جزئیات مذاکره اصلاح‌طلبان با روحانی

آرمان- احسان انصاری: جزئیات دیدار اصلاح‌طلبان با روحانی با حضور آقای جهانگیری در انتخابات چیست؟ اسحاق جهانگیری چه کارکردی برای اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری خواهد داشت؟ چرا در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ کاندیدای اصلی یعنی حسن روحانی، ابراهیم رئیسی و محمود احمدی‌نژاد با کاندیدای پوششی در انتخابات حضور پیدا کرده‌اند؟ حسن روحانی با چه چالش‌هایی در فضای انتخاباتی از سوی رقبا مواجه خواهد شد؟ برای پاسخ به این سوالات با دکتر محمدجواد حق‌شناس، استاد دانشگاه و چهره برجسته جریان اصلاحات گفت‌وگو کردیم. دکتر حق‌شناس معتقد است: «در انتخابات پیش رو دوگانه قالیباف-رئیسی در مقابل دوگانه روحانی-جهانگیری و همچنین دوگانه احمدی‌نژاد- بقایی قرار خواهند گرفت که احتمال کناره‌گیری هر کدام به سود دیگری در فضای انتخابات وجودخواهد داشت. به همین دلیل یکی از ویژگی‌هایی که انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ را نسبت به انتخابات گذشته متمایز می‌کند حضور سه کاندیدای پوششی در کنار گزینه‌های اصلی جریان‌های سیاسی بوده است که می‌تواند فضای پیچیده‌ای را در انتخابات ترسیم کند». در ادامه متن این گفت‌وگو را از نظر می‌گذرانید.
چرا احمدی‌نژاد به‌رغم توصیه رهبر معظم انقلاب در انتخابات ثبت نام کرد؟ این اقدام وی چه پیامدهایی برای او به همراه خواهد داشت؟
احمدی‌نژاد از زمانی که در فضای سیاسی ایران مطرح شده است همواره به دنبال این بوده که تصویری غیرقابل پیش‌بینی از خود به نمایش بگذارد. این وضعیت حتی در سابقه احمدی‌نژاد در گذشته و زمانی که در سطح ملی مطرح نشده بود نیز وجود داشت و وی همواره تمایل داشت خود را به شکل غیر قابل پیش‌بینی مطرح کند. این وضعیت در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ نیز وجود داشت. موضوع حضور احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست جمهوری از مدت‌ها پیش در فضای سیاسی کشور مطرح شده بود. با این وجود با توصیه مقام معظم رهبری مبنی بر عدم حضور در انتخابات همگان گمان می‌کردند احمدی‌نژاد به توصیه مقام معظم رهبری تمکین می‌کند و در انتخابات ثبت نام نمی‌کند. این در حالی بود که رفتار غیرقابل‌پیش‌بینی احمدی‌نژاد دوباره در انتخابات ریاست جمهوری۹۶ بروز و ظهور کرد و وی به‌رغم توصیه مقام معظم رهبری و پیش‌بینی‌های طیف‌های مختلف سیاسی در وزارت کشور حاضر شد و در انتخابات ثبت نام کرد. بسیاری از فعالان سیاسی دیروز نردبان بالارفتن احمدی‌نژاد در فضای سیاسی ایران شدند و با همه ظرفیت خود از وی حمایت می‌کردند امروز که ماهیت وی برای همگان روشن شده است از گذشته خود پشیمان هستند که چرا در گذشته چنین اشتباه بزرگی را مرتکب شدند. از سوی دیگر این افراد در شرایط کنونی نگران آینده احمدی‌نژاد هستند و احساس می‌کنند احمدی‌نژاد ممکن است هزینه‌های بیشتری را به جریان اصولگرایی و نظام وارد سازد. در شرایط کنونی احمدی‌نژاد به استخوان در گلوی اصولگرایان تبدیل شده است که نه می‌توانند وی را از گلو بیرون بیندازند و نه اینکه وی را قورت بدهند. به نظر من اصولگرایان یک عذرخواهی بزرگ به مردم برای حمایت از احمدی‌نژاد بدهکارند و باید هر چه زودتر از مردم عذرخواهی کنند. این در حالی است که اصولگرایان به جای اینکه از مردم عذرخواهی کنند همچنان از حمایت خود از احمدی‌نژاد در گذشته دفاع می‌کنند و امروز نیز که ماهیت وی برای همه روشن شده است برای برائت از وی مسابقه گذاشته‌اند. مساله مهم این است که احمدی‌نژاد هیچ تغییری نکرده است و هنوز هم همان فردی است که در سال۸۴ به ریاست جمهوری رسید. با این وجود اصولگرایان تغییر کرده‌اند و همگی از کسی که روزی همه ظرفیت خود را در اختیارش گذاشتند، برائت می‌جویند.
