روزنامه وطن امروز
1397/07/24
تصویب غیرشفاف «شفافیت مالی برای دشمن»
سعید حسین‌خانی: موضوع الحاق ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) از مدت‌ها پیش مطرح بود و در نهایت نمایندگان مجلس در جلسه یکشنبه 15 مهرماه با 143 رأی موافق، 120 رأی مخالف و 5 رأی ممتنع از مجموع 271 نماینده حاضر در صحن مجلس، با الحاق ایران به این کنوانسیون موافقت کردند. لازم به ذکر است پیوستن به این کنوانسیون از خواسته‌های FATF از ایران بوده و طبق ماده 29 برنامه اقدام FATF ، ایران موظف به پیوستن به CFT است. عملا با این اتفاق بر اساس ماده 18 CFT انتقال اطلاعات بانکی عملیاتی میشود.اما در روز بررسی این لایحه در مجلس، پیشنهاد برخی مخالفان تصویب CFT مبنی بر «رأی‌گیری علنی و اطلاع مردم از آرای نمایندگان خود» دوباره توجهات را به موضوع شفافیت آرا جلب کرد. طرح این موضوع به نوعی احیای مطالبه‌ای عمومی از نمایندگان بود که در آن مردم از نمایندگان خود، شفافیت در عملکرد و بویژه آرای آنها را طلب می‌کنند.
تلاش‌های ناکام پیش از رأی‌گیری برای شفاف شدن آرا
نمایندگان صبح روز یکشنبه در یک نشست غیرعلنی و غیررسمی، لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم را بررسی کردند و به بیان دیدگاه‌های خود در این باره پرداختند. اما چند روز پیش از تصمیم مجلس درباره این لایحه، بحث‌ها بر سر شفافیت آرای نمایندگان به طرح‌ها، لوایح و بویژه به این لایحه بالا گرفته بود. مخالفان تصویب CFT بشدت خواستار شفاف شدن آرای نمایندگان و آگاهی مردم از آرای وکلای خود بودند تا نمایندگان با مسؤولیت‌پذیری و دقت بیشتری رأی دهند. به همین منظور تعدادی از مخالفان چند روز قبل از بررسی لایحه، پیشنهاد رأی‌گیری علنی را مطرح کردند.
از جمله افراد موافق با شفافیت آرا حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی و از مخالفان جدی CFT بود که در گفت‌وگو با خبرگزاری رسا، پیشنهاد شفافیت آرای نمایندگان به لایحه CFT را مطرح کرد و افزود: «برخی نمایندگان مجلس با آگاهی مردم از اتفاقات مجلس مخالف هستند اما در FATF با آگاهی آمریکا از دارایی‌های نظام اسلامی مخالفتی ندارند». در روز بررسی این لایحه و پیش از آغاز جلسه علنی، احمد امیرآبادی، عضو هیاترئیسه مجلس پیش از آغاز جلسه صحن گفت: «40 نفر از نمایندگان در نامهای به هیاترئیسه خواستار رأی‌گیری علنی برای لایحه الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) شدند».
مخالفت با «شفافیت آرا» در روز تصویب «شفافیت مالی»!
روز تصمیم‌گیری فرا رسید. پس از شروع به کار صحن مجلس و در ابتدای جلسه، پیشنهاد «شفاف شدن و علنی بودن آرای نمایندگان به لایحه CFT» به رأی گذاشته شد که نمایندگان در نهایت با 111 رأی موافق، 117 رأی مخالف و 17 رأی ممتنع از مجموع 264 نماینده حاضر در جلسه با رای‌گیری به صورت علنی برای بررسی CFT مخالفت کردند.
