روزنامه قانون
1397/08/21
آب‌های بیماری‌زا
پساب‌هاي صنعتي، فاضلاب و زباله شهري و سموم كشاورزي بي‌محابا در سايه بي‌تدبيري و البته سكوت مسئولان، منابع آبي و درياي مازندران را آلوده مي‌كنند و آب از آب تكان نمي‌خورد؛ پيامد اين بي‌تدبيري و تاخت وتاز آلاينده‌ها، سونامي سرطاني است كه هم‌اكنون بلاي جان مازندراني‌ها شده است. سلامت مردم تنها مساله‌ای است که نمی‌توان آن را به‌شوخی گرفت اما هستند مسئولانی که حتی سلامت مردم را نیز به‌شوخی گرفته‌اند. چگونه میشود مسئولانی که یک کارخانه معروف آب معدنی را به دلیل آلوده بودن پلمب می‌کنند، در قبال آلودگی آب بیش از ۳ میلیون نفر از اهالی مازندران سکوت می‌کنند. به‌گفته کارشناسان و فعالان محیط زیست کیفیت آب آشامیدنی مازندران به‌گونه‌ای شده که اکنون می‌توان به‌جرات گفت مازندرانی‌ها فاضلاب می‌نوشند. فاضلاب‌هاي شهري، يكي از مهم‌ترين دلايل آلودگي آب در اين استان است. ماجرا اين است كه فاضلاب شهري در مازندران نخست وارد چاه‌های جذبی میشود؛ باتوجه به اینكه سطح دسترسی به آب‌های زیرزمینی درحدود 40 سانتی‌متر است؛ فاضلاب به‌راحتي وارد آب‌هاي زيرزميني مي‌شود. پس از آن اندک فاضلابی که نتوانسته به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کند، توسط تانکرهایی در رودخانه‌ها یا دریا تخليه می‌شوند. همه این عوامل دست در دست هم داده‌اند تا مازندران بر سکوی نخست سرطان گوارش در کشور قرار گیرد. بر اساس یک آمار تایید نشده از هر 8 نفر یک نفر در مازندران به سرطان گوارش مبتلا میشود.شبكه‌هاي ناقص فاضلاب
احداث شبکه فاضلاب در شهرهای ساحلی به‌فوریت در دولت و مجلس تاکید شده بود اما این فوریت و تاکید هیچ دستاوردی برای این شهرها نداشته است. تنها چند تصفیه‌خانه نیمه‌فعال در اين استان وجود دارد که فقط درصدی از آب مورد نیاز جمعیت شهرها را پوشش می‌دهد و مابقی فاضلاب شهرها یا وارد آب‌های زیرزمینی میشود یا توسط تخلیه‌چی‌های فاضلاب چاه کشیده و در رودخانه‌ها تخلیه میشود. این فاضلاب‌ها با انواع و اقسام میکروب‌ها و انگل‌ها به دریا وارد می‌شوند.تاکنون فاضلاب مطالبه مردم از مسئولان نبوده است. هنگامی که حتی بسیاری از مردم مازندران از نبود شبکه فاضلاب در شهرشان اطلاع ندارند چگونه می‌توان انتظار داشت که بحث فاضلاب در اولویت مسئولان باشد.
