روزنامه همدلی
1397/09/27
«همدلی» از طرح حذف تکالیف دانش آموزان گزارش میدهد مشق خط بخورد یا نه؟
همدلی| گروه اجتماعی- امید لطفی: «مشق شب» فصل مشترک تمام دانشآموزان ایرانی در طول سالهای متمادی است، تکالیف مدرسه با کشیدن خطهای کج و معوج آغازشد، از «دهقان فداکار» و «پتروس» عبور کرد و به «قضیه فیثاغورث» و «جدول مندلیف» رسید. در نهایت دوران دانش آموزی که با خطهای عمودی، افقی و مورب آغاز شد با «تابع» و «انتگرال» که بسیاری از ما هیچ وقت نفهمیدیم کجای زندگی کاربرد دارد، به پایان رسید.سالیان سال است که دانشآموزان ایرانی یک سبک از آموزش را زندگی میکنند. روزشان با رفتن به مدرسه آغاز میشود و شبشان با انجام تکالیف به پایان میرسد. بسیاری از ما خاطرات مشابهی از انجام تکالیف و نوشتن مشق در مدرسه داریم. چه شبهایی که در حین مشق نوشتن بر دفترهایمان خوابمان برد و چه روزهایی که با بهانههای واهی سعی داشتیم که از زیر بار مسئولیت نوشتن مشق شانه خالی کنیم.
بچههای نسل دیروز در دنیای متفاوتی از هم بزرگ شدند. مدرسه رفتند و از دنیای کودکی فاصله گرفتند، اما با وجود تمام تفاوتها، «مشق شب» فصل مشترک دانشآموزان تمام نسلها شد. اما این روزها خبر از حذف این فصل مشترک به گوش میرسد. میگویند حلقههای این زنجیر در حال گسستن است. میگویند قرار است دانشآموزان امروز و فردا دیگر مشق ننویسند.
موافقان و مخالفان طرح به میدان آمدهاند، هر یک سعی بر به کرسی نشاندن نظر خود دارند. موافقان طرح، مخالفان را به رانت میلیاردی حاصل از مشق شب متهم میکنند، تکالیف را خشونت پنهان علیه کودک فرض میکنند و به آموزش مهارت در مدارس تاکید دارند. مخالفان نیز معتقدند اجرای این طرح دانشآموزان را تنبل بار آورده و زمینه گرایش آنان به فضای مجازی را بیشتر میکند. برخی نیز کلید حل مشکل را در دست مراجع تقلید دیدهاند و به آن سو دست دراز کردهاند.
پروژه حذف مشق شب چگونه کلید خورد؟ آیا واقعا پشت مشق شب مدارس و دستهای کوچک دانشآموزان با دفتر و مدادهای رنگیشان میلیاردها تومان پول خوابیده است و کسانی هستند که با استفاده از رانت «مشق شب» یک شبه از فرش به عرش میرسند، یا آن تکالیف مدرسه که به مسئولیت روزانه نسل ما و نسلهای قبل از ما تبدیل شده بود، خشونت پنهانی علیه ما بود و این موضوع را هیچوقت متوجه نشدیم و کسی هم دم بر نیاورد. تجربه کشورهای دیگر در این زمینه چه میگوید؟
پروژه حذف مشق شب در شهریورماه امسال و توسط معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش کشور کلید خورد. «رضوان حکیمزاده»، از طرح حذف مشق شب برای دانش آموزان اول تا سوم ابتدایی خبر داد. آنطور که وزارت آموزش و پرورش خبر داده، هدف از چنین طرحی، جایگزینی مهارتآموزی به جای رونویسی است.
معاون وزیر آموزش و پرورش در این باره گفته بود: «ما در دوره ابتدایی تصمیم گرفتیم برای تغییر فضای کلاس از حافظهپروری به سمت مهارتمحوری برویم و در کلاسهایی که امکانش وجود دارد تکالیف مهارت محور را جایگزین مشق شب کنیم». اما این روند به راحتی ادامه پیدا نکرد، حالا که ۳ ماه از شروع سال تحصیلی گذشته، «حذف مشق شب» منتقدانی از ناشران کتاب تا شخصیتهای مذهبی پیدا کرده است. به طوری که «آیتالله جعفر سبحانی» از مراجع تقلید شیعه در قم، حذف مشق شب برای دانشآموزان را برخلاف سنت و قرآن کریم میدانند.