برخی از تحلیلگران سیاسی قبل از ثبت نام احمدی‌نژاد براین باور بودند که انتخابات به صورت دوقطبی بین آقای روحانی و رئیسی برگزار می‌شود. آیا حضور احمدی‌نژاد در انتخابات سبب سه قطبی‌شدن انتخابات خواهد شد؟


اگر شورای نگهبان صلاحیت احمدی‌نژاد را تایید کند ما با یک انتخابات دوقطبی بین آقای روحانی و احمدی‌نژاد مواجه خواهیم بود. در چنین شرایطی بقیه کاندیداها از جایگاه مهمی در انتخابات برخوردار نخواهند بود و فضای انتخاباتی بین آقای روحانی و احمدی‌نژاد تقسیم خواهد شد. به هر حال آقای احمدی‌نژاد دارای پایگاه رای در بین برخی از اقشار مردم است که می‌تواند این پایگاه رای را به یک جریان اجتماعی تبدیل کند و در انتخابات از آن استفاده کند. از سوی دیگر احمدی‌نژاد با روش خاص خود امکان به صحنه کشاندن۳۰ تا ۴۵درصد افرادی که معمولا در انتخابات شرکت نمی‌کنند را نیز خواهد داشت. نمونه بارز عبور از خط قرمزها را می‌توان در سخنان وی در خوزستان مشاهده کرد. سخنان احمدی‌نژاد در خوزستان به صورت کاملا حساب‌شده، با برنامه و به صورت دوپهلو عنوان شد. به نظر می‌رسد احمدی‌نژاد با استفاده از این نوع گفتمان تلاش می‌کند برای خود جریان اجتماعی شکل بدهد تا بتواند در مقابل جریان حامی آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری قرار بگیرد.
احمدی‌نژاد با استفاده از این استراتژی دنبال چه اهدافی است؟
احمدی‌نژاد استعداد این را دارد از منتهاالیه راست سیاسی و راست رادیکال به منتهاالیه چپ سیاسی و چپ رادیکال تبدیل شود. این مساله را به خوبی می‌توان از مواضع ایشان، آقای مشایی و آقای بقایی در ماه‌های اخیر مشاهده کرد. به عنوان مثال نامه آقای مشایی به رئیس دولت اصلاحات و همچنین موضع احمدی‌نژاد درباره مساله حصر که عنوان کرد این مساله به من مرتبط نیست، نشان دهنده تغییر موضع احمدی‌نژاد در این مقطع زمانی است. به همین دلیل ممکن است رفتار و اقدامات احمدی‌نژاد و نزدیکانش در آینده برایش گران تمام شود.
در ماه‌های اخیر از مواضع احمدی‌نژاد و نزدیکان ایشان چنین به نظر می‌رسد که وی بیش از آنکه به سمت اصولگرایان تمایل داشته باشد، تلاش می‌کند به اصلاح‌طلبان نزدیک شود. دلیل این مساله چیست؟
به نظر من احمدی‌نژاد قصد نزدیک شدن به اصلاح‌طلبان را ندارد و بیشتر به دنبال شکل دهی یک جریان سوم در فضای سیاسی کشور است. احمدی‌نژاد که دارای خاستگاه اصولگرایی است در شرایط کنونی برای نشان دادن تمایز خود نسبت به اصولگرایان چنین وانمود می‌کند که فاقد دیدگاه‌هایی است که اصولگرایان به اصلاح‌طلبان دارند. وی با این حربه تلاش می‌کند با فاصله گرفتن از اصولگرایان خود را به عنوان ضلع سوم فضای سیاسی کشور معرفی کند. احمدی‌نژاد هیچ گونه قرابتی با جریان اصلاحات ندارد. با این وجود وی به دنبال پررنگ‌ترکردن تفاوت‌های خود با جریان اصولگراست.
ادامه در صفحه۶