رودخانه‌ها بدون ماهي
محسن مسعودیان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره به اينكه انواع آلودگی‌هاي به وسیله فاضلاب‌های کشاورزی، صنعتی و دامی وارد رودخانه‌ها و منابع آبی زیرزمینی مازندران میشود؛ به ايسنا گفت: «ماهیان رودخانه‌های مازندران نسبت به 30 سال گذشته با کاهش رو به‌رو شده و یا از بین رفته است، همچنین از نظر کیفی نیز تغییرهای محسوسی داشته‌اند که تمام این موارد از آلودگی آب رودخانه‌ها نشات می‌گیرد. افزایش نیازهای مداوم به مصرف آب بدون توجه به منابع و احداث سازه‌های تصفیه، موجب بروز مشکلاتی چون آلودگی آب میشود. وقتی کیفیت آب رودخانه‌ای تغییر می‌کند، این تغییرات موجب تغییر گونه‌های گیاهی، حیوانات و آبزیان نیز میشود». او ادامه داد: «با توجه به این‌که کشور در دوره خشکسالی قرار دارد و این دوره‌های اقلیمی تکرارپذیر هستند، شاهد وضعیت مطلوب آبی در کشور نیستیم.مهم‌ترین مساله در این زمینه، شیوه استفاده در مصرف آب است، بدین معنی که وقتی مصرف نسبت به منبع موجود بیشتر باشد، بحران ایجاد شده و منابع آبی تحلیل می‌رود. عملکرد نامناسب ما نسبت به آب های زیرزمینی و سطحی یکی از دلایل بروز بحران آب است، به طوری که وقتی آب ورودی به منابع زیرزمینی کم باشد تغییر در چرخه آب ایجاد میشود که نمونه آن در خشک شدن دریاچه ارومیه نمود پیدا کرده است. از حدود ۴۰ تا ۵۰ سال در شرق استان آب زیرزمینی کاهش یافته و به این دلیل میانکاله دچار مشکل شده است، اما این امر در غرب مازندران، اوضاع بهتری دارد هرچند غرب مازندران هم‌چنان نیازمند دقت بیشتری در مدیریت مصرف آب‌های زیرزمینی است تا دچار خشکی همچون شرق استان نشود.با توجه به این‌که کشور به لحاظ منابع آب زیرزمینی مورد تهدید قرار دارد کشاورزان نیز باید نسبت به مصرف آب، نکات لازم را رعایت کنند. برخی از کشاورزان اقدام به حفر چاه‌های غیرمجاز و اقدام تامین آب از منابع زیرزمینی می‌کنند که باید کنترل جدید در این امر صورت گیرد».
صنايع متهم آلودگي آب
يكي از متهمان اصلي پرونده آلودگي آب در مازندران صنايعي هستند كه بدون توجه به امكانات، ظرفيت و پتانسيل استان تشكيل شده و توسعه يافته‌اند. بسياري از مسئولان مازندراني بر اين باورند كه توسعه مازندران فقط با كشاورزي امكان‌پذير نيست و به‌همين‌دليل بايد استان در همه بخش‌هاي صنعتي توسعه يابد. در‌حال‌حاضر، بعضي از صنايع همانند سيمان، خودروسازي، توليد ميلگرد و ... در استان مازندران فعال هستند. مسئولان به‌دنبال استقرار صنايع ديگر در اين استان هستند. براساس آمار، 48 شهرك صنعتي در مازندران وجود دارد كه از اين تعداد فقط هشت شهرك صنعتي تصفيه‌خانه فاضلاب دارد. صنايع سهم بالايي در آلايندگي آب دريا و رودخانه دارند.در چنددهه اخير استقرار صنايع در مازندران براساس آمايش سرزميني انجام نشده است، چراكه بسياري از صنايع موجود در استان جايگاه‌شان در مازندران نيست. اغلب شهرك‌هاي صنعتي در كنار نهرهاي كشاورزي و رودخانه‌هاي اصلي استان قرار دارند كه موجب آسيب‌هاي فراوان به كشاورزي و دريا شده‌اند. نكته قابل توجه اينجاست كه بسياري از جمعيت ساكن مانند صيادان و كشاورزان در اين استان از طريق دريا ارتزاق مي‌كنند. نمي‌توان به بهانه صنعت كه درنهايت هزار شغل ايجاد مي‌كند، زندگي هزاران نفر ديگر را از بين برد كه شغل موروثي‌شان كشاورزي و ماهيگري است. از سوي ديگر، آبزيان كه بخش عمده‌اي از آن در شمال كشور تامين مي‌شود، محصول استراتژيك كشور است.
