لزوم شفافیت در تصمیم‌گیری‌های ملی

محمد هدایتی - چیزهایی هستند بسیار فراتر از گرایشات و رویکردهای سیاسی دولت‌ها؛ چیزهایی که با یک سرزمین، تمامیتش، گذشته و آینده‌اش سروکار دارند. بدیهی است در جهان امروز که تحت حاکمیت دولت‌هاست، آنها هستند که در نهایت درباره بسیاری از این امور تصمیم می‌گیرند. مساله اما این است که سازوکار این تصمیم‌گیری‌ها باید تا حدی شفاف باشد و در اختیار جامعه مدنی قرار گیرد. نمایندگان گروه‌های مختلف اجتماعی باید امکان گفت‌وگو درباره این مسائل خطیر را داشته باشند، امکان به چالش کشیدن تصمیمات قدرت و حتی در صورت لزوم تغییر آن را.
مورد اخیر برای این وضعیت‌ها، تصمیم‌گیری درباره سرنوشت دریای خزر و سهم ایران در آن است. واقعیت این است که چنین مواردی کاری تخصصی است، نیازمند دانش در حوزه آب‌های آزاد، ژئوپلیتیک و بحث‌های تاریخی هم هست. اما ما در ایران، به عنوان شهروندان جامعه، اساسا اطلاع حتی کلی از آنچه در این جلسات رفته است نداریم. نمی‌دانیم چه امتیازاتی گرفته شده و چه امتیازاتی داده شده است. به ما گفته نمی‌شود. رسانه‌های گروهی و انجمن‌ها خبر چندانی ندارند. تنها می‌شنویم که دولتمردان می‌گویند «نگران نباشید، همه خواسته‌های ما محقق شد». ما هم که سابقه چندان روشنی از این تصمیم‌گیری‌ها نداریم حق داریم نگران شویم؛ نگران از اینکه مبادا ملاحظات روز ژئوپلیتیکی، نگرانی‌های امنیتی و مواردی از این دست بر حقی تاثیر گذاشته باشد که با کلیت این سرزمین گره خورده است. این گونه می‌شود که در فقدان این اطلاعات و در این بی‌خبری محض هر روز شایعه‌ای علم می‌شود. گروهی از به تاراج رفتن و به ثمن بخس فروختن منابع ملی می‌گویند و از شکست کامل گروه مذاکره‌کننده ایرانی.
در همین تاریخ معاصرمان نمونه‌های دیگری از تصمیماتی از این دست را می‌توان یافت مثلا آتش‌بس جنگ تحمیلی. این همه سال نمی‌دانستیم اما گویا طبق موافقتنامه، عراق باید به عنوان متجاوز جنگی غرامت بسیاری می‌داد و دولتمردان ما از این غرامت صرف‌نظر کرده‌اند. حالا فلاحت‌پیشه رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس پس از سال‌ها از این می‌گوید که باید غرامت می‌گرفتیم. هیچ شد چنین چیزهایی به مردم، به جامعه منتقل شود و گاهی هم از آنها نظر خواسته شود؟ در غیاب چنین شفافیتی است که بازار هر نوع خبر و شایعه‌ای داغ می‌شود.
hedayati.mohammad@yahoo.com