آماری که اسیر پنهان‌کاری می‌شود

ریحانه جولایی- به گواه ادعاهای مسوولان، ایران مقام آخر در میان کشورهای مصرف‌کننده مشروبات الکلی را دارد اما خبرها و آمارها چیزی غیر از این را نشان می‌دهد‌. بر اساس گزارشی که در خبرگزاری مهر منتشر شده، چهار سال پیش ایران رتبه 19 را در لیست مصرف‌کنندگان مشروبات الکلی داشته که در این لیست کشور روسیه جایگاه سی‌ام را داشته است‌.
بر مبنای این گزارش، ایران به لحاظ سرانه مصرف الکل (در سطح ملی)، رتبه ۱۶۶ را داراست اما اگر کسانی را که مطلقا مشروب نمی‌خورند از محاسبه کنار بگذاریم، سرانه مصرف الکل در ایران و بین کسانی که مشروب‌خوار هستند ۲۵ لیتر در سال است (مردان حدود ۲۷ و زنان حدود ۱۸) و به این ترتیب ایران در مقام ۱۹ جدول قرار می‌گیرد‌. همچنین در ادامه این گزارش آمده است که الکل‌خواران ایرانی به طور متوسط نفری ۲۵ لیتر الکل مصرف می‌کنند‌. الکل‌خواران روسی و آمریکایی نیز به ترتیب نفری ۲۲ و ۱۳ لیتر در سال مصرف دارند‌. در ادامه این گزارش آمده است که کمتر از دو درصد جمعیت ایران الکل‌خوارند‌. از این حیث، ایران در رتبه‌های آخر جدول قرار دارد ‌.
با نگاهی بسیار ساده می‌توان دریافت که آمار الکل‌خواری کمتر از دو درصد ایرانیان از پایه و اساس کذب است چرا که آمارهای سه سال قبل از مصرف الکل شش درصدی ایرانیان حکایت می‌کند و بدون شک در گذر این سال‌ها مصرف مشروبات الکلی بالاتر هم رفته است و بر همین مبنا آمارهای غیررسمی رقمی بالاتر را نشان می‌دهند تا جایی که محمدرضا قدیرزاده، دبیر کارگروه تحقیقات مواد مخدر سازمان پزشکی‌قانونی کشور گفته بود آنچه در جامعه در خصوص مصرف مشروبات الکلی می‌بینیم آن چیزی نیست که آمارها به ما می‌گویند‌.
در حالی که دو سال قبل روزبه کردونی، مدیرکل سابق آسیب‌های اجتماعی وزارت کار به رقم سالانه حدود ۶۰ میلیون لیتر مشروبات الکلی در ایران اشاره کرده بود، پیشتر هم رسانه‌های ایران به نقل از علی‌اکبر سیاری، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از مصرف سالانه ۴۲۰ میلیون لیتر الکل در کشور خبر داده بودند‌. سیاری این آمار را در نشستی با مسوولان نیروی انتظامی بیان کرده اما وزارت بهداشت این گزارش‌ها را رد کرد‌.


اخباری که از گوشه و کنار می‌رسد گواه این ادعاست که تعداد افرادی که مشروبات الکلی مصرف می‌کنند بسیار بیشتر از آمارهای داده شده است‌. بر اساس شواهد موجود در کشور افراد زیادی هستند که در خانه‌ها و به صورت دست‌ساز مشروبات الکی تولید می‌کنند و هر چند وقت یک‌بار خبرهایی مبنی بر مسمومیت مصرف‌کنندگان منتشر می‌شود و این تنها مشتی از خروار است‌. در 99 درصد موارد استفاده از الکل مشکلی در کوتاه‌مدت برای مصرف‌کنندگان ایجاد نمی‌کند و مسلم است که خبرساز هم نمی‌شود‌. در بسیاری از موارد که این نوشیدنی‌ها در خانه‌ها یا کارگاه‌های غیربهداشتی تولید می‌شود، وجود قرص‌های روانگردان و افزوده‌های شیمیایی برای بالا بردن تاثیرات، جزء جدایی‌ناپذیر است‌. قرص‌های روانگردان به صورت پودر شده‌، قرص‌های آرامبخش قوی نظیر دیازپام‌، رنگ‌های غیرمجاز صنعتی، اغلب زرد و قرمز‌، طعم‌دهنده‌های شیمیایی نظیر جوهرلیمو‌ و از همه خطرناک‌تر ابسنت‌های تقلبی و احیانا تاریخ‌مصرف‌گذشته که فجایع بسیار دهشتناکی حتی تا مرز بردن مصرف‌کننده به شرایط بیهوشی و کما را می‌تواند با خود به همراه داشته باشد‌‌.
چند روزی می‌شود که باز هم استفاده از مشروبات تقلبی و دست‌ساز خبر روز شده و جان افراد زیادی که عمدتا جوان و در بازه سنی 20 تا 50 ساله بوده‌اند را گرفته است‌. هر روز بر تعداد مسمومان و کشته‌شدگان اضافه می‌شود و تا لحظه نگارش این گزارش هم تعداد جان‌باختگان متوقف نشده است‌.
آخرین اخبار از قربانیان مصرف مشروبات الکلی در روزهای اخیر 24 نفر اعلام شده و چیزی حدود 290 نفر هم دچار مسمومیت شده‌اند که حال برخی از آنها هم وخیم اعلام شده و سه نفر دچار مرگ مغزی شده‌اند که از این تعداد تنها 46 نفر ترخیص شده‌اند و مابقی تحت درمان هستند و هر لحظه ممکن است به آمار کشته‌شدگان اضافه شود‌. استان‌های درگیر این ماجرا کهگیلویه‌وبویراحمد با سه مورد مرگ مغزی، هرمزگان 16 نفر، خراسان شمالی و استان البرز هم هرکدام چهار نفر کشته داده است‌. این نخستین بار نیست که مصرف مشروب تقلبی یا دست‌ساز در ایران قربانی می‌گیرد‌. سال گذشته هم یک مقام سازمان پزشکی‌قانونی از مرگ ۱۵۳ نفر در سال منتهی به ۹۶ به دلیل نوشیدن مشروبات الکلی تقلبی خبر داد و اعلام کرد که سن مصرف مشروب در ایران به ۱۸ سال رسیده است‌.
به گزارش ایسنا، محمدرضا قدیرزاده در مهرماه سال ۹۶ گفت که مصرف مشروبات الکلی در ایران «روند خزنده رو به رشدی را در پیش گرفته» است‌.
دستگیری عاملان فروش مشروبات الکلی تقلبی
در کنار خبرها و آمار‌های ضدونقیضی که از تعداد کشته یا مسموم‌شدگان به دست ما می‌رسید، فرمانده انتظامی شهرستان بندرعباس از دستگیری زن و شوهری که مبادرت به ساخت مشروبات دست‌ساز می‌کردند و سرکرده اصلی و توزیع‌کننده آن، خبر داد‌.
سرهنگ اسماعیل مشایخ در خصوص پرونده مسمومان الکلی در بندرعباس گفت: با تلاش‌ها و پیگیری‌های پلیسی یک زن و شوهر سازنده‌ی مشروبات الکلی توسط پلیس امنیت عمومی شناسایی و دستگیر شدند و هم‌اکنون این زوج در کلانتری 11 به سر می‌برند، این دو فرد خانه‌شان را به کارگاه تهیه و ساخت مشروبات الکلی تبدیل کرده بودند‌.
در ادامه توضیحات، مشایخ به این نکته اشاره کرد که سرکرده اصلی که توزیع‌‌کننده این مشروبات دست‌ساز بوده از افراد سابقه‌دار است و هم‌اکنون دستگیر شده و بازجویی‌ها از این فرد ادامه دارد‌.
قانون چه می‌گوید؟
در رابطه با این موضوع عبدالصمد خرمشاهی، حقوقدان به «جهان‌صنعت» گفت: در قانون مجازات‌های اسلامی برای خرید و فروش، خمر و شرب مشروبات الکلی مجازات در نظر گرفته شده و در ارتباط با خرید و فروش از 6 ماه تا یک سال حبس و جزای نقدی در نظر گرفته شده است و اگر مشروبات به دست آمده خارجی باشد 5 برابر قیمت آنها مجازات برای فرد خاطی در نظر گرفته می‌شود‌. همچنین در رابطه با قاچاق هرگونه نوشیدنی‌های الکلی تا پنج سال حبس در نظر گرفته شده است‌. در رابطه با مجازات زوجی که اقدام به تولید و فروش مشروبات الکلی تقلبی کرده‌اند نیز قانون تصمیم‌گیری کرده است‌. اگر ثابت شود که افرادی به واسطه استعمال مشروبات الکلی جان خود را از دست داده‌اند، بر اساس قانون تولیدکنندگان مرتکب قتل غیر عمد شده‌اند و باید دیه پرداخت کنند و حکم حبس و شلاق هم برای آنان در نظر گرفته می‌شود‌. همچنین افرادی هم که به هر نحوی این مشروبات را استعمال کرده‌اند، بعد از طی شدن دوره بیماری و اثبات مصرف مشروبات الکلی شامل قانون و مجازات می‌شوند‌.
خرمشاهی در ادامه به آمار ضد و نقیض مسوولان در رابطه با مصرف مشروبات الکلی اشاره می‌کند: این موضوع که آمارها از کجا جمع‌آوری می‌شود را اطلاع نداریم اما موضوع مهم این است که آمار‌ها اشتباه هستند‌. در سال‌های اخیر مصرف بی‌رویه مشروبات الکلی در ایران رواج زیادی داشته است و دلایل زیادی برای مصرف بی‌رویه آن توسط جوانان می‌تواند داشته باشد‌. از جمله نبود تفریح مناسب برای قشر جوان‌. موضوع دیگر پر سود بودن خرید و فروش این کالا برای سوداگران است و همین امر باعث می‌شود افراد زیادی به سمت تهیه و تولید شخصی و خانگی روی آورند که مشتری‌های خودشان را هم دارند چرا که با قیمت پایین‌تر کالای مورد نیاز را ارائه می‌کنند و مشتری هم رضایت دارد‌. این مشروبات به دلیل غیرقانونی بودن عمدتا در مکان‌های غیربهداشتی تهیه می‌شوند و بار اول و آخرهم نیست که قربانی می‌گیرند‌. حالا با توجه به در دسترس بودن و قیمت پایین افراد زیادی به آنها جذب می‌شوند، بیماری‌های مختلف و در مواردی مرگ مصرف‌کننده را به همراه دارد و همین امر نشان می‌دهد آمار‌های مسوولان در رابطه با مصرف پایین مشروبات در ایران چندان درست نیست‌. شاهد دیگر استفاده زیاد ایرانی‌ها از مشروبات الکلی میزان بالای کشف و انهدام آنهاست که خود این موضوع گویای همه چیز است‌.