شهردار تهران در نشست هم‌اندیشی نخبگان شهری خبر داد

نشست هم‌‌اندیشی نخبگان شهری پیرامون سند راهبردی برنامه سوم شهر تهران دیروز با حضور شهردار تهران، اساتید دانشگاه‌های معتبر کشور و برخی از اعضای شورای شهر در برج میلاد برگزار شد. به گزارش «جهان صنعت» در این نشست فرآیند سپری شده و اقدامات در حال انجام روی برنامه سوم شهر تهران بررسی و مورد ارزیابی کارشناسان قرار گرفت.
میرزایی: شاهد مالیه شهری ناکارآمد و غیرعادلانه طی ٣٠ سال گذشته بوده‌ایم
در ابتدای این نشست حجت‌الله میرزایی معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران با بیان اینکه بیش از ١٠٠ گفت‌وگوی عمیق با نخبگان شهری و افراد صاحب گفتمان صورت گرفته است، اظهار کرد: بر اساس نظرسنجی‌های صورت گرفته از شهروندان تهرانی آلودگی هوا، ترافیک، نابرابری طبقاتی بین شمال و جنوب شهر، گسیختگی فرهنگی و اجتماعی، بی‌تفاوتی مردم نسبت به یکدیگر و آسیب‌پذیری در برابر حوادثی نظیر زلزله مسائل و چالش‌های اصلی شهر تهران محسوب می‌شوند.
به گفته او، ایمن‌سازی شهر در برابر زلزله، نظافت شهر و توسعه پارک‌ها و مراکز تفریحی اولویت‌های اصلی و اولیه شهرداری تهران از دید شهروندان است.


معاون شهردار تهران با اشاره به اینکه نظر شهروندان با دیدگاه‌های مدیران شهری دارای همسانی‌های فراوانی است، گفت: بر اساس مطالعات تطبیقی، تحول در نظام اقتصادی شهر و تحول از اقتصاد کلنگی به اقتصاد دانش‌بنیان و مسائل شهری ناکارآمد و ناعادلانه از جمله فرصت‌هایی است که تهران از آن جا مانده است.
همچنین با تاکید بر اینکه شاهد مالیه شهری ناکارآمد، غیرعادلانه و ناپایدار شهری طی ٣٠ سال گذشته بوده‌ایم، گفت: نتیجه این نظام مالیه ناکارآمد شهری، ناپایداری نظام مالی شهری، اقتصاد سنتی و غیرپویا، تبدیل سازمان نسبتا مشارکتی به سازمانی منفعل و همچنین فروپاشی سازمان اجتماعی است.
شریف‌زادگان: فقط تصوری از برنامه‌ریزی داریم
محمدحسین شریف‌زادگان استاد دانشگاه شهید بهشتی با تشکر از شهرداری تهران جهت گرد هم آوردن افرادی که درباره شهرها فکر می‌کنند، درس می‌دهند و کارهای عملی انجام می‌دهند، برنامه‌پذیری را بر برنامه‌ریزی مقدم دانسته و اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانید برنامه‌ریزی برای شهر تهران سطوح مختلفی دارد، یک سطح آن است که شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران تحت عنوان طرح جامع تصویب می‌شود که شهرداری‌ها آمادگی اجرای آن را نداشتند، بنابراین در گذشته در معاونت برنامه‌ریزی شهرداری دست به تهیه یک برنامه اجرایی زدند. وی با بیان اینکه ما در کشور سنت‌های غلطی و البته جا افتاده‌ای داریم، گفت: ما فقط تصور می‌کنیم که برنامه تهیه کرده‌ایم، چه اینکه برنامه‌ریزی دارای 4 عنصر تهیه، اجرا، ارزیابی و قدرت تصحیح است.
وی با تاکید بر بحث برنامه‌پذیری در شهرداری، عنوان کرد: به این علت که ما کشوری در حال توسعه هستیم، نباید برنامه‌هایی‌هایی مطرح کنیم که قابلیت اجرا نداشته باشد.
مشایخی‌: کمبود منابع مالی تهران را گرفتار می‌کند
علی‌نقی مشایخی، استاد اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف با عنوان این پرسش که برنامه ما برای درآمد پایدار شهر چیست؟، اظهار کرد: بدون پاسخ به این پرسش نمی‌توان برای برنامه‌ریزی اقدام کرد و ما در این زمینه به مجموعه‌ای از راهبردهای به هم پیوسته احتیاج داریم.
وی با بیان اینکه در سند برنامه سوم کار زیاد و خوبی انجام شده است و جهت‌گیری‌های راهبردی خوبی مطرح شده است که هرکدام دارای اولویت است، گفت: برای شهر تهران مساله مالی بسیار مهم است و کمبود منابع مالی پایدار این شهر را دچار گرفتاری می‌کند، چرا که سبب می‌شود شهرداری ساخت‌وسازهایی برای کمبود منابع مالی خود انجام دهد که این به زیان شهر است.
