وعده‌های گمرکی جدید قابل اجرا نیست !

آفتاب یزد- گروه اقتصادی: گمرک کشور تابستان گذشته کارنامه بسیار ضعیفی از خود نشان داد. حجم انبوه کالاهایی که به سختی ترخیص می‌شدند موجب کمبود شدید در بازار اقلام مورد نیاز مردم شده بود و حتی پوشک نوزاد و سایر اقلام بهداشتی به علت قوانین و بخشنامه‌های متعارض گمرک در انبارهای گمرک دپو شده بود.
حتی زمانی که مردم به فروشگاه‌های بزرگ هجوم می‌بردند تا به صورت فله همان مقدار اقلام مورد نیاز خود را خریداری و در انبارهای خانگی‌شان دپو کنند باز هم گمرک خم به ابرو نمی‌آورد تا اینکه اسحاق جهانگیری معاون رئیس جمهور ناگهان متوجه شد که گیر کار کجاست و گفت دستور داده ایم مشکل برطرف شود.
در روزگارانی که وزارت اقتصاد ساعت‌های بدون کرباسیان را سپری می‌کرد فرود عسگری شهریورماه با حکم سرپرست وزارتخانه رئیس گمرک کل کشور شد اما فعالیت وی 2 ماه هم دوام نیاورد. عسگری در مراسم معارفه خود آنچنان از مدیریت شفاف و بی‌نظیر کرباسیان تعریف و تمجید کرد که گویا خود کرباسیان وی را به این سمت منصوب کرده است. اما دوره مدیریت او خیلی دوام نیاورد و 5 آذرماه با حکم دژ پسند وزیر اقتصاد، میراشرفی جایگزین وی شد.



>وعده‌های جالب
میراشرفی مدیر جدید گمرک طی روزهای اخیر و در مراسم معارفه اش وعده‌هایی داده که بیشتر از آنکه بتواند در آینده نزدیک جنبه اجرایی واقعی به خود بگیرد تحقق آن وعده‌ها غیرعملی و ناممکن به نظر می‌رسد.
از جمله وعده‌های جالبی که میراشرفی مطرح کرده بخشودگی جرایمی است که به کالاهای دارای مشکل ترخیص تعلق خواهد گرفت.
قسطی کردن پرداخت عوارض از دیگر مواردی بود که به گفته حاضران در نشست معارفه از سوی وی مطرح شد. او گفت تسهیلات خوبی را برقرار خواهد کرد تا واردکنندگان دچار مشکل نشوند. با این حال مدیر جدید گمرک گویا به خوبی هم می‌داند که مشکلات ساختاری موجود امکان موفقیت را چندان هم تسهیل نمی‌کند. او گفته: «پیچیدگی تجارت در ایران بسیار زیاد است به گونه‌ای که بیش از ۴۰ سازمان در حوزه تجارت، اعمال قانون می‌کنند و عملا وضعیت را به نحوی پیش می‌برند که نمی‌توانیم از موقعیت خدادادی کشور استفاده کنیم.»

>بررسی حقوقی وعده‌های مدیر جدید
بررسی منطقی و قانونی وعده‌های میراشرفی از چند جهت می‌تواند حائز اهمیت باشد. نخست توجه به مراحل ترخیص کالاست. تا پیش از این اگر کالایی بیشتر از موعد مقرر در گمرک معطل می‌ماند برای ترخیص آن باید جریمه پرداخت می‌شد. حال رئیس جدید گمرک در مراسم معارفه اش می‌گوید بخشودگی را برای اینگونه جرایم می‌تواند اعمال کند.
سعید بیگی کارشناس حقوق گمرکی به خبرنگار آفتاب یزد می‌گوید: باید به این موضوع توجه کنیم که بخشی از هزینه‌های عوارض گمرکی جزو مواردی نیست که در اختیار گمرک باشد بلکه این موارد توسط مجلس تعیین می‌شوند و حتی وزیر اقتصاد که رئیس گمرک را معرفی می‌کند هم در این موارد کاری نمی‌تواند انجام دهد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان قسطی کردن پرداخت عوارض وجود دارد یا خیر، گفت: به لحاظ ساختاری و سیستماتیک امکان تحقق این موضوع منتفی است چون سیستم‌ها الکترونیک شده و ظاهرا هم ایشان در مراسم معارفه بر تقویت بنیان‌های دسترسی‌های الکترونیکی در گمرک تاکید کرده‌اند اما مسئله اینجاست که به علت الکترونیکی بودن سیستم‌ها درج کد فیش پرداخت در سامانه الزامی است و تا زمانی که این کار انجام نشود هیچ‌گونه اقدام جدیدی نمی‌توان انجام داد.
بیگی می‌افزاید: حتی اگر خود رئیس جمهور هم دستور بدهد چون سیستم طوری تعریف شده که تنها در صورت اجرای دقیق عملیات روی سامانه تکمیل کار اعلام می‌شود تا زمانی که شماره فیش پرداختی درج نشود عملا کار دیگری انجام نمی‌شود. در مورد جرایم هم همین‌طور است وقتی به کسی جریمه‌ای تعلق می‌گیرد تا زمان پرداخت کامل و درج کد فیش واریز امکان هیچ‌گونه تغیر دیگری متصور نیست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورتی که واردکننده‌ای کالایی را وارد کند و در مهلت مقرر عوارض آن را پرداخت نکند آن کالا متروک اعلام می‌شود و در صورتی که صاحب کالا هیچ اقدام جدیدی صورت ندهد کالا تملیکی شده و برای مزایده در آینده گذاشته خواهد شد.
حال اگر بالفرض امکان قسطی کردن هم فراهم می‌بود صاحب کالا باید 50 درصد هزینه را پرداخت کند تا بتواند بخشی از بار خود را از آنجا خارج کند و اگر نتواند 50 درصد بقیه کالای خود را از گمرک خارج کند آن کالا متروک اعلام می‌شود.
>الکترونیکی شدن سیستم‌های تجاری مفید است؟
به باور برخی کارشناسان گرچه دولت الکترونیک در بخش تجارت و اقتصاد نشانه توسعه یافتگی محسوب می‌شود اما واقعیت این است تا زمانی که زیرساخت‌های فنی لازم وجود نداشته باشد این موضوع می‌تواند گرفتاری‌هایی را هم ایجاد کند.
سیمین رمضانی هنرمند و مبتکر عرصه فرهنگ می‌گوید: ‌الکترونیکی شدن امور تجاری میزان مراجعات افراد به سازمانها را کم کرده اما پاسخگویی و نظارت را هم کاهش داده است و پشتیبانی‌ها هم ترتیب اثر نمی‌دهند و می‌گویند سیستم ایراد دارد. مثلا من برای ثبت یکی از آثارم در بخش ثبت مالکیت اثر ده‌ها بار تلاش کردم اما هر بار سیستم ثبت نهایی را انجام نمی‌داد وقتی هم که تماس می‌گرفتم به من می‌گفتند ایراد از سیستم شماست ما اینجا داریم همان بخش را باز می‌کنیم.
فاطمه سادات فیضی مسئول امور اجرایی یک شرکت بازرگانی هم می‌گوید: در حال حاضر با وجود گذشت 10 ماه از راه‌اندازی سامانه نیما تازه در بانک مرکزی متوجه شدن که باید یک کارشناس را تحت عنوان میز خدمت قرار دهند که تنها از طریق درج کامنت کاربران و اعلام مشکل مورد نظر مسائل را رسیدگی کند که آن هم مشخص نیست تا چه زمانی وقت ببرد که پاسخ قانع کننده بدهند یا ایراد را برطرف کنند.
به باور کارشناسان تا زمانی که سیستم یکپارچه قوی و منسجم که بتواند نیازهای مراجعان و فعالان اقتصادی را برطرف کند وجود نداشته باشد یا سیستم‌ها و برنامه‌ها طوری تعریف نشوند که تسهیلات و تشویقات را بتوان در آنها اعمال کرد. نمی‌توان انتظار داشت که حتی وعده‌های یک مدیر جنبه اجرایی پیدا کند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد مدیر جدید گمرکات کشور باید به این موضوع توجه کند که سیستم‌های الکترونیکی در بخش گمرکات اجازه اعمال و تحقق هیچ‌یک از وعده‌های خوب را نمی‌دهد.