وزارت بهداشت برخلاف وعده‌هایش داروهای خارجی را از پوشش بیمه حذف کرد

گروه جامعه- بیمارانی که درحال درمان شیمی‌درمانی هستند حالا هر روز به شکلی باید استرس و خطر جدیدی را تجربه کنند‌. همین چندی پیش بود که رییس انجمن حمایت از بیماران سرطانی اعلام کرد: داروهای تولید داخل شیمی‌درمانی تبعات و عوارض دارند و به بسیاری از بیماران سازگاری ندارد‌. سرطان، سرماخوردگی نیست که بگوییم حالا یک دارویی هم ممکن است به بدن بیمار نسازد، اتفاقی نمی‌افتد، بلکه زمانی که دارویی پاسخگوی درمان بیمار سرطانی نیست، می‌تواند برای او مرگ به همراه داشته باشد‌. اما زمانی این اظهارنظر هشداردهنده عنوان شد که تازه شایعه شده بود داروهای وارداتی شیمی‌درمانی به کشور بسیار گران شده‌اند و کمتر وارد می‌شوند‌. کسی هم این هشدار را جدی نگرفت‌. از آن سو وزارت بهداشت هفته‌ای چند بار خبرسازی می‌کند که حتی با شروع تحریم‌ها، هیچ اتفاقی برای درمان و تهیه داروهای مورد نیاز بیماران خاص و صعب‌العلاج ایجاد نمی‌شود و قرار بر این بود که همه داروها با ارز 4200 تومانی تهیه شوند تا بحث خروج از بیمه به دلیل هزینه بالای تامین دارو برای دولت مطرح نشود‌. اما حالا خبر رسیده همه داروهای شیمی‌درمانی خارجی از پوشش بیمه تامین‌اجتماعی خارج شده‌اند‌. این گامی بزرگ در راستای به خطر انداختن عمدی جان بیماران سرطانی و کسانی است که شیمی‌درمانی می‌کنند‌. عمده بیماران هم از داروهای خارجی استفاده می‌کنند و این خبر یعنی دیگر توان خرید داروهای مورد نیازشان را نخواهند داشت‌. چرا که با پوشش بیمه با قیمت بسیار کمتری می‌توانستند نیاز دارویی خود را تامین کنند‌. در حالی که داروهای ایرانی چندان مورد مصرف بیماران سرطانی برای شیمی‌درمانی قرار نمی‌گیرد، اما وزارت بهداشت چنین اقدامی را با شروع تحریم‌های آمریکا و دشواری نقل‌وانتقال پول برای تامین دارو از طریق بانک‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی آغاز کرد‌.
لازم به ذکر است که هزینه شیمی‌درمانی در بخش دولتی از گذشته به‌طور کامل بر عهده سازمان‌های بیمه‌گر پایه بوده است‌. یعنی سازمان بیمه‌گر صددرصد هزینه‌ها را در بخش عمومی و دانشگاهی پرداخت می‌کنند‌. اما هزینه خدمات ارائه‌شده در بخش خصوصی به این صورت پرداخت می‌شود که هزینه‌های شیمی‌درمانی، معادل هزینه در بخش دولتی و دانشگاهی پرداخت می‌شود و مابه‌التفاوت هزینه ارائه خدمت در بخش خصوصی و دولتی، برعهده خود دریافت‌کننده خدمت است‌.
مدیرکل درمان غیرمستقیم سازمان تامین‌اجتماعی نیز چندی پیش در مورد برخی از تفاهمنامه‌های دارویی که می‌تواند به نفع بیماران سرطانی هم باشد عنوان کرده بود: تعدادی از داروها هستند که در تفاهمنامه دارویی آمده است‌. تفاهمنامه دارویی عبارت است از لیستی از داروها که مورد تفاهم مشترک وزارتخانه‌های بهداشت و رفاه قرار گرفته است‌. داروهایی که در این فهرست قرار دارند، مورد تعهد بیمه نیستند چون آن روال قانونی مراحل شورای عالی بیمه را طی نکرده‌اند اما دولت به دلیل نیاز بیماران و حمایت از آنها اگرچه این داروها در سبد تعهدات بیمه پایه قرار ندارند، ولی آنها را در فهرست تفاهمنامه می‌آورد که این کار به طور ساده به این معنی است که دولت به سازمان بیمه‌گر می‌گوید: هزینه این داروها را پرداخت کن و من هم پول آن را به شما می‌پردازم‌. در نتیجه کسی که با یک دفترچه بیمه برای خرید دارو به یک داروخانه مراجعه می‌کند،‌ متوجه تفاوت بین داروهایی که در تعهد بیمه هستند با داروهایی که تفاهمنامه‌ای هستند، نمی‌شود‌. در واقع منابع مالی پوشش این داروها که بیش از 300 قلم هستند را دولت تامین می‌کند ولی با سازوکار بیمه‌ای پرداخت می‌شود‌.
اعتراض بنیاد بیماری‌های خاص در خصوص نحوه پوشش بیمه‌ای داروها


اما چندی پیش انجمن‌های تالاسمی، ام‌اس و بنیاد امور بیماری‌های خاص در یک نشست خبری اعتراضات خود نسبت به ماده 74 قانون برنامه ششم توسعه را رسانه‌ای کردند‌. آنان معتقدند محدودیت‌‌هایی که این ماده قانونی برای تحت پوشش بیمه قرار دادن داروهایی که مشابه تولید داخل دارند، در بعضی موارد به بیماران خاص آسیب وارد می‌کند‌. مثلا می‌گویند: یک بیمار تالاسمی که سال‌هاست از یک داروی خاص خارجی استفاده می‌کرد، شاید توان آن را داشته باشد که از این پس داروهای خود را به صورت آزاد تهیه کند‌. از سوی دیگر اگر بخواهد از داروی تولید داخل استفاده کند، مجبور است عوارض مربوط به تغییر دارو را به جان بخرد‌. موارد و استنادات مربوط به کیفیت پایین داروهای تولید داخل هم البته بخش دیگری از دلایل مخالفت انجمن‌های حامی بیماران خاص را تشکیل می‌دهد‌.
مدیرکل درمان سازمان تامین‌اجتماعی در پاسخ به این اعتراضات گفته بود: چیزی که در ماده 74 قانون ششم توسعه آمده، مصوبه مجلس شورای اسلامی است مبنی بر اینکه دولت یا سازمان‌های بیمه‌گر حق دادن یارانه به داروهای برند را ندارند‌. یعنی اینکه قانون هیچ نوع پوششی را برای این گروه از داروها مجاز نکرده است اما اینکه قانونگذار چه فکری کرده یا با چه اطلاعاتی به این جمع‌بندی رسیده، بحث دیگری است که مجال دیگری را می‌طلبد چون خود من به عنوان شخصی که در جامعه با این موضوعات سروکار دارم، اطلاع دارم بعضی افراد به دلایل مختلف لازم است که هنوز از همان داروی برند استفاده کنند و سوییچ کردن بر یک داروی تولید داخل، ممکن است اشکالاتی برای آنها ایجاد کند‌. با همه این اوصاف قرار بود با تدبیر دولت و مجلس راهکاری پیدا شود که بیمارانی که لازم است از داروهای خارجی استفاده کنند هم به مشکل نخورند‌. اما این بار وزارت بهداشت تلاشی در این زمینه انجام نداد و پوشش بیمه‌ای داروهای خارجی شیمی‌درمانی را به طور کامل حذف کرد تا اتفاقات خطرناک‌تری در انتظار سلامتی این بیماران باشد‌. همین جا مشخص می‌شود چقدر ادعاهای وزارت بهداشت در خصوص اینکه هیچ مشکلی در تامین دارو و ایجاد فشار بر مردم به وجود نخواهد آمد، صادقانه بوده است‌.
حذف داروهای شیمی‌درمانی خطرناک است
از آن سو با چنین تصمیمی از سوی وزارت بهداشت، رسول خضری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس جمعه عنوان کرد: حذف داروهای شیمی‌درمانی از فهرست دفترچه‌های بیمه «نگران‌کننده است‌.»
وزارت بهداشت به منظور حمایت از تولید داخلی، داروهای شیمی‌درمانی خارجی را از فهرست داروهای تحت پوشش بیمه درمانی حذف کرد‌.
خضری پیش از این از وزارت بهداشت خواسته بود به وظیفه خود در خصوص تهیه اقلام دارویی بیماران خاص عمل کند‌. او همچنین کیفیت داروهای تولید داخل را پایین دانسته و گفته نباید پزشک را برای تجویز دارو زیر فشار قرار داد‌. در واقع نمایندگان مجلس اگر به راستی احساس خطر می‌کنند نباید اجازه دهد دولت چنین اقدام خطرناکی را انجام دهند و خارج شدن از پوشش بیمه‌ای داروهای بسیار ضروری بیماران سرطانی و اجبار آنها به استفاده از داروهای تولید داخل برای حمایت از تولیدات ایرانی، یعنی آسان کردن مرگ و وخیم‌تر کردن حال بیماران سرطانی در معرض خطر‌.
رییس دفتر رسیدگی به اسناد پزشکی تامین‌اجتماعی خراسان‌ رضوی نیز چندی پیش در گفت‌وگو با اعتماد آنلاین در خصوص حذف داروهای شیمی‌درمانی خارجی از پوشش بیمه‌ای بیان کرده بود: سیاستگذاری و شروط تعهد داروها در شورای عالی بیمه که متشکل از روسای بیمه‌ها شامل وزیر بهداشت و وزیر تعاون است، صورت گرفته و سپس پیشنهادات مربوط به شروط تعهد داروها در هیات دولت و با حضور همه وزرا مطرح می‌شود و پس از تایید، به‌صورت مصوبه هیات وزیران به سازمان‌های بیمه‌گر اعلام می‌شود‌.
غلامحسین دهقان در ادامه خاطرنشان کرده بود: داروهای بیماران مبتلا به سرطان مغز همچون آمپول، آواستین و‌.‌.‌. جزو داروهای بدون نسخه (OTC) بوده که مردم می‌توانند به‌ صورت مستقیم و بدون داشتن نسخه از داروخانه‌ها تهیه کنند‌. همچنین تجویز این مجموعه از داروها برای بیماران بستری یا افراد زیر 12 سال همچنان مورد تعهد بیمه‌هاست‌.
افراد کمی هستند که داروی ایرانی با آنها سازگار نیست
یکی از داروسازان در خصوص این اتفاق در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: داروهایی که برای شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند طیف وسیعی دارند‌. برخی از این داروها در داخل کشور ساخته می‌شوند و برخی دیگر را باید از خارج وارد کرد و این روند همچنان ادامه دارد‌. باید این موضوع را قبول کنیم که در کشورهای پیشرفته دنیا، مراکز تحقیقاتی برای پیدا کردن فرمولاسیون داروها شبانه‌روز تحقیق و پژوهش می‌کنند و ما همیشه چند قدم از آنها عقب‌تر هستیم‌. بر این اساس اگر بخواهیم از آنها جلوتر برویم باید خودمان داروها را تولید کنیم. در غیر این صورت صبر کنیم تا درمان قطعی سرطان کشف شود و آن موقع بگوییم می‌توان تمام واردات را ممنوع کرد‌.
سیامک افضلی اما در ادامه با اشاره به اینکه گفته می‌شود داروهای ساخت ایران برای بیماران سرطانی جوابگو نیست، این موضوع را رد و خاطرنشان می‌کند: معمولا کسانی که بیماری سرطان دارند فکر می‌کنند داروهای تولید داخل کارایی لازم را ندارد‌. در صورتی که این داروها زیر نظارت‌های شدید وزارت بهداشت تولید می‌شوند و از نظر علمی تفاوتی با نسخه‌های خارجی خود ندارند‌. برخی از این داروها هم جذبی هستند که داخلی یا خارجی آنها هیچ تفاوتی با هم ندارند‌. در برخی موارد شرکت تولیدکننده داروهای خارجی ممکن است موادی داشته باشند که عوارض کمتری دارد که آن مخصوص خود شرکت است و در نسخه‌های کپی اعمال نمی‌شود. شاید همین موضوع دلیل این است که مصرف‌کنندگان از داروهای خارجی رضایت بیشتری دارند‌.
او در مورد آمار کسانی که داروهای ایرانی شیمی‌درمانی به بدن‌شان سازگار نیست می‌گوید: اگر بخواهیم آماری نگاه کنیم، افراد کمی هستند که داروهای ساخت ایران با بدنشان سازگاری ندارد، اما باز هم تاکید می‌کنم وزارت بهداشت نمی‌تواند به تنهایی تمام مواد اولیه داروها را خودش تولید کند و به واردات دارو نیازمند است و از طرفی هم داروهایی که در داخل تولید می‌شوند با سختگیری و عبور از آزمون‌های سخت مجوز می‌گیرند و وارد بازار دارویی کشور می‌شوند‌. باید دید با این میزان از ابراز خطرها و سکوت وزارت بهداشت در خصوص حذف پوشش بیمه‌ای داروهای خارجی شیمی‌درمانی، این بیماران در ماه‌های آینده با چه وضعیتی روبه‌رو خواهند شد‌. چیزی که در این میان واضح و عیان است این است که جان این بیماران به شدت در معرض خطر است اما به نظر نمی‌رسد وزارت بهداشت توجهی به این خطر داشته باشد‌.