به گفته مشایخی، این ساخت و سازها به علت جذب نیروی انسانی، رونق اقتصادی و جذب جمعیت و نیروی کارگر باعث دردسر می‌شود.
او عنوان کرد: از زمانی شهرداری تلاش کرد بزرگراه بسازد اما پول نداشت به سراغ ساخت‌وساز رفت و این امر بافت محله‌ها را به هم زد و ما در حال حاضر اگر تهران را از بالای کوه ببینیم جنگلی از آپارتمان را شاهد هستیم.
استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه شهرداری تحت فشار کمبود منابع دست به این کار زده است، گفت: تهران با این فعالیت‌ها کانون سرمایه‌گذاری کشور شده است اما در عین حال اقدامات شهرداری موجب شده تا ساختار اجتماعی شهر فدا شود.
زبردست: موفقیت در گرو راهبردهای کمتر است
اسفندیار زبردست استاد دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه انتظار می‌رود بخش‌های ملی و فراملی بیشتر و قوی‌تر در برنامه سوم شهرداری تهران مورد توجه قرار گیرد، گفت: هرچه تعداد راهبردها کمتر باشد، به برنامه موفق‌تری می‌رسیم.او با بیان اینکه در سند برنامه سوم شهرداری، جهت‌گیری راهبردها متمرکز بر شهر تهران است و نقش منطقه‌ای، ملی و فراملی تهران کمتر در نظر گرفته شده است، اظهار کرد: تهران فقط تهران نیست، بلکه نقش این شهر در منطقه بلافصل، سطح ملی و فراملی نیز به همان اندازه اهمیت دارد. زبردست با عنوان این مطلب که کمتر به شاخص‌های رقابت‌پذیری و جهانی شدن که در چشم‌انداز طرح جامع تهران نیز موجود است پرداخته شده است، گفت: این پیشران‌های اصلی باید شناسایی شوند اما بعضی بر بعضی مهم‌ترند.
صرافی: راهبرد برنامه سوم شجاعانه است
مظفر صرافی استاد شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به شعار راهبردی شهردار تهران مبنی بر شهر زیست‌پذیر و شهروند مشارکت‌پذیر، اظهار کرد: باید این نکته را روشن کنیم که آیا این باور را قبول داریم که با روال گذشته نمی‌توان شهر را اداره کرد یا خیر؟ وی افزود: راهبردهای شجاعانه و جدیدی در سند برنامه سوم شهر تهران وجود دارد اما اینکه دگرگونی و تغییر اندیشه‌ای چگونه می‌تواند اتفاق افتد، پرسش مهمی است. استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران با بیان اینکه مشارکت پذیری شهری باید در راهبردها پر رنگ تر شود، گفت: زیست‌پذیری فرآورده است (توسعه محیط‌زیست، ایمن‌سازی و تاب‌آوری شهر) اما مشارکت‌پذیری به تغییر بینش نیاز دارد. صرافی با عنوان این مطلب که با کمبود منابع مواجه‌ایم و این امر نیاز به بسیج منابع دارد، اظهار کرد: اگر قرار است بسیج منابع نوین صورت گیرد که کارهای جدیدی بکنیم، باید متفاوت از گذشته برنامه‌ریزی راهبردی کنیم که تغییرات اجتماعی و دگرگونی اجتماعی خواهد داشت. به گفته این استاد دانشگاه، برای آغاز باید از محله شروع کرد چرا که احساس تعلق به شهر در محله نمود پیدا می‌کند و باید با تغییر ساختاری در مدیریت شهری واحد محله را به قدرتی از مسوولیت و منابع برسانیم. صرافی با تاکید بر اینکه حرکت به سوی حکومت شهری از کمبودهای قانون اساسی ماست، گفت: کشورهای مسلمانی نظیر ترکیه، اندونزی و... این سطح را دارند که نه‌تنها علیه حکومت مرکزی شورش نمی‌کنند بلکه به بسیج بهتر منابع نیز می‌پردازند.
احراری‌: کلیدواژه‌، دموکراسی
گفت و گویی است
احراری مشاور پیشین شهرداری در حوزه حمل و نقل و ترافیک نیز ضمن مقایسه سند برنامه سوم با سندهای قبلی بر وجود تغییرات گفتمانی در سند جدید تاکید کرد و گفت: مهم‌ترین نکته در حکمروایی این است که چگونه می‌توان دموکراسی را در شهر پیاده کرد که این امر سیاسی یک کلید‌واژه به نام دموکراسی گفت‌وگویی دارد و چقدر این رابطه انتقادی سامان گرفته و چقدر شهردار تهران این وضعیت را می‌تواند تحمل کند، معلوم نیست. وی با تاکید بر وجود بحران جباریت در تهران، اظهار کرد: شهر تهران 30 سال است با گفتمانی به نام فرهنگ جباریت تکنوکراتیک توسعه پیدا کرده و این بحرانی است که صدای همه را درآورده است. وی با تاکید بر اینکه اگر حکمروایی اصلاح نشود، شاهد ایجاد مشکلاتی خواهیم بود، گفت: شهرداری مثل هر امر عمومی دیگر هم ذیل سیاست است و نیاز به تحول سیاسی دارد بنابراین باید گفت بدون ابزار دموکراسی نمی‌توان در محله کار کرد.
