پیش درآمدی ناکوک برای درویش خان

اکرم انتصاری -پخش تیزر چند ثانیه ای پویانمایی «سیم ششم» در فضای مجازی واکنش های زیادی رابه همراه داشت. این پویانمایی کوتاه 15 دقیقه ای به کارگردانی و تهیه کنندگی بهرام عظیمی، شخصیت «درویش خان» موسیقی دان ایرانی اواخر دوره قاجار را به تصویر کشیده است. شباهت حرکات درویش خان به حس و حال علی قمصری هنگام تارنوازی و شباهت موسیقی در حال پخش در این تیزر به قطعه «ضربی نوا و ابوعطا» آلبوم شور پریشانی، دلیل واکنش های منفی بود. فردین خلعتبری بداهه نوازی و علی قمصری تارنوازی این پویانمایی را عهده دار بودند و تندیس بهترین موسیقی در جشن بزرگ پویانمایی ایران که یک شنبه شب گذشته برگزار شد، تازه ترین دستاورد این پویانمایی است. «سیم ششم» قرار است اسفند ماه در جشنواره دوسالانه پویانمایی ایران در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به طور رسمی به نمایش در آید. بهرام عظیمی مخالفت ها را با این پویانمایی تا زمانی که به طور کامل دیده نشده، غیر منطقی می داند و می گوید حرکات علی قمصری هنگام تارنوازی را به انتخاب خودش در این شخصیت پیاده کرده است. ادامه مطلب، گفت و گوی ما با بهرام عظیمی درباره «سیم ششم» و شائبه های پیش آمده است. درویش خان یک شخصیت ملی است ساخت پویانمایی «سیم ششم» دو سال زمان برده است. مهناز عادلی به پیشنهاد بهرام عظیمی، فیلم نامه این پویانمایی  را نوشته و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی سرمایه گذار آن است. بهرام عظیمی انگیزه اش را از ساخت یک پویانمایی با محوریت درویش خان این طور بیان می کند: « درویش خان، شخصیت ملی ماست و هر هنرمندی می تواند به سراغش برود. این طور نیست که فقط اهالی موسیقی به ایشان تعلق خاطر داشته باشند اتفاقا علاقه من به ایشان نسبت به بسیاری از اهالی موسیقی بیشتر است چون هزینه کردم و راجع به این شخصیت، پویانمایی ساختم. درویش خان اولین قربانی تصادف رانندگی در ایران بود و بعد از این اتفاق، به دلیل اهمیت شخصیت تاثیرگذار او قوانین راهنمایی و رانندگی در ایران وضع شد. یعنی اگر درویش خان یک آدم عادی بود، وضع قوانین راهنمایی بیشتر از آن طول می کشید.دلیل بعدی انتخاب او از میان همه موسیقی دان های قدیمی ایرانی، اضافه کردن سیم ششم به تار است که نشان می دهد او در زمان خودش آدم پیشرو و آوانگاردی بوده است و ما در تحقیقات فیلم نامه نویس مان متوجه شدیم اطلاعات بسیار کمی درباره این شخصیت وجود دارد». علی قمصری انتخاب خودم بود «سیم ششم» و تیزر آن در مجموع 15 دقیقه است. بهرام عظیمی دلیل انتخاب خود را برای این قالب، کشش داستانی می داند و معتقد است هر سوژه خوبی نمی تواند ماده ساخت یک فیلم بلند باشد. او با اشاره به هزینه های زیاد ساخت«سیم ششم» و این که آن را  برای همه آدم ها و نه فقط نوازنده ها و کسانی که نسبت نزدیکی با موسیقی دارند،  ساخته است، می گوید:« نمی توانم هزینه اصلی ساخت این پویانمایی را اعلام کنم اما می توان گفت پویانمایی که ساخت آن دوسال زمان ببرد، هزینه زیادی دارد. ما از لحاظ فنی تمام تلاشمان را کردیم و مخاطب از دیدن آن حتما لذت خواهد برد. بعد از بستن قرارداد، ما به یک موسیقی دان و تارنواز نیاز داشتیم. کسی که علاوه بر نوازندگی، موسیقی هم بداند. درباره افراد زیادی تحقیق کردیم. فیلم تارنوازی بسیاری از تارنوازها که به تازگی درگذشتند و پیش کسوتان زنده معاصر را دیدیم. بیشتر آن ها که اغلب قطعات درویش خان را هم نواخته