بخشی دیگر از منتقدان حذف مشق شب افرادی هستند که مشق شب کودکان درآمدهای میلیاردی برای آنان به ارمغان میآورد، مانند برخی از ناشران کتابهای درسی که از تکالیف شب سود مالی میبرند. انجام تکالیف شب منجر به افزایش استفاده دانشآموزان از کتابهای کمک آموزشی شده است.
حکیم زاده در همین رابطه دیروز توضیح داد: « البته ما در این میان تکالیف موسساتی را حذف کردیم به این صورت که دانش آموزان مجبور نباشند به عنوان مشق شب صفحههایی از کتابهای مختلف آموزشی و کمک درسی را بخوانند. همچنین دیگر نمیگذاریم دانشآموزان با خرید کتب حل المسائل هزینهای را به خانوادهها تحمیل کنند، از این رو تکالیف این کتب حذف شده است و به جای آن تکالیف مهارت محور جایگزین شده است.»
وزیر آموزش و پرورش نیز دو روز پیش به حذف مشق شب و انتقادها به آن واکنش نشان داد و گفت: مشق شب حذف نشده است و فقط در این زمینه یک تغییر رویکرد داریم. البته این تغییر رویکرد نیز هنوز کاملاً اتفاق نیفتاده است چون شرایطی خاصی را لازم دارد.
«سید محمد بطحایی» تغییر رویکرد آموزشی را این گونه توصیف کرد: «رونویسیها و دیکتهها که گفته میشود برای تمرین خوشنویسی و مسائل اینچنینی است در منزل به تکالیف مهارت محور اختصاص پیدا میکند یعنی ما در منزل همچنان تکالیفی را داریم، اما ماهیت آن با آنچه رونویسی و حفظ کردن مطالب در مدارس است، فرق میکند.»
اگر از تمام اما و اگرها و موافقان و مخالفان طرح حذف مشق شب بگذریم. این موضوع، یک موضوع علمی و پژوهشی است که نیاز به بحث علمی و کارشناسی دارد. در بسیاری از کشورهای دنیا تکالیف مدارس، سالهاست به عنوان یک بحث علمی مورد ارزیابی قرار گرفته است. بحثهایی که براساس آن سیستمهای آموزشی کشورهای مختلف تصمیم خود را برای مشق شب گرفتهاند.
یکی از معتبرترین تحقیقات علمی در این رابطه توسط «هریس کوپر» استاد روانشناسی دانشگاه «دوک» انجام شده است. او در تحقیق خود از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۳ وضعیت دانشآموزان را در زمینه تکلیف شب و تاثیر آن روی میزان یادگیری آنها انجام داده و به نتیجه جالبی رسیده است. نتیجه تحقیق این استاد دانشگاه نشان میدهد که دانشآموزان نباید بدون تکلیف باشند، اما از سویی یک کودک دوم دبستانی هم نباید روزانه ۲ ساعت مشق بنویسد.
این چیزی است که به آن قانون ۱۰ دقیقه میگویند؛ کودکان بر اساس پایه تحصیلی خود باید روزانه به مضربهای ۱۰دقیقه مشق داشته باشند، یعنی میزان مشق برای اول دبستانیها روزانه ۱۰دقیقه، برای دوم دبستانیها ۲۰دقیقه و... باشد.
اما هریس کوپر مخالفان جدی هم دارد، «کچی وارلوت»، استاد آموزش در دانشگاه «میزوری» در این رابطه در نقد تحقیق کوپر به مجله تایمز گفت: «ارتباط بین موفقیت و مشق شب کودکان به این منظور نیست که مشق عامل موفقیت است. مشق عامل موفقیت است یا دانشآموزان موفق مشق خود را انجام میدهند؟!»وارلوت اعتقاد دارد که کیفیت تکالیف باید تغییر کند و از سویی کودکان در سن پایین هم اصلا نباید تکلیفی داشته باشند.
سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه که بیش از ۴۰کشور