صنايعي كه دريا را فاضلاب كرد
سهيل اولادزاد، كارشناس محيط‌زيست، درباره مشكلات شهرك‌هاي صنعتي در مازندران، به «قانون» گفت: « در استان‌هاي شمال كشور منطقه مناسبي براي استقرار صنايع وجود ندارد چراكه شهرك‌هاي صنعتي در كنار رودخانه يا جنگل قرار دارند. اغلب شهرك‌هاي صنعتي استان مازندران در كنار رودخانه واقع شده‌اند. براي مثال كنار رودخانه تلار سوادكوه شمالي شهرك صنعتي شورمست، اسلامشهر، بشل و يا در دو متري رودخانه قائم‌شهر، شهرك صنعتي سنگ‌تاب قرار دارد.مهم‌ترين دليل قرارگيري شهرك‌هاي صنعتي در كنار رودخانه‌ها دسترسي سريع و راحت به منابع آبي است. بسياري از صنايع مستقر در مازندران آسيب‌هاي مخرب و فجايعي زيست‌محيطي براي اين استان به بار آورده‌اند. يكي از اين فجايع زيست‌محيطي آلودگي آب دريا و تبديل قسمت جنوبي درياي مازندران به فاضلاب سيار است. بيشتر آن‌ها تصفيه‌خانه فاضلاب ندارند و پساب‌هاي صنعتي، مستقيم وارد آب رودخانه مي‌شوند». اولادزاد با اشاره به اينكه بر اساس گزارش سازمان آب، دبي آب رودخانه سياه‌رود از فاضلاب آن در 6 ماه از سال كمتر است، گفت:« اين مساله درباره بسياري از رودخانه‌ها نيز صدق مي‌كند. از آنجايي‌كه اين رودخانه‌ها به دريا ريخته مي‌شوند، تاثير مستقيمي بر درياي مازندران مي‌گذارند. اين رودخانه‌ها در مسير خود شاليزار‌ها را نيز مشروب مي‌كنند كه در نهايت سموم كشاورزي نيز به آن اضافه مي‌شود». او با تاكيد بر اينكه استفاده بي‌محابا و غيراصولي از كودهاي كشاورزي يكي‌ديگر از مشكلات اين استان است، بيان كرد: «كشاورزان و باغداران اين استان با كوچك‌ترين مساله از كودهاي كلره در مزارع و باغ‌هاي خود استفاده مي‌كنند وكارشناسان جهاد كشاورزي نيز اين مساله را تشديد مي‌كنند، چراكه آن‌ها كشاورزان را به استفاده بيشتر از سم براي افزايش برداشت از سطح تشويق مي‌كنند. از‌سوي‌ديگر، شركت‌هايي به‌نام محيط‌زيست اقدام به توزيع كود آلي به‌جاي كمپوست مي‌كنند. اين در حالي است كه كشاورزان به 20 درصد كود آلي نياز دارند اما در اين كودها فقط دو درصد كود آلي است. اين كار باعث بي‌اعتمادي كشاورزان شده است». اين كارشناس محيط‌زيست يادآور شد:«مي‌توان براي مقابله با آفت از جايگزين‌هاي زيستي استفاده كرد. به‌عنوان مثال مي‌توان از نوعي زنبور براي مقابله با كرم ساقه‌خوار برنج استفاده كرد كه هيچ‌گونه آسيبي براي محيط‌زيست ندارد». مردم استان‌هاي شمال كشور خاطره خوشي از ممنوعيت صنايع ندارند. چون آن‌ها مهم‌ترين دليل بيكاري را نبود صنايع مي‌دانند. اين درحالي است كه مي‌توان از صنايع هايتك، تبديلي و گردشگري به خوبي در اين استان استفاده كرد. تاكنون نگاه مسئولان در استان مازندران به‌سوي صنايع آلاينده بود تا هايتك و تبديلي؛ شهرك‌هاي صنعتي موجود خود گواه روشني براين مساله است.
سایر اخبار این روزنامه
