پیشنهاد مذاکره با چه هدفی؟

اظهارنظر دونالد ترامپ غافلگیرکننده و در شرایطی بود که شاید خودش هم آمادگی چندانی نداشت. صحبت در جمع دوستانه‌ای که حتی با همکاران کاخ سفید خود هم بابت چنین اظهارنظری هماهنگ نبود و به همین دلیل شاید دو ساعت بعد چند پیش‌شرط برای ایران گذاشت که در نهایت یک نوع تزلزل در تصمیم‌گیری هرم قدرت در آمریکا را به نمایش گذاشت که طی آن هم ترامپ و هم مجموعه کاخ سفید اعتبار خود را از دست دادند. این تصمیم‌گیری طرف مقابل تاحدودی تصمیم‌گیری در ایران را هم با ابهاماتی مواجه کرد و اوضاع به‌نفع کسانی شد که برای مذاکره آماده نبودند. با این حال اینها مانعی برای مذاکره نیست. چون ما در شرایطی هستیم که هر روز به نقطه‌های تاریک بیشتری از جهت اقتصادی می‌رسیم. پیشنهادم به دولت این است که اصل مذاکره اگر براساس منافع ملی ما باشد باید آن را بررسی کرد. اگر براین اساس، اصل مذاکره را بپذیریم، می‌توانیم راجع به چگونگی آن صحبت کنیم. از آنجا که از جهت سیاست خارجی و هم از جهت داخلی زمینه‌های نارضایتی اجتماعی در جامعه کاملا فراهم است، می‌تواند ما را با مشکلاتی مواجه کند. با در نظر گرفتن اینکه سیزدهم مردادماه مرحله اول تحریم‌هاست و بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی بساط‌شان را جمع کرده و درحال خروج از ایران هستند، نقطه عطف اینجاست که ما نمی‌توانیم از یک دریچه به سیاست نگاه کنیم. سیاست یک امر متغیری است که با هیچ‌ موضع ثابتی قابل قیاس نیست. اگر معیارمان این باشد که ترامپ قابل اعتماد نیست، هیچ‌ کشوری قابل اعتماد نیست. مگر روسیه قابل اعتماد است که وزیر نفت و انرژی‌اش در کنفرانس اوپک با وزیر نفت عربستان کنار هم حرکت کردند و حتی با آقای زنگنه سلام و علیک هم نکردند! بنابراین این اصل باید از در سیاست خارجی پذیرفته شود که نه‌تنها آمریکا بلکه هیچ‌ کشوری در عالم سیاست صددرصد قابل اعتماد نیست. کشورها باید به‌دنبال این باشند که سیاستی را اعمال کنند که منافع ملی‌شان تامین شود. ما اگر نتوانستیم در برجام به کامیابی کاملی برسیم، به خاطر اینکه مذاکره‌کنندگان باید تلاش می‌کردند که برجام را به امضای کنگره آمریکا برسانند تا تبدیل به قانون شود. از طرفی به‌شدت مخالف واسطه قرار دادن دولت دیگری مثل روسیه یا عمان هستیم. ما نتوانسته‌ایم طی یکسال گذشته از موقعیت‌هایمان خوب استفاده کنیم، الان با قدرتی که در دریای سرخ از طریق حوثی‌ها از خود نشان داده‌ایم، می‌توانیم در پشت مذکره امتیاز هم به‌دست بیاوریم. از طرفی اسرائیل را به‌عنوان یک غده سرطانی از اظهارنظرهای سیاسی‌مان خارج کنیم همان‌طور که خیلی از کشورهای عرب هم اسرائیل را به رسمیت نشناخته‌اند وکاری به کارش ندارند. نقطه قوت سیاست خارجی ما تحرکات به‌موقع است که در شرایط حاضر باید تقویت شود.
* استاد دانشگاه