بهشتی: تهران فرصت اشتباه ندارد
سیدمحمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور این نکته را مورد تاکید قرار داد که تهران در موقعیتی نیست که فرصت اشتباه داشته باشد چرا که آستانه تحمل این شهر تکمیل شده است.
محبیان‌: هویت گمشده شهری تهران گم شده است
امیر محبیان استاد فلسفه غرب نیز با بیان اینکه وقتی به شهرها به عنوان نمادهای تمدن نگاه می‌کنیم، آن چیزی که شهرها را از هم منفک می‌کند بحث هویت شهری است، گفت: متاسفانه ما در تهران شاهد هویت گمشده شهری هستیم بدین معنا که در جایی زندگی می‌کنیم که انسی با آن نداریم.
ستاری‌فر: با مشارکت مردم مشکلات تهران بدون نیاز به منابع مالی حل می‌شود
محمد ستاری‌فر اقتصاددان و استاد دانشگاه با تاکید بر موضوع مشارکت مردم گفت: تهران اگر 100 مساله اساسی داشته باشد به جد می‌توان گفت 80 مساله با مشارکت مردم و بدون نیاز مالی مرتفع خواهد شد.
افشانی: نخبگان فقط نقد نکنند‌، برنامه هم بدهند
شهردار تهران پس از شنیدن دیدگاه‌های نخبگان شهری و اساتید دانشگاه با بیان اینکه خوشحالم که در خدمت اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف شهر تهران هستم، گفت: انتظار من از شما این است که زندگی را تنها به نقد کردن نگذرانیم بلکه علاوه بر نقادی، باید برای مهار چالش‌ها راهکار نیز ارائه کنیم و پاسخ‌هایی گره‌گشا برای مشکلات بیابیم.
محمدعلی افشانی با بیان این پرسش که چگونه می‌توانیم بدون دچار شدن به مشکلات و چالش‌ها، منابع شهر را افزایش دهیم گفت: ما با دولت کنار آمده‌ایم و دولت موافقت کرده که درآمد شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده را افزایش دهد.
او بیان کرد: بر اساس تبصره ماده ۵٢ سال ١٣۶٢ دولت موظف بود اقداماتی را به مرحله اجرا گذارد تا شهرداری‌ها طی سه سال روی پای خود بایستند. وی با اشاره به تحولات صورت‌گرفته در این رابطه و کم و کمتر شدن سهم شهرداری‌ها از عوارض یا ارزش افزوده، ادامه داد: الان سهم شهرداری‌ها به ظاهر ٣٣ درصد است اما رقم واقعی زیر ٢٧ درصد است. شهردار پایتخت تصریح کرد: وقتی اسم این عوارض به مالیات تغییر یافت ما با حضور در دولت و بیان تاریخچه موضوع، سهم کنونی شهرداری را به ۵٠ درصد رساندیم و امیدواریم این مهم در مجلس نیز به تصویب برسد. از نظر شهردار تهران، این یکی از راه‌های تامین درآمد برای شهر است اما دارای تاثیر اندکی است زیرا شهرداری تهران مبلغ 55 هزار میلیارد تومان بدهی دارد و بخش عمده‌ای از این بدهی نیز به بخش بانکی است که هر ماه سود بانکی نیز به ارقام بدهی اضافه می‌شود.
افشانی تاکید کرد: از صاحبنظران درخواست می‌کنم در رابطه با برنامه سوم شهرداری راهکارهایی ارائه دهند که موضوعات غیرقابل اجرا در برنامه پیش رو تکرار نشود. شهردار تهران با بیان اینکه برنامه من در دو واژه ارتقای کیفیت زندگی مردم و ایجاد رضایتمندی برای مردم، نهفته است و بر این اساس شعار «شهر زیست‌پذیر و شهروند مشارکت‌پذیر» را انتخاب کرده‌ام، ادامه داد: این شعار را بر مبنای دانش امروز بشری در حوزه شهرسازی و با مطالعات کارشناسی انتخاب کردم و معتقدم حتی اگر بخش اندکی از آن شعار‌، تحقق پیدا کند، وضعیت زندگی ما بهتر می‌شود.
