت: امريكا چنان تحريم‌هاي فلج‌كننده‌اي عليه ايران وضع خواهد كرد كه مجبور شود بار ديگر در تصميم خود مبني بر توسعه برنامه موشك‌هاي بالستيك تجديد‌نظر كند. او البته در بيان چرايي به‌كار‌گيري مجدد واژه تحريم‌هاي فلج‌كننده و مبتني برالگوي برجام، اينگونه اعلام نظر مي‌كند كه: امريكا بايد با قاطعيت و به طور كامل تحريم‌هاي موجود را اجرا كند و حداكثر فشار را بر اين كشور بياورد زيرا ايران فقط در برابر قدرت و فشار از خود واكنش نشان مي‌دهد.(!) امريكايي‌ها به رغم مواضع ترامپ و جمهوريخواهان عليه برجام، به الگوي مذاكرات هسته‌اي، به عنوان تنها الگويي كه توانسته‌اند طي چند دهه مقابله با ايران و تست انواع روش‌هاي نظامي و امنيتي واقتصادي، امتيازاتي كسب كنند، نگاه مي‌كنند و همانگونه كه بارها تأكيد كرده‌اند بنا دارند با تعميم آن به ديگر عرصه‌ها، نظير موشكي، مهار نفوذ منطقه‌اي ايران و...، ظرفيت‌هاي انقلاب اسلامي را خنثي كنند و البته روشن است كه هدف از تعويق تصويب تحريم‌ها كاهش فشارهاي اقتصادي بر مردم ايران نيست، بلكه تعليق آن تا پس از برگزاري انتخابات است، اين استراتژي سبب شده كه ترامپ نيز از پاره كردن برجام منصرف شده و دولت جديد امريكا نيز در زمره حاميان آن در‌آمده و به ايران توصيه كند كه برجام را رعايت كند. ترامپ هفته گذشته تأكيد كرد كه اجراي برجام را به دقت دنبال مي‌كند. از منظر دولتمردان امريكا، تعويق اعمال تحريم‌هاي جديد علاوه بر اينكه باعث خواهد شد تا دولت روحاني بيش از اين تحت فشار افكار عمومي و منتقدان قرار نگيرد، امكان اينكه طرف غربي بتواند بر انتخابات ايران تأثيرگذار باشد و ملت ايران را در انتخاب فرد مورد نظر تحت فشار قرار دهد، ايجاد مي‌كند.
از سوي ديگر مروري بر سياست‌هاي دولت اوباما و ترامپ طي سال‌هاي اخير و به ويژه بعد از برجام نشانگر اين است كه اصولاً تحريم‌ها و اعمال آنها ارتباطي با دولت‌هاي روي كار آمده در ايران ندارد و راهبرد طرف امريكايي ضربه زدن به اصل نظام جمهوري اسلامي است و به همين دليل است كه در شرايطي كه متناسب با رفتار دولتمردان ايراني، زمينه پذيرش فشارها در داخل به بهانه تعامل با كدخدا و يا... بيشتر شود، دشمن امتياز بيشتري كسب كرده است. آنها علت اصلي اين تصميم را در اين مي‌دانند كه همانگونه كه تحريم‌ها توانست دولت يازدهم را در اين مسير قرار دهد كه زمينه‌ساز تعطيلي يا كند كردن بخش عمده‌اي از فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران شده و غرب هم از اين طريق فرصت بيشتري براي نفوذ در ايران پيدا كرد، تشديد تحريم‌ها با استمرار شرايط كنوني در دستگاه اجرايي كشور، مي‌تواند غرب را به مهار فعاليت‌هاي موشكي ايران يا توقف حمايت از نيروهاي مقاومت موفق سازد.  در اين شرايط است كه چرايي ضرورت تغيير در ايران را بهتر مي‌توان درك كرد، اين تغيير مي‌تواند ظرفيت‌هاي ملي را با اتكا به نيروهاي انقلابي براي مقابله با تحريم‌هاي فلج‌كننده اقتصادي بسيج كرده و آسيب‌پذيري‌هاي داخلي را كاهش داده و انسجام داخلي را در برابر راهبردهاي احتمالي دشمن افزايش دهد.