بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران با ادامه توقف ترخیص خودرو از گمرک

«جهان صنعت»- هنوز تصمیمی در مورد سرنوشت خودروهای متوقف شده در گمرک گرفته نشده و مشخص نیست سرانجام به بازار وارد خواهند شد یا نه‌. بلاتکلیفی مشتریان در تحویل خودروهای از پیش خریداری شده و احتمال پرداخت مابه‌التفاوت قیمت ارز طی این چند ماه از سوی مصرف‌کننده و پرداخت جریمه‌های دیرکرد تحویل از سوی شرکت‌های وارد‌کننده امواجی است که بر تلاطم‌های بازارخودرو قطعا تاثیر‌گذار خواهد بود‌.
در حال حاضر خودروهایی با مشکلات مختلف در گمرک کشور متوقف شده و علاوه بر آنها، چند هزار خودرو دیگر نیز در گمرک امارات متحده عربی و دیگر کشورها منتظر تعیین تکلیف است‌. در بین خودروهای متوقف شده در گمرکات کشور حدود چهار هزار دستگاه خودرو وارداتی به‌دلیل مشکل ما‌به‌التفاوت ارزی، زمینگیر شده‌اند‌. مشکل این خودروها این است که با ارز دولتی ثبت‌سفارش شده، بنابراین طبق مصوبه دولت، وارد‌کنندگان باید ما‌به‌التفاوت آن را به قیمت آزاد ارز پرداخت و آنگاه نسبت به ترخیص اقدام کنند‌. گفته می‌شود روند حل این مساله آغاز شده و به احتمال زیاد تا چندی دیگر، ترخیص این چهار هزار خودرو از گمرک کلید خواهد خورد‌. از سوی دیگر خودروهای متوقف شده در گمرک را که تعداد آنها حدودا ۱۰ هزار دستگاه است، محصولاتی از پیش وارد شده و بدون ثبت‌سفارش، تشکیل می‌دهند‌. داستان این خودروها این است که وارد‌کنندگان طبق روال معمول ابتدا نسبت به ورود خودروهای خریداری شده از دیگر کشورها، به گمرکات ایران اقدام کرده و بعد از آن، ثبت‌سفارش این خودروها را انجام می‌دهند‌. این در حالی است که پس از ورود خودروهای موردنظر به گمرکات داخلی، مصوبه ممنوعیت ثبت‌سفارش ابلاغ شده، بنابراین دیگر امکان ثبت قانونی آنها وجود نداشته و طبعا در گمرک متوقف شده‌اند‌. از سوی دیگر خودروها که طبق اظهارات مسوولان تعدادشان شش هزار و ۴۸۱ دستگاه است در دوران ممنوعیت واردات، ثبت‌سفارش و در گمرکات متوقف مانده‌اند‌. با کسر هزار و ۹۰۰ دستگاه ترخیصی، در حال حاضر باید حدود چهار هزار و ۵۸۱ دستگاه از دسته تخلفی‌ها، در گمرکات کشور متوقف شده باشد‌.
پیشنهاد درباره ترخیص خودروها
در شرایطی که بازار خودروهای وارداتی همچنان آشفته است و رکود و تورمی توامان را به خود می‌بیند، چندی پیش معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت خبر از آغاز کار کارشناسی برای حل مشکل خودروهای وارداتی مانده در گمرک داد‌. مجتبی خسروتاج، رییس سازمان توسعه تجارت و معاون وزیر صنعت تاکید کرده بود که این سازمان در حال انجام کار کارشناسی برای ارائه پیشنهادی درباره ترخیص خودروهای متوقف‌شده در گمرک است‌. اظهارات معاون وزیر صنعت در شرایطی است که توقف خودروهای وارداتی در گمرکات داخلی و خارجی، به نابسامانی و آشفتگی بازار این خودروها در کشور دامن زده و مشتریان و ثبت‌نام‌کنندگان آنها را دچار سرگردانی کرده است‌. طبق اظهارات خسروتاج درباره آخرین وضع پرونده تخلف در ثبت‌سفارش خودرو، پرونده موردنظر در اختیار دستگاه قضایی قرار دارد‌.