اند، بسیار زیبا تار می زدند اما نقطه مشترک همه شان این بود که حرکتشان در موقع تارنوازی ثابت بود و با اخم به دست و انگشت شان نگاه می کردند. من به عنوان کارگردان این پویانمایی باید کمی اغراق را چاشنی کارم کنم چنان که در کل فیلم، این اغراق را در شخصیت درویش خان، خیابان های به نمایش در آمده و حرکات مردم پیاده کردم. تنها کسی که تارنوازی اش به دل شخص من نشست علی قمصری بود. حس و حال و میمیک خاص او هنگام تارنوازی باعث شد تا از حرکات او برای به تصویر کشیدن درویش خان استفاده کنم.» برای ساخت «سیم ششم»  از من تشکر کنید شیوه تارنوازی 90 سال گذشته با امروز متفاوت است. نشستن حرکات یک تارنواز جوان امروزی بر شخصیت درویش خان ایراد بزرگی بود که مخالفان این تیزر پنج ثانیه ای به آن اشاره کردند. بهرام عظیمی در این باره گفت:« ما در این فیلم درویش خان را یک آدم عاشق هم نشان می دهیم. نوع تارنوازی علی قمصری  به ذهنیت من در این باره، بسیار نزدیک بود. هر هنرمندی حتی بزرگان موسیقی در کشور ما موافق و مخالفان خودش را دارد. این اختلاف ها معمولا حل نمی شوند. هجمه های فعلی به پویانمایی که هنوز آن را به طور کامل ندیده ایم هم بر اساس همین مخالفت هاست. قمصری تمام موسیقی های درویش خان را حفظ است و من تغییراتی را که در برخی موسیقی های او داده است، دوست دارم و به همین دلیل او را انتخاب کردم. مطمئن باشید کسانی که این پویانمایی را می بینند به جز معدود افرادی، از دیدن آن لذت می برند و از شور و حال او هنگام تارنوازی به ذوق می آیند. اگر به دوسال پیش هم برگردم با تاکید بیشتری به سراغ علی قمصری می رفتم چون در میان تارنوازها هنر و حس و حالش به درد این کار می خورد و من این جذابیت را در شخصیت درویش خان هم آوردم.» وقتی از او پرسیدیم شاید نگرانی مخالفان این باشد که شخصیت مهمی مانند درویش خان در موسیقی غیرواقعی یا اشتباه به نظر بیاید، گفت:« خیلی از کسانی که می گویند ای کاش قمصری نبود فرد دیگری را پیشنهاد می کنند. می خواهم بگویم من اگر یک نفر دیگر را هم پیشنهاد می کردم باز هم مخالفانی داشت. من در حد هزینه های خودم و ارشاد، تحقیقات زیادی انجام دادم. به عنوان کارگردان این پویانمایی از کسانی که مرا محکوم کردند که پا در کفش موسیقی نکن خواهش می کنم از من تشکر کنند چون درباره موسیقی ایران یک پویانمایی بسیار جالب و با کیفیت ساختم. اگر به من اعتراض دارید روی یک کار سرمایه گذاری کنید و کارگردان تان را انتخاب کنید تا آن طور که دوست دارید درویش خان را به تصویر بکشید و ببینید از کار چه کسی استقبال می شود.»   درویش خان، مرد متحول کننده موسیقی ایرانی غلامحسین درویش طالقانی را بیشتر به نام درویش خان می شناسند. او متولد سال 1251 است و دوم آذر 1305 قربانی اولین تصادف رانندگی در ایران بود.وی در آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد موسیقی دانی که در اواخر دوره قاجار در تهران، یکی از بزرگ ترین تحول های واقعی را در موسیقی ایرانی رقم زد. تسلط او به موسیقی ایرانی و اروپایی باعث شد تا آواز را به صورت ضربی در آورد و به «درآمد» که پیش از آواز نواخته می شد قطعه ضربی دیگری به نام «پیش درآمد» اضافه کند. تار تا پیش از درویش خان پنج سیم داشت و او با اضافه کردن سیم ششم به آن، به موسیقی ایرانی جانی تازه بخشید. درویش خان در زمان خودش اولین کلاس موسیقی را برای بانوان برگزار کرد و به واسطه فکرهای تازه ای که برای موسیقی در سر داشت همیشه پیشرو بود