این البته نخستین‌بار نبود که نمایندگان مجلس با شفافیت آرای خود مخالفت و علاقه خود را به پنهان ماندن آرای‌شان ابراز می‌کنند. پیش از این نیز یک فوریت طرح «شفافیت آرای نمایندگان» با وجود بیش از 160 امضا، با ۵۹ رأی موافق از مجموع ۱۹۴ نماینده حاضر در جلسه چهارشنبه 14 شهریورماه به تایید نمایندگان نرسید. همچنین در همان روز، نمایندگان با شفاف شدن آرای خود به طرح «شفافیت آرا» هم مخالفت کردند.
موافقان CFT همان مخالفان «شفافیت آرا» هستند
نکته بسیار جالب در رأی‌گیری برای تصویب CFT در مجلس، دفاع موافقان CFT از پیوستن ایران به این کنوانسیون با کلیدواژه «شفافیت» بود. این در حالی بود که بررسی شواهد روز رأی‌گیری نشان می‌دهد اکثریت مخالفان رأی‌گیری علنی و به طور کل مخالفان شفافیت آرا همان موافقان پیوستن به CFT بودند. از جمله مهم‌ترین شواهد موجود در «مخالفت موافقان CFT با رأی‌گیری علنی»، بررسی نام 40 نماینده امضاکننده طرح شفافیت رأی نمایندگان به لایحه CFT است. مرور نامهای این نمایندگان نشان می‌دهد هیچ یک از موافقان شاخص CFT جزو پیشنهاددهندگان رأی‌گیری علنی نبوده‌اند.
از دیگر شواهد «مخالفت موافقان CFT با رأی‌گیری علنی»، مصاحبه‌های برخی از شاخص‌ترین چهره‌های آنان در مخالفت با شفاف شدن آرای نمایندگان به لایحه CFT است. از جمله نمایندگان شاخص موافق تصویب CFT و مخالف شفافیت آرا، محمود صادقی، نماینده فراکسیون امید بود. وی در واکنش به پیشنهاد «شفافیت آرای نمایندگان به CFT» که از سوی مخالفان این لایحه مطرح شد، گفت: «این نمایندگان با ادعای شفاف‌سازی آرا سعی کردند فضای ارعاب ایجاد کنند و شاید تا حدی موثر بودند و احتمالا بخشی از آرای مخالفان نیز ناشی از ترسی بود که اینها ایجاد کردند».
محمود صادقی البته تنها کسی نبود که به‌رغم موافقت با CFT به بهانه «شفافیت مالی»، با شفافیت رأی خود برای مردم مخالفت کرد. پیش از این بویژه در جریان طرح «شفافیت رأی نمایندگان»، افراد شاخص دیگری از این جریان به وضوح مخالفت خود را با شفافیت و آشکار شدن آرای خود برای مردم اعلام کردند. علی مطهری در مخالفت با طرح شفافیت آرای نمایندگان گفت: «جامعه امروز ما هنوز رشد لازم را در این زمینه پیدا نکرده است. اگر آرای نمایندگان به طرح‌ها و لوایح اعلام عمومی شود، نماینده در حوزه انتخابیه خود مورد آزار و اذیت گروه‌های فشار قرار می‌گیرد یا به موجب نظارت استصوابی، ممکن است حق نمایندگان در دور بعدی انتخابات ضایع شود». همچنین مسعود پزشکیان، دیگر عضو ارشد فراکسیون امید و نایب‌رئیس مجلس در مصاحبه‌ای، مخالفت خود را با طرح شفافیت آرا اعلام کرده بود.
با کنار هم قرار دادن تمام این شواهد مشخص میشود موافقان تصویب CFT که اکثریت فراکسیون امید و طیف نزدیک به لاریجانی هستند، در روزی که به بهانه «شفافیت» لایحه CFT را تصویب کردند، با شفافیت آرای خود به این طرح و اطلاع ملت از آرای خود مخالفت کردند. این تناقض در موضع‌گیری نسبت به شفافیت، مساله‌ای است که این جریان هنوز پاسخی به آن نداده است اما واکنش‌ها به مخالفت این نمایندگان با آشکار شدن رأی به CFT به همین جا ختم نشد.