اقدامات یک‌شبه
بنابر ادعای وارد‌کنندگان، پول خودروهای متوقف شده در گمرک به شرکت‌های مادر پرداخت شده بنابراین اگر نسبت به ورود آنها به گمرکات داخلی و ترخیص‌شان اقدام نشود، سرمایه گزافی از بین خواهد رفت‌. بر این اساس اظهارات برخی کارشناسان خودرویی در گفت‌وگو با «جهان صنعت» ضمن تایید عملکرد گمرک کشور در عدم ترخیص خودروهای مورد نظر سازمان توسعه تجارت ایران بر این نکته تاکید دارد که اگر وزارت صنعت یک شبه اقدام به توقف سایت ثبت‌سفارش واردات خودرو کرد و مسوولان صنعتی دولت نیز دنباله‌رو این سیاست‌ها شدند و خودرو‌ها در گمرک متوقف شد بنابراین باید شکل‌گیری چنین مشکلاتی را پیش‌بینی می‌کردند‌. در هر صورت هر چه هست ترخیص خودروهای مذکور بدون تغییر مصوبه هیات دولت امکان‌پذیر نخواهد بود و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز اگر خواهان باز شدن قفل خودروهای در گمرک مانده است، باید از مسیر دیگری اقدام کند یا اینکه منتظر تغییر مصوبه هیات دولت باشد‌. بر این اساس امین احمدزاده رییس بازاریابی شرکت آرین‌موتور که چند روزی است از سمت خود کناره‌گیری کرده با تاکید بر اینکه طبق قانونی که دولت پس از مشکل ارز برای واردات تعیین کرد شرکت‌های وارداتی موظف شدند از طریق سامانه نیما برای تثبیت نرخ ارز ثبت سفارش‌ها اقدام کنند به «جهان صنعت» گفت: این شرکت از ابتدای سال‌جاری اقدام به ثبت سفارش با توجه به نیاز به تعداد حدود چهار هزار خودرو میتسوبیشی و 500 دستگاه خودروی دی اس داشته است‌. به گفته احمدزاده تمام مراحل ثبت سفارش طبق قانون طی شده است و از طریق سامانه نیما درخواست ارز 4200 داشتیم. پس از ثبت سفارش به شرکت مادر (میتسوبیشی) و واریز مبلغ خریداری شده حال خودروهایی که باید به دست مشتری داده شود در گمرک خاک می‌خورد‌. وی در ادامه یادآور شد: طی چهار ماه گذشته تاکنون 20 میلیارد تومان در خواب زمستانی قرار گرفته و هیچ دلیل محکمه‌پسند و قانونی مبنی بر توقف این خودرو‌ها در گمرک وجود ندارد‌. هرچند رییس‌‌جمهور بر آزاد‌سازی این خودرو‌ها از گمرک تاکید داشته ولی تاکنون این مهم انجام نشده است‌. از سوی دیگر احمدزاده تاکید کرد: طبق مصوبه سازمان حمایت هیچ خودرویی بالاتر از ارز 4200 فروخته نشده است‌. رییس بازاریابی شرکت آرین موتور از هزینه‌های سربار به شرکت‌های خصوصی ابراز نگرانی کرد و گفت: شرکت‌های وارد‌کننده با سرمایه‌های مردم اقدام به واردات خودرو کرده‌اند و هرگونه مشکلی در تحویل به موقع خودرو به دست مشتری را با پرداخت هزینه باید جبران کنند و واقعیت این است که شرکت باید هزینه‌های گزافی را در جهت جبران مشکلاتی که بر سر راه ما گذاشته شده پرداخت کنند‌. این در حالی است که فردی با سرمایه شخصی خود اقدام به راه‌اندازی کسب‌وکاری در جهت توسعه اقتصاد کشور می‌کند با وجود موانع زیاد نمی‌تواند به راحتی به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهد و برخی با چوب لای چرخ گذاشتن شرایط اقتصاد را به مخاطره می‌اندازند که در این بین هم مردم و هم فعالان اقتصادی متضرر می‌شوند‌. به اعتقاد این کارشناس‌، این نوع حرکت دولت به دلیل کنترل قیمت‌ها در بازار است‌. در حال حاضر اجازه واردات خودرو به هیچ شرکتی داده نمی‌شود چون جزو کالاهای ضروری محسوب نمی‌شود‌. با حبس این تعداد خودروهای وارداتی در گمرک به دنبال راهکاری برای تثبیت قیمت‌ها در بازار هستند‌. وی ادامه داد: احتمال دارد در چهار ماه آخر سال که حدود 60 درصد فروش خودروها را به خود اختصاص می‌دهد دولت اجازه ترخیص این خودروها از گمرک به منظور کاهش تلاطم قیمت در بازار را صادر کند‌.
تکلیف مشتریان چیست
به گفته احمدزاده واضح است که دولت مابه‌التفاوت نرخ ارز 4200 تومان تا ارز ثانویه را از شرکت‌های وارد‌کننده دریافت می‌کند و به تبع آن این شرکت‌ها نیز از مشتری دریافت می‌کنند که قطعا رقمی بالاتر از 8 هزار تومان خواهد بود ‌و این افزایش قیمت‌ها بر بازار تاثیر خواهد گذاشت‌. پرداخت ضرر و زیان را تنها وارد‌کننده و مشتری با ید پرداخت کند. در صورتی که زمانی مشتری اقدام به خرید خودرو در همان ابتدای سال کرده می‌توانست با قیمت ارز مناسب‌تر خودرو خود را تحویل بگیرد که چنین شرایطی امکان نداشت و نگذاشتند اجرا شود‌. این در حالی است که اکثر مشتری‌ها واقعی هستند و خودرو را تنها برای مصرف خود خریداری کردند و هیچ انگیزه‌ای برای فروش در بازار و دلالی ندارند‌.
خودروهای خاک‌خورده مشکل ارزی ندارند
از سوی دیگر اواخر شهریورماه سال‌جاری محمد خلیلی مدیرکل گمرکات استان قم با اشاره به اینکه تعداد زیادی خودرو در منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان وجود دارد، گفت‌: از سال‌های ۹۵ و ۹۶ حدود ۳۵۰۰ دستگاه خودرو وارداتی به منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان ترانزیت شده که اکنون بنا به دلایلی خاک می‌خورند و امکان ترخیص ندارد‌. به گفته خلیلی از سال‌های 95 و 96 به صورت کاملا قانونی و تحت رویه ترانزیت خارجی بالغ بر 3500 دستگاه خودرو سواری به منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان وارد شد‌. از این تعداد 2300 دستگاه مربوط به شرکت آسان‌موتور بوده که خودروهای شرکت کیا و هیوندای را وارد کرده است و هزار دستگاه دیگر مربوط به شرکت آرین‌موتور بوده که خودروهای سواری میتسوبیشی وارد کرده است‌. وی با بیان اینکه تعیین تکلیف این خودروها با موانع و مشکلاتی همراه است، تاکید کرد: بخشی از این خودروها به گمرک اظهار شده و بخشی همچنان در انبارهای عمومی و اختصاصی هستند‌. بخشی از آن دسته خودروهایی که به گمرک اظهار شده حتی پروانه سبز گمرکی دارند، اما به دلایلی از جمله اتمام مهلت ثبت سفارش و مباحثی مانند اخذ تضمین بانکی برای ترخیص آنها و همچنین ممنوعیت واردات خودروی سواری، فرآیند ترخیص متوقف شده است‌. به گفته این مقام گمرکی، در هر صورت برای تعیین تکلیف این خودروها از گمرک ایران استعلام کردیم، اما تاکنون جوابی نگرفته‌ایم در حال حاضر نیز ممنوعیت واردات خودرو از سوی دولت اعمال شده است‌. مدیرکل گمرکات استان قم در مورد اینکه آیا این خودروها ثبت سفارش جعلی داشتند، پیشتر به فارس گفت: در منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان 37 مورد مربوط به ثبت سفارش‌های جعلی وجود داشت که ما نیز علیه آن اعلام جرم کردیم، اما این 37 دستگاه مربوط به این دو شرکت نیست و متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر بوده است‌.
با دادستانی استان برای این موضوع مکاتبه کردیم، اما گفتند این حکم از تهران صادر شده و باید آنجا تعیین تکلیف شود‌. بخشی از این خودروها به گمرک اظهار شده و به دلیل آنکه امکان ترخیص وجود ندارد، مشمول مقررات متروکه شده‌اند‌. این مقام گمرکی تاکید کرد: خودروهای موجود در منطقه مشکل ارزی نداشته، چون مربوط به سال‌های گذشته است و برای آنها ارز از کشور خارج شده بنابراین بهتر است فکری به حال آنها شود‌.
تاثیر مثبت بر بازار خودرو
کوروش مرشدسلوک، رییس انجمن واردکنندگان خودرو گفت: تعداد قابل توجهی خودرو در انبار تولیدکنندگان خارجی و همچنین در بندر جبل علی امارات دپو شده است‌. با توجه به این که از یک طرف پول این خودروها به خودروسازان خارجی پرداخت شده و از سوی دیگر این خودروها به صورت پیش‌فروش به خریداران داخلی واگذار شده، امیدواریم با واردات و ترخیص این خودروها موافقت شود‌. به گفته مرشدسلوک، موافقت دولت با واردات خودروهای متوقف در گمرک و موافقت با ورود باقی‌مانده خودروهای ثبت سفارش و خریداری شده، تاثیر مثبتی بر بازار خودروهای وارداتی خواهد گذاشت و باعث تعدیل نرخ‌های فعلی در بازار می‌شود‌.
چه باید کرد
مشتریان خودرو که مدت زیادی است سرمایه خود را به دست شرکت‌های وارداتی سپرده‌اند‌، به عنوان مصرف‌کننده بازهم دچار زیان‌هایی شده‌اند که این ضرر جبران‌ناپذیر است. شاید هم بتوانند این خسارت را با گران شدن این کالاها در بازار جبران کنند. هزینه‌هایی که این قشر از مردم برای خرید خودرو پرداخت کرده‌اند اکنون به دغدغه بزرگی تبدیل شده است چراکه از یک سو به دنبال سرمایه خود هستند و از سوی دیگر ناگزیر باید خساراتی بابت گران شدن نرخ ارز نیز تقبل کنند. اینجاست که نه از تولید ملی حمایتی شده نه از سرمایه مردم بلکه تنها با آتش زدن به یکسری هزینه‌ها از مسیر اصلی خارج شده‌ایم.