روزنامه شرق
1396/01/29
ارتش و انقلاب
تشكيل ارتش نوين ايران ضرورتي تاريخي بود براي جلوگيري از نفوذ بلشويك‌ها كه در 1917 در اتحاد جماهير شوروي به قدرت رسيده بودند. قرارداد 1919 كاكس- وثوق‌الدوله بيانگر نگراني‌هاي دولت بريتانياست. ايجاد ارتش در واقع ضرورتي براي جلوگيري از جنبش‌هاي انقلابي و آزادي‌خواهانه‌اي بود كه مي‌خواستند انقلاب مشروطه را احيا كنند و ارتش نوين ايران مانع نفوذ سياسي- نظامي اتحاد جماهير شوروي در ايران و مدافع منافع استراتژيك انگلستان بود. دولت انگلستان خواهان ارتشي مقتدر در ايران به‌عنوان حائلي بين روسيه و هندوستان بود. ژاندارمري دولتي تلاشي بود كه از سوي مجلس دوم براي حمايت از مجلس تشكيل شده بود و بريگاد قزاق متشكل از انقلابيون قفقاز بود كه تحت رهبري يفرم‌خان ارمني ايجاد شده بود، ولي با به‌توپ‌بستن و انحلال مجلس در سال 1287 شمسي در مقابل خواست مردم قرار گرفت.دولت انگليس براي اهداف فوق با انتخاب رضاخان ميرپنج كه از فرماندهان بريگاد قزاق بود، اقدام به تشكيل ارتش نوين ايران كرد. رضاخان با سركوب شورش‌هاي محلي نظاميان را بر مقامات كشوري مسلط كرد. ارتش در قالب ايجاد نظم و امنيت در واقع با خشونت تمام ايلات و عشاير را قتل‌‌عام كرد. با تجاوز متفقين در شهريور 1320 ارتش نتوانست كوچك‌ترين مقاومتي از خود نشان دهد.در دوران حكومت پهلوي دوم مأموريت ارتش همچنان سركوب هر نوع مقاومت داخلي و دفاع از منافع بيگانگان به‌خصوص غربي‌ها و مقابله با حركات نيروهاي كمونيست و همسايه شمالي بود. ارتش ايران در سركوب چريك‌هاي كمونيست در ظفار از خود چنان اقتداري نشان داد كه هنوز حكومت عمان خود را مديون ارتش ايران مي‌داند. سازماندهي نظامي و استراتژي دفاعي ارتش نيز هماهنگ با ارتش‌هاي مقتدر منطقه يعني ارتش پاكستان و ارتش تركيه تدوين شده بود و مقتدرترين نيروي هوايي متشكل از بيش از 500 فروند هواپيماي شكاري و بمب‌افكن و هوانيروزي مقتدر، بخشي از استراتژي نظامي، براي مقابله با قدرت نظامي شوروي بود و به همين دليل نيروهاي چپ كه درون ارتش هم در دوران ضعف پادشاه (1320-1330) نفوذ كرده و سازمان افسران حزب توده را تشكيل داده بودند، مورد غضب شاه قرار داشتند و به شديدترين وجهي بعد از كودتاي 28 مرداد با آنها برخورد شد. با ایجاد فضای باز سياسي در سال 1356 اگرچه نیروهای چپ اعم از توده‌ای‌ها و مجاهدین خلق براي ایجاد درگیری مسلحانه تلاش و تصور می‌کردند تنها راه رهایی ملت، مقابله مسلحانه با ارتش است، ولی امام در نقطه مقابل، استراتژی دیگری داشت. امام در اعلامیه‌ای که به مناسبت چهلم شهدای فیضیه منتشر شد، اعلام كرد: «جوانان ما به سربازخانه بروند و سربازان را تربیت کنند... بگذار در بین سربازان افراد روشن‌ضمیر و آزادمنش باشند تا بلکه به خواست خداوند متعال، ایران به سربلندی و آزادی نائل شود؛ ما می‌دانیم که صاحب‌منصبان ارتش معظم ایران، درجه‌داران، افراد نجیب ارتش با ما در این مقصد همراه و برای سرافرازی ایران فداکار هستند. من می‌دانم درجه‌داران باوجدان، راضی به این جنایات و وحشی‌گری‌ها نیستند... من برای نجات اسلام و ایران به آنها دست برادری می‌دهم. من می‌دانم قلب آنها از تسلیم در برابر اسرائیل مضطرب است... من به سران ممالک اسلامی و دوَل عربی و غیرعربی اعلام می‌کنم... ارتش نجیب ایران با دوَل اسلامی برادر است».امام ارتش را با بیانیه‌های محبت‌آمیز جذب می‌کنند. در بیانیه دیگری سال 57 امام خطاب به ارتش می‌فرمایند: «من از ارتش محترم ایران سپاسگزارم که در راهپیمایی عظیم تهران و سایر شهرستان‌ها بر روی مردم وطن‌خواه خویش که از ستمکاری 50ساله دودمان پهلوی به جان آمده‌اند، آتش نگشودند و دست خود را به جنایت بزرگی که کار همیشگی فرمانروایان است، آلوده نکردند. من در این موقع حساس که کشور و وطنمان در لب پرتگاه بر سر دوراهی سقوط یا اشغال واقع شده است، دست خود را به سوی نیروهای زمینی، هوایی و دریایی وفادار به اسلام و وطن دراز می‌کنم و برای حفظ استقلال و بیرون‌آمدن از زیر یوغ اسارت و ذلت از آنان استمداد می‌کنم. ای سربازان غیور که برای کشور و وطن فداکاری می‌کنید، به پا خیزید؛ ذلت و اسارت بس است، پیوند خود را با ملت عزیز استوار کنید...».