افشانی با عنوان این مطلب که هرگز نباید با نگاه ایده‌آلی بپنداریم فقط با اجرای این برنامه و طی چند سال کار ‌، همه مشکلات بزرگ تهران حل و فصل خواهد شد‌، ادامه داد: حتی اگر یک قدم هم برداریم‌، به نوبه خود ارزشمند است. قدم اول این است که وضعیت بدتر نشود، قدم دوم اینکه وضعیت بهتر شود و قدم سوم اینکه سرعت بهبود افزایش یابد.
افشانی با تاکید بر اینکه بودجه شهرداری تهران طی 5 سال گذشته بین 17هزار و 200 میلیارد تا ١٧ هزار و 500 میلیارد تومان متغیر بوده، این در حالی است که حدود ١٠ هزار میلیارد تومان آن صرف حقوق کارکنان شهرداری شده است، گفت: کل منابع برای شهری با دغدغه‌های موجود بسیار، همین ارقام است. وی با ذکر مشکلات و چالش‌های کنونی شهر تهران در حوزه‌های مختلف گفت: از صاحب نظران و کارشناسان تقاضا دارم برای شهری به نام تهران با دانستن این واقعیت که این شهر دارای مسائل متعددی است، برنامه‌ریزی کنند.
شهردار تهران با بیان اینکه نباید آنگونه که دوست داریم برنامه‌ریزی کنیم، تاکید کرد: باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که قابلیت تحقق داشته باشد.
محسن‌ هاشمی‌: با 20 درصد از منابع می‌توانیم 80 درصد از مشکلات را رفع کنیم
رییس شورای شهر تهران نیز در این نشست با بیان اینکه شهرداری تهران در دهه اخیر دو برنامه (88 تا 92) - (92 تا 97) داشته است و ما هم‌اکنون در انتهای برنامه دوم هستیم، اظهار کرد: شورای اسلامی شهر تهران سال گذشته در کمیسیون برنامه و بودجه تصمیم گرفت در سال 98 برنامه عملیاتی پنج‌ساله سوم تدوین شود. محسن‌ هاشمی با بیان اینکه در نهایت سیاست‌های کلان در اسفند ماه سال گذشته تصویب و به شهرداری ابلاغ و قرار شد تا تابستان امسال به نوشتاری برسیم که در شورای اسلامی شهر قابل بحث باشد، گفت: برای برنامه سوم شش ماه فرصت داده شد و هنوز توقع داریم این کار اتفاق بیفتد.
او با اشاره به اینکه در کشور ما اسناد بالادستی از جمله قانون اساسی اختیاراتی به شوراها و شهرداری‌ها داده است با گذشت 40 سال شاید تاکنون فقط 30 درصد از این اختیارات به شهرداری‌ها واگذار شده است، گفت: یکی از مشکلات اصلی شهرها این است که مدیریت یکپارچه شهری اتفاق نیفتاده است. به گفته‌ هاشمی، این موضوع که ما در پنج سال آینده چگونه می‌خواهیم مدیریت یکپارچه شهری را ایجاد کنیم، باید ابتدای برنامه‌ها ذکر شود.
رییس شورای شهر با بیان این مطلب که چیزی که برای ما اهمیت دارد این است که به برنامه عملیاتی سالیانه‌ای برسیم که از آن برای مردم کاری انجام دهیم، عنوان کرد: برنامه راهبردی توسعه که از سطح محله‌ها و مناطق می‌آید و در کمیسیون‌های بخشی و فرابخشی بحث و در نهایت تلفیق می‌شود هم به برنامه سوم می‌رسد که درون آن طرح‌ها، اولویت‌ها و منابع مشخص و در نهایت به برنامه‌های عملیاتی سالیانه تبدیل می‌شود.‌ هاشمی با ذکر این نکته که برای رخ دادن چنین رویدادی توجه به اسناد بالادستی ضروری است، گفت: اولین سند طرح جامع است که سال 86 نوشته شده و در آن چشم‌اندازها مشخص شده است، ولی گاهی در کنار آن چشم‌اندازهای دیگری هم مطرح می‌شود.
از دید رییس شورای شهر، اول باید طرح جامع عملیاتی شود و پس از آن طرح‌هایی مثل طرح جامع مدیریت پسماند مصوب سال 1389، طرح حمل و نقل و ترافیک تصویب شده در سال 85 و سایر طرح‌های راهبردی بررسی شود. وی افزود: در مورد اولویت‌ها رویکردهایی تعریف شده است که اولین نکته نیازسنجی و پس از آن رویکردهای مساله‌محور یا موضوع‌محور و در نهایت طبقه‌بندی آنها بوده است.
هاشمی این نکته را نیز مورد تاکید قرار داد که با 20 درصد از منابع می‌توانیم 80 درصد از مشکلات را رفع کنیم، بنابراین باید برنامه‌ریزی‌ای داشته باشیم که بتوانیم این امر را محقق کنیم.