آغاز برقراری آتش‌بس حدیده یمن امروز آرام است

همدلی| توافق آتش‌بسی که بین طرفین یمنی برقرار شد، از امروز اجرایی است و اگر دو طرف به آن متعهد باشند، فقیرترین کشور منطقه بعد از مدت‌ها روزی بدون آتش جنگ را خواهد گذراند.
طبق توافقی که بعد از گفت‌وگوها بین طرفین در سوئد حاصل شده است، طرفین متعهد می‌شوند که هیچ تجهیزات نظامی‌ای به حدیده وارد نکنند و تمام درگیری‌ها در این شهر و بندر آن پایان یابد. همچنین نیروهای مسلح باید در دو هفته آینده از این شهر و بندر آن خارج شوند. طرف‌های درگیر علاوه‌براین متعهد شده‌اند که از ورود کالا و کمک‌های بشردوستانه به حدیده و بندر آن جلوگیری نکنند. حضور نیروهای سازمان ملل نیز در مکان‌های ذکر شده در توافق‌نامه نیز افزایش پیدا می‌کند اما امنیت این مکان‌ها را «نیروهای محلی» بر عهده می‌گیرند. نمایندگان شورشیان و دولت یمن پیش از این برای آزادی اسرای جنگی و بازگشایی فرودگاه بین‌المللی صنعا، پایتخت، هم به توافق رسیده بودند. دو طرف همچنین به توافقی درباره اوضاع شهر تعز و تبادل حدود ۱۵ هزار اسیر و برگزاری دور جدیدی از مذاکرات دست یافتند. حدیده یکی از دشوارترین بخش‌های گفت‌وگو در مذاکرات صلح استکهلم عنوان شده بود. بیش از هفتاد درصد وارادات کالا و نیز اغلب کمک‌های بشر دوستانه از طریق این بندر مهم وارد یمن می‌شود که هم اکنون تحت کنترل نیروهای جنبش انصارالله قرار دارد.
به گزارش یورونیوز فارسی، آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد که در آخرین روز این مذاکرات صلح در سوئد حاضر شده بود، گفته است: «دو طرف بر سر استقرار نیروهای بی‌طرف در حدیده و گشایش یک گذرگاه کمک‌های بشردوستانه توافق کردند.» گوترش در سخنرانی دیگری در حاشیه نشست دوحه نیز درباره اهمیت این توافق گفت: «واقعیت این است که بدون تحقق صلح در یمن در سال ۲۰۱۹ با وضعیت بدتری مواجه خواهیم شد.» او تاکید کرد: «به رغم اینکه هنوز در یمن فاجعه قحطی اعلام نشده، این مسئله باعث نمی‌شود که ما نگران مردمی نباشیم که از گرسنگی رنج می‌برند و در شرایط فاجعه باری جان خود را از دست می‌دهند.»
امروز در حالی اولین روز اجرایی‌شدن این توافق آتش‌بس است که روزهای گذشته، با تشدید درگیری‌ها همراه بوده‌است. طرف‌های درگیر از روز یکشنبه یکدیگر را به نقض آتش‌بس متهم کرده‌اند. وزارت بهداشت یمن روز دوشنبه از کشته‌شدن چهارغیرنظامی سعودی خبر داد که در حمله توپخانه‌ای ائتلاف سعودی در جنوب حدیده قربانی شدند. ایسنا از رای‌الیوم نقل می‌کند که از میان این چهار قربانی، یک نفر هم کودک بوده است. همزمان با این حمله، حمله‌ای هوایی هم به شمال غرب الحدیده توسط همین ائتلاف انجام شد.


همچنین یکشنبه نیز درگیری‌های شدید و حملات هوایی در استان الحدیده بالا گرفت. شبکه المسیره وابسته به انصارالله از بیش از ۵۰ حمله توپخانه‌ای و هفت حمله هوایی در منطقه الدریهمی خبر داد. یحیی سریع سخنگوی نیروهای مسلح یمن گفته بود: «متجازوان بیش از ۳۰ حمله به جبهه نهم در شمال شرق صنعا انجام دادند. جنگنده‌های ائتلاف عربستان برای کمک به متجاوزان در این جبهه از بمب خوشه‌ای استفاده کردند. ۱۱ خودروی نیروهای دولت مستعفی یمن در منطقه نهم منهدم شده و ارتش و کمیته‌های مردم شش عملیات علیه پایگاه هایشان انجام دادند که به کشته و زخمی‌شدن صدها تن منجر شد.»
