گفت‌و‌گو با معاون سازمان بنادر و دریانوردی درباره مشکلات ارزی

اشکان نظام‌آبادی- باخروج دونالد ترامپ از برجام، وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا یک کارگروه ویژه برای ایران تشکیل داده است. گفته شده هدف این گروه هماهنگی و اجرای سیاست‌های ایالات متحده آمریکا علیه تهران است. یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که پس از اقدامات مخرب آمریکا علیه اقتصاد ایران تحت تاثیر مستقیم قرار گرفته بخش بندری و دریایی است.
پیش از این مهرداد تقی‌زاده، معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی با بیان اینکه برخی از کامیون‌های بین‌المللی ترانزیت و کشتیرانی‌ها در دوره بسته بودن صرافی‌ها و عدم تحویل ارز، با مشکلات بسیاری رو‌به‌رو شده بودند، گفت: خوشبختانه با باز شدن صرافی‌ها و معامله ارز در این بخش، بخشی از مشکلات کامیون‌های ترانزیت برطرف شده اما تحریم‌ها برای شرکت‌ کشتیرانی مشکل‌ساز شده و وزارت راه‌و‌شهرسازی در حال پیگیری و برطرف شدن مشکل آنهاست.
با وجود اینکه شرکت‌های آمریکایی فعالیت قابل توجهی در بنادر ایران نداشتند اما تحریم‌های جدید تبادلات ارزی بنادر کشور را که همگی به صورت نقد و با دلار انجام می‌گیرد وارد دوره‌ای بحرانی کرده است. رییس‌جمهور آمریکا شرکت‌های سایر کشورها را هم تهدید به اعمال تحریم در صورت داشتن مبادلات تجاری با ایران کرد. پیش از این تهدید‌ها شرکت مولر-مرسک به عنوان بزرگ‌ترین شرکت کشتیرانی کانتینری جهان فعالیت‌های تجاری خود را با ایران متوقف کرد.
اختصاص ارز ثانویه به توسعه بنادر


بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی ارز حاصل از صادرات خدمات به خطوط کشتیرانی خارجی، باید معادل ارز ثانویه دریافت شود. سازمان بنادر بخش عمده‌ای از ارز دریافتی را به خدمات‌رسانی به خطوط داخلی اختصاص می‌دهد. بر اساس اعلام راستاد، مدیرعامل این سازمان در صورت افزایش درآمد سازمان بنادر از محل تسعیر ارز این درآمد در برنامه‌های توسعه بنادر هزینه می‌شود. اما با وجود افزایش قیمت ارز هم کاهش فعالیت‌های بندری در کشور احتمالا ترمز افزایش درآمدهای سازمان بنادر را خواهد کشید.
در این شرایط تزریق ارز در بنادر با شرایط سختی مواجه خواهد شد و مشکلاتی را برای خطوط کشتیرانی ایجاد می‌کند. سازمان بنادر و دریانوردی از فروردین‌ماه امسال دلار 4200 تومانی را مبنای محاسبات خود قرار داده است. در گذشته دو نرخ آزاد و مبادله‎ای برای دلار در بنادر در نظر گرفته می‎شد که اکنون ارزش دلار در برابر ریال به صورت ثابت تعیین‌شده است بنابراین سازمان بنادر هم مجبور است بر اساس همان نرخ کار کند. این تغییرات موجب ایجاد مشکلات و چالش‌هایی برای شرکت‌های کشتیرانی، نمایندگی آنها و صاحبان کالا شده است.
مشکل کمبود دلار برای تامین هزینه‌های عوارض مرزی در بخش حمل‌و‌نقل جاده‌ای و هوایی هم بروز کرده است. در روزهای اخیر مشکلات ارزی ایرلاین‌های ایرانی قیمت بلیت را تا دو برابر افزایش دادند؛ مشکلاتی که به نظر می‌رسد در صورت همکاری اروپایی‌ها هم قابل حل نخواهد بود. در این شرایط این سوال مطرح است که با وجود بلاتکلیفی ارزی و مشکلات شرکت‌های حمل‌و‌نقلی، با بسته شدن صرافی‌ها شرکت‌های حمل‌و‌نقلی چطور می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند؟
مشکلی با خطوط کشتیرانی نداریم
هادی حق‌شناس، معاون بندری سازمان بنادر و دریانوردی در این مورد موضع متفاوتی دارد. او می‌گوید: مشکلی از این بابت نداریم و هزینه‌های خطوط کشتیرانی را در همین شرایط هم دریافت می‌کنیم. حق‌شناس در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» می‌گوید: به طور کلی صورتحساب شرکت‌های حمل‌و‌نقلی در بنادر کشور بر مبنای دلار و ریال است و خطوط کشتیرانی هر کدام را که بتوانند، پرداخت می‌کنند بنابراین اگر هر کدام از این خطوط دلاری برای پرداخت نداشته باشند می‌توانند ریال پرداخت کنند. حق‌شناس در پاسخ به این سوال که آیا با طرف‌های خارجی سازمان بنادر که تنها دلار را معیار پرداخت و دریافت می‌دانند، مشکلی دارید یا خیر می‌گوید: آن چیزی که به سازمان بنادر ارتباط دارد خطوط کشتیرانی است که در این بخش هم مشکلی نداریم و سازمان بنادر هر وقت که بخواهد می‌تواند به ریال هزینه‌ها را پرداخت کند.
به گفته حق‌شناس در دو سال گذشته حجم صادرات غیرنفتی ایران به بیش از 40 میلیارد دلار رسیده و تراز بازرگانی هم مثبت شده است. او در پاسخ به این پرسش که با وجود قطع تبادلات دلاری در سایر فعالیت‌های بندری کشور چه مشکلاتی داریم می‌گوید: اکنون بخشی از تجهیزات استراتژیک مورد نیاز برای بنادر خریداری شده است و در صورتی که اروپایی‌ها به تعهدات خود پایبند بمانند ضرر کمتری به بنادر خواهد رسید.
او می‌گوید: از نظر حقوقی باید میان تحریم‌های یکجانبه آمریکا و تحریم‌های شورای امنیت تقاوت قائل شویم چراکه تحریم‌های شورای امنیت و سازمان ملل الزام‌آور است اما تحریم آمریکا برای هیچ کشوری الزام حقوقی ایجاد نمی‌کند. حال اگر هر شرکتی اقدام به خروج از ایران کند به خاطر حفظ منافع تجاری خود با آمریکا این کار را انجام داده است.