روزنامه خراسان
1397/08/24
تولید 90 درصد درآمد 5 درصد !
زهرا حاجیان - به جرئت می توان گفت که نام "زعفران" در بازار تجارت جهانی با ایران گره خورده است . بر اساس آن چه که آمار ها می گویند ؛ ایران با متوسط تولید ۹۰ تا ۹۳ درصد از مجموع تولید جهانی زعفران،یعنی چیزی بین ۲۰۰ تا 350 تن در سال، مقام اول تولید زعفران دنیا را در اختیار دارد . اما با وجود چنین مزیت چشمگیری؛ خام‌فروشی این گیاه ارزشمند ، باعث شده است تاسود حاصل از تجارت زعفران که به طلای سرخ مشهور است به جیب رقبای تازه کار این میدان ، سرازیر شود . به طوری که طبق اظهارات دبیر ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی معاونت علمی ریاست جمهوری هم اکنون از مجموع گردش مالی هشت میلیارد دلاری زعفران در بازار های جهانی ، سهم ایران در این بازار تنها 380 میلیون دلار است. تامل در این آمار و ارقام ، یک علامت سوال بزرگ درباره چرایی این مسئله در ذهن ایجاد می کند که پاسخ آن به زعم کارشناسان؛ نبود متولی در این حوزه و غفلت مسئولان امر از ایجاد ارزش افزوده در این بخش و استفاده نکردن از فناوری های جدید برای پایان دادن به خام فروشی این گیاه گران بهاست . دکتر محمد حسن عصاره، دبیر ستاد توسعه گیاهان دارویی معاونت علمی در گفت وگو با خراسان می گوید : هم اکنون عمده صادرات گیاه زعفران توسط ایران به شکل خام وفله ای به بیش از 40 کشور دنیا صادر می شود و همین موضوع باعث شده است تاگردش مالی زعفران با تولید این محصول در کشور همخوانی نداشته باشد . علت آن هم خام فروشی است به طوری که در بین کشور هایی که وارد کننده زعفران ایران هستند، کشور هایی مانند اسپانیا ، چین، آلمان و بسیاری از کشور های دیگر سال هاست زعفران ایران را به صورت فله ای خریداری اما مجدد با بسته بندی های شکیل و مناسب به نام خودشان به بازار عرضه می کنند. از همین رو طلای سرخ ایران ، امروز باعث رونق اقتصادی بسیاری از کشور هایی شده است که می دانند چگونه از جنبه های خوراکی ، دارویی، آرایشی و سایر ظرفیت های بالقوه این گیاه استفاده کنند . اقتصاد زعفران را جدی نگرفته ایم به گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و فراورده‌های غذایی و عضو شورای ملی زعفران ایران، هم اکنون بیشترین میزان صادرات زعفران ایران به ترتیب اولویت به کشورهایی از جمله ؛ امارات متحده عربی ، اسپانیا، چین،عربستان سعودی ، هند، سوئد ، آلمان ، هنگ کنگ ،ایتالیا، تایوان، قطر و بسیاری از کشور های دیگر و در مجموع به بیش از 40 کشور دنیا صادر می شود اما متاسفانه هنوز اقتصاد زعفران را جدی نگرفته ایم .به طوری که حمایت نکردن دولت و نبود برنامه مدون برای کشت وصادرات زعفران باعث شده است تا طی سال های اخیر کشور های متعددی ، زعفران ایرانی را با نام خود در بازار های جهانی عرضه کنند و این مسئله تهدید بزرگی برای صنعت زعفران کشور محسوب می شود . جلیل مغازه ای خاطر نشان می کند: در سال های اخیر اسپانیا که یکی از بزرگ ترین وارد کنندگان زعفران ایران است ، به رقیب جدی زعفران ایران تبدیل شده است . این کشور در برهه ای از زمان ، به کشت زعفران در حجمی اندک اقدام کرد اما در این زمینه موفق نبود ولی هم اینک زعفران ایران را به نام اسپانیا به اقصی نقاط دنیا صادر می کند وتبلیغات گسترده ای هم روی آن انجام می دهد.مشابه این رویه از سوی کشور هایی مانند یونان و افغانستان نیز در حال انجام است .درحالی که دولت نباید دست روی دست بگذارد تا سهم ایران در بازار جهانی به رقبا واگذار شود . وی حذف مشوق های صادراتی ، صادرات فله ای زعفران و بی توجهی به فراوری زعفران را از مهم ترین عواملی می داند که صادرات این محصول ارزشمند را تهدید می کند . مغازه ای با بیان این که فراوری زعفران هم اکنون در برخی واحد های تحقیقاتی وشرکت های دانش بنیان در حال انجام است ، این میزان فعالیت را در مقایسه با اقداماتی که کشور های دیگر نظیر آمریکا و آلمان برای فراوری زعفران و تولید محصولات جانبی از آن در دست انجام دارند بسیار ناچیز می داند . فرصت‌هایی که از دست می رود بر مبنای تحقیقات علمی که در ادامه استفاده فراگیر از زعفران در طب سنتی و گیاهی انجام شده، خواص متعدد زعفران و اثربخشی ترکیبات مؤثر آن توجه بسیاری از محققان و دست اندرکاران حوزه های مختلف اعم از صنایع غذایی، علم پزشکی ، صنایع شیمیایی و... را به خود جلب کرده است.به طوری که درکنار مصرف گسترده این گیاه در صنایع غذایی به عنوان چاشنی وطعم دهنده ، خواص دیگر زعفران به عنوان ماده ای شادی بخش و مناسب برای درمان دردهای عصبی، ضد نفخ بودن آن ، به علاوه خاصیت ضد سرطانی زعفران و خواصی که در تقویت حافظه، افزایش تمرکز، درمان آلزایمر و پارکینسون و طیف وسیعی از بیماری ها دارد امروزه سبب شده است تا ده ها محصول جانبی برپایه زعفران در انستیتو های تحقیقاتی دنیا وتا حدودی هم در ایران تولید شود. به علاوه به سبب ویژگی های منحصر به فرد زعفران در رنگ دهی امروزه رنگ های طبیعی با منشأ گیاهانی مانند زعفران به سبب ایمنی مصرف کننده و فقدان تاثیرات منفی بر سلامت بدن طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد. بنابراین سال هاست که از این گیاه در صنعت رنگرزی؛ صنایع بهداشتی و همچنین تولید مواد معطر و خوشبوکننده استفاده می شود . اما واقعیت این است که در ایران با وجود دستاوردهای قابل توجه شرکت های دانش بنیان و مراکز تحقیقاتی برای عصاره گیری از زعفران و تولید محصولات جانبی از جمله قرص دارو و... از این گیاه ارزشمند ، متاسفانه نبود حمایت های دولتی و بی توجهی به این ظرفیت ها ، مانع از توسعه و گسترش این فعالیت ها وورود جدی این محصولات به بازار های دنیا شده است و این وضعیت ، فرصت‌های تجاری بزرگی را یکی پس از دیگری از ایران می گیرد . تولید محصولات بهداشتی با "زعفران ایرانی"در آمریکا سال هاست کشور های پیشرفته ای نظیر آمریکا و آلمان و... با استفاده از زعفران ایرانی صنایع مختلف آرایشی، بهداشتی وشیمیایی خود را رونق داده اند، آن ها با عصاره گیری از زعفران وتولید قرص و آمپول، ارزش افزوده بالایی از زعفران ایجاد می کنند که سود آن چندین برابر فروش زعفران فراوری نشده است ، این را عضو شورای ملی زعفران ایران اعلام می کند . مغازه ای همچنین می افزاید : در آمریکا آزمایشگاهی راه اندازی شده است که زعفران ایرانی را در طیف وسیعی از محصولات آرایشی، بهداشتی از جمله در شامپو و برای استفاده از رنگ وعطر آن به کار می گیرد ، یعنی از درصد بسیار پایینی از زعفران خام وفراوری نشده ، درآمد زایی بالایی را کسب می کند . این اتفاق در مراکز تحقیقاتی کشور آلمان نیز به شکل جدی تری در حال انجام است و جالب است که همین محصولات فراوری شده که پایه آن را زعفران ایرانی تشکیل می دهد دوباره به خودمان فروخته می شود . البته در ایران هم فعالیت های خوبی از سوی بخش خصوصی روی فراوری زعفران انجام شده ومحصولات مناسب وقابل رقابتی هم تولید شده است اما بخش علمی نیازمند حمایت های دولتی است تا این دستاوردها راه خود راعلاوه بر بازار های داخلی به بازار های جهانی پیداکند و این مستلزم آن است که دولت تمرکز خود را روی صدور محصولات جانبی و فراوری شده زعفران قرار دهد نه صرفا صادرات فله ای زعفران . اگر بخواهیم سود کنیم... پیمان یوسفی آذر، کارشناس حوزه گیاهان دارویی و مجری سابق طرح ملی توسعه گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی نیز در گفت و گو با خراسان می گوید :ما اگر می خواهیم ارزش افزوده زعفران را در صادرات بالاببریم راهی نداریم جز این که به سمت تولید محصولات فراوری شده و جانبی زعفران برویم . براین اساس اولین قدم باید توسعه واحد های R&D در حوزه فراوری زعفران باشد .یوسفی آذر می گوید: با وجود این که زعفران در صنایع مختلف غذایی، علم پزشکی و صنایع شیمیایی کاربرد دارد اما بیشترین تمرکز صادراتی ما روی مصرف خوراکی این گیاه است از این رو بیشتر به صادرات خود زعفران به صورت فله ای متمرکز شده ایم. یوسفی آذر نبود نهاد متولی در حوزه زعفران و نبود یک برنامه مدون برای توسعه صنعت زعفران را از دلایلی بر می شمرد که باعث شده است تا سهم ایران در گردش مالی زعفران دنیا ، سهم درخوری نباشد . او می گوید : چگونه است که در کشوری با 300 میلیون صادرات فرش سازمان فرش داریم اما با 380 میلیون دلار صادرات زعفران یک موسسه یا نهاد متولی برای این حوزه وجود ندارد ؟ این ها مواردی است که باید به آن توجه کرد . از سوی دیگر بیشترین ضربه ای که امروز در عرصه جهانی اقتصاد زعفران ایران را تهدید می کند ، عوامل سیاسی است به طوری که کشور هایی مانند آمریکا در سال های اخیر زعفران ایران را با بیش از 350 تن تولید تحریم کرده اند اما در مقابل زعفران افغانستان را با ظرفیت 10 تن تولید خریداری می کنند . این ها مواردی است که ما باید برای آن چاره جویی کنیم . در غیر این صورت دیر یا زود بازارمان را از دست خواهیم داد .
سایر اخبار این روزنامه
تولید 90 درصد درآمد 5 درصد !
تدابیر امام عسکری(ع) برای ورود به عصر غیبت
گمانه زنی ها درباره تغییرات جدید در کابینه
ارسال اطلاعات پدیده به فرابورس
ماجرای چلوکباب خوری گروگان در باغ ویلا !
مشهد «سرپرست» لازم ندارد!
رهبر معظم انقلاب: کاروان امید، ملت ایران را رو سفید کرد
سلطان سکه اعدام شد
آخرین روضه و آخرین جشن تولد
تقدیر از روزنامه خراسان و «آخرین خبر» در همایش سواد رسانه ای
موج انفجار موشک های حماس در کابینه نتانیاهو
پاسخ های متناقض مسئولان خراسان جنوبی درباره آب «پترگان»
پاسکاری SPV در اروپا هشدار برجامی ایران
5-1 گزینه برای شهرداری مشهد