ارتش نجیب ایران با وجود تلاش‌هایی که برخي گروه‌های انقلابی برای جنگ مسلحانه علیه ارتش داشتند، تحت تأثیر کلام نورانی امام قرار گرفتند و دیدیم که در قریب به یک سال حکومت نظامی هرگز از سلاح‌های سنگین، هواپیما و هلی‌کوپتر علیه مردم استفاده نکردند و انقلاب با کمترين شهید در مقايسه با انقلاب‌هاي مشابه به پیروزی رسيد. ارتش پاسخ امام را می‌دهد و دست امام را با اشتیاق می‌بوسد و در مقابل شعارهای مردمی که می‌گفتند مردم فداي ارتش، پاسخ می‌دهد ارتش فدای مردم و با بیعت 19 بهمن 57 گروهی از نظامیان به نمایندگی از کل ارتش به ملت می‌پیوندند و زمینه پیروزی انقلاب فراهم میشود. در روزهای اول پیروزی انقلاب گروه‌های چپ با طرح خطر كودتا انقلابيون را تحریک به انحلال ارتش می‌کنند که با مقاومت امام مواجه می‌شوند و امام جلوی انحلال ارتش را می‌گیرند و با گذشت کمتر از دو ماه از پیروزی انقلاب، ارتش که مورد بی‌مهری قرار گرفته، از هم پاشیده شده بود و پادگان‌ها خالی شده و فرماندهان فراری شده بودند و اموال بعضا به غارت رفته بود، دوباره با توصیه امام ارتش در جایگاه واقعی خود قرار می‌گیرد و روز 29 فروردین به نام روز ارتش نام‌گذاری میشود. ارتش از اولین روزهای پیروزی انقلاب به دفاع از انقلاب می‌پردازد و با شروع تجاوز دشمن بعث که به تعبیر امام «صدام گمان می‌کرد که با یک مملكت آشفته... طرف شده است و ما نه قوای نظامی داریم نه انتظامی داریم، نه سازوبرگ جنگ و جهاد...» در کمتر از 24 ساعت از شروع تجاوز، نیروی هوایی ارتش با حمله به عقبه دشمن چنان آسیبی بر نیروهای مسلح عراق وارد كرد که صدام در ملاقات با مرحوم آیت‌الله هاشمی گفته بود ضربه نیروی هوایی آنچنان عقبه نیروهای نظامی را از هم پاشید که تا پایان جنگ هم نتوانستیم جبران کنیم. حملات گسترده نیروی هوایی و نبرد فانتوم‌ها با تانک‌ها، جلوي سقوط قطعی خوزستان را گرفت. در طول دفاع مقدس، ارتش توانست به سرعت خود را بازسازی کند و هیچ عملیاتی بدون پشتیبانی هوایی، هلی‌کوپتري، توپخانه و زرهی ارتش انجام نشد- و ارتش و سپاه تحت مدیریت و فرماندهی آیت‌الله هاشمی توانست جنگ را به سرانجام مطلوب برساند و به تعبیر آیت‌الله هاشمی ما از ارتش، قدرت، مردانگی، غیرت و نجابت دیدیم. تدبیر و مدیریت امام و بعد از رحلت امام، مقام معظم رهبری توانسته اقتدار نظامی جمهوری اسلامی را به عنوان پشتوانه اقتدار سیاسی در کل منطقه گسترش دهد. از حسنین هیکل نقل شده که از زمان کوروش ایران تلاش می‌کرد به دریای مدیترانه دست پیدا کند. امروز این قدرت برای ایران به کمک نیروهای مسلح فراهم شده است.
*جانشين پيشين طرح، برنامه و بودجه ستاد كل نيروهاي مسلح
سایر اخبار این روزنامه
8 دليل براي رد صلاحيت احمدي‌نژاد
رمزگشايي از نقشه اصولگرايان
كار به دور دوم بكشد اصولگرايان پيروزند
ورود مشروط نیروهای مسلح به طرح‌های اقتصادی
دولت تا ساماندهی نهایی در کنار مردم سیل‌زده خواهد بود
نامه ۹ اصلاح‌طلب به عارف درباره نامزدهاي شورا
طلایی: بند ناف برخي اعضای شورا به شهرداری وصل است
احتمال حمله به سخنرانی مطهری بود
اهمیت پروژه «نو شریعتی»
ارتش و انقلاب
ویزیت بیماران و «کا»ی کیفیت
فرهنگ شهری در آتش «پلاسکو»
«نفت‌سیرتی» ایرانی