اما انتظار یا به عبارت دیگر امید جامعه جهانی این است که تشدید درگیری‌ها در روزهای منتهی به سه‌شنبه، طوفان قبل از آرامش باشد و از زمان رسمی تعیین‌شده، درگیری‌ها متوقف شود. این امیدواری از سوی طرفین نیز مطرح شده است. سلیم المغلس، عضو دفتر سیاسی انصارالله یمن در مصاحبه با الجزیره گفت: «آتش‌بس در الحدیده ۱۸ دسامبر وارد مرحله اجرایی خواهد شد و ما امیدواریم کشورهای ائتلاف عربی به آتش‌بس پایبند باشند.» محمد علی الحوثی رئیس کمیته عالی انقلاب یمن نیز در توئیتر اعلام کرد که مارتین گریفیث، فرستاده سازمان ملل به یمن نامه‌ای را به رئیس هیات انصار الله درباره موعد آتش‌بس در الحدیده براساس توافق حاصل شده در مذاکرات سوئد تحویل داده است. وی گفت: «ما امیدواریم نیروهای ائتلاف عربی و هم پیمانانشان به این موعد پایبند باشند.» یک مسئول سازمان ملل متحد که نخواسته نامش فاش شود ضمن تایید خبرهای منتشرشده مبنی بر اجرایی‌شدن توافقنامه آتش‌بس حدیده از نخستین ساعات بامداد روز سه‌شنبه به یورونیوز گفت: «بله، این مسئله صحت دارد.» وی همچنین دلیل انتخاب تاریخ یادشده برای اجرای توافق آتش‌بس را ملاحظات «عملیاتی» عنوان کرد.
نکته امیدوارکننده دیگر در جدیت آتش‌بس اعلام شده، حمایت کشورهای دیگر، به‌خصوص ایران از یک سو و عربستان و آمریکا از سوی دیگر، از این آتش‌بس است. مقامات رسمی این کشورها و دیگر مقامات در صحنه بین‌المللی همگی از دست‌یابی به این توافق و موفقیت در مذاکرات صلح استقبال کردند؛ هر چند برخی تحلیلگران معتقدند به‌رسمیت‌شناخته‌شدن انصارالله به عنوان یک بازیگر در صحنه یمن، برای عربستان ناخوشایند بوده است.
در این میان اما از نقش‌آفرینی یک شخصیت پیش‌بینی‌نشده در برقراری صلح یمن نیز نباید غافل شد. بسیاری معتقدند، اصرار آمریکا بر توقف درگیری یا به عبارت دیگر، اراده سیاسی در آمریکا برای توقف حمایت از عربستان در این روند، از عوامل مهم دستیابی به این توافق بوده است. رفتار بی‌محابای ائتلاف عربستان و فاجعه انسانی در یمن که توجه مقامات، نهادهای بین‌المللی و افکار عمومی داخل و خارج از آمریکا را به خود جلب کرد، البته در ایجاد انگیزه برای حکومت ایالات متحده موثر بوده است، اما با مرور روند وقایع باید اذعان کرد، خشم و نارضایتی شدیدی که بعد از قتل خاشقجی در میان مقامات کشورهای جهان و سیاستمداران آمریکایی ایجاد شد، نقطه عطفی در این روند بود. دست‌داشتن مستقیم ولیعهد سعودی در قتل فردی مقیم آمریکا در ساختمانی دیپلماتیک، از سویی باعث نوعی آگاهی نسبت به وجود این تصور در ریاض شد که هیچ چیز عواقبی ندارد. تصور اینکه تصمیم خارق‌العاده بعدی سعودی‌ها ممکن است منافع هر کس، شامل آمریکا را هدف گرفته باشد، باعث شد اگر نه ساکنان کاخ سفید، دیگر اهالی واشنگتن مصمم به نوعی برخورد باشند؛ از سوی دیگر اما جنگ یمن، از جاه‌طلبی‌های شخصی بن‌سلمان بود و به این ترتیب، تلاش برای توقف آن بخشی از پروژه مجازات بن‌سلمان در میان سیاستمداران خشمگینی مثل لیندزی گرم در آمریکا شد.
به این ترتیب، به نظر می‌رسد قتل خاشقجی، لااقل به طور موقت باعث توقف کشتار شد. باید امیدوار بود حاصل خون روزنامه‌نگاری که بابت افشاگری درباره اقدامات حاکم عربستان جان خود را از دست داد، توقف خونریزی‌های بیشتر در یمن باشد.