مخالفان CFT به دنبال شفاف‌سازی آرا و مسؤولیت‌پذیر کردن نمایندگان
حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری از مخالفان جدی CFT و طراح آخرین طرح شفافیت عملکرد نمایندگان در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به نامه 135 نماینده به علی لاریجانی رئیس مجلس گفت: «در این نامه از رئیس مجلس خواسته‌ایم رأی ما درباره لایحه کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تامین مالی تروریسم برای درج به رسانه‌ها ارائه شود. مردم نامحرم نیستند به همین دلیل باید رأی نمایندگان ملت برای مردم شفاف باشد و همه بدانند نمایندگان به چه طرح یا لوایحی رأی داده‌اند».
ذوالنوری با بیان اینکه برخی نمایندگان برای فرار از پاسخگویی حاضر به شفافیت آرا نیستند، خاطرنشان کرد: «نماینده باید پاسخگوی عملکرد و رأی خود در مجلس باشد، از این رو ما می‌خواهیم رأی‌مان را به بازدید مردم بگذاریم تا مشخص باشد ما چه رأیی داده‌ایم. هیات رئیسه در گام اولیه اعلام کرده انتشار رأی نمایندگان درصورتی که رأی‌گیری مخفی باشد غیرقانونی است اما طبق آیین‌نامه نماینده می‌تواند درخواست کند رأی خودش به مردم اعلام شود». با وجود این تلاش‌ها، هیاترئیسه مجلس هنوز پاسخی به این نامه نداده است.
واکنش‌ها به جریان شفافیت‌گریز
در ادامه اما این واکنش‌ها به مجلس ختم نشد و چهره‌ها و شخصیت‌های مختلف دیگری هم به مخالفت مجلس با رأی‌گیری علنی واکنش نشان دادند. حسن رحیم‌پور‌ازغدی در همین رابطه نوشت: «یکی از مشکلاتی که داریم این است که بدون اینکه افکار عمومی بپذیرند کارهایی می‌کنیم که اگر رسانه‌ای نشد که هیچ؛ اگر رسانه‌ای شد می‌گویند منظور چیز دیگری است و شما نمی‌فهمید. در پاسخ‌شان باید گفت شما جوری حرف بزنید که مردم بفهمند».
در فضای مجازی نیز واکنش‌های مختلفی به جریان مخالف با شفافیت نشان داده شد. برای برخی سوال شده که «چرا بعضی از نمایندگان از شفافیت و علنی شدن آرای خود می‌ترسند؟ مگر چه کار خبطی انجام می‌دهند؟» برخی نیز می‌گویند: «امروز کسانی را در مجلس داریم که شفافیت برای کشور خودشان را قبول ندارند ولی برای بیگانه را قبول دارند».
طرح‌ها و لوایح متعددی این روزها به مجلس راه پیدا می‌کند و بحث‌ها درباره آنها متنوع است اما آنچه درباره تمام این طرح‌ها و لوایح یکسان است، مطالبه مردم از نمایندگان مبنی بر لزوم شفاف شدن آرای نمایندگان و اطلاع مردم از عملکرد و آرای منتخبان خود در مجلس است؛ مطالبه‌ای که چندین ماه از مطرح شدن آن می‌گذرد اما آرای نمایندگان نشان داد اکثریت مجلس کماکان مشتاق پنهان ماندن امور از دید مردم هستند، موضوعی که با مخالفت نمایندگان با شفاف شدن آرای خود و رد یک فوریت این طرح و نیز مخالفت با شفاف شدن آرای‌شان به CFT به وضوح آشکار شد. با این همه مشخص نیست برخی نمایندگان مجلس چگونه می‌توانند از «شفافیت و مبارزه با فساد و رانت» سخن بگویند و از طرف دیگر با شفافیت عملکرد خود مخالفت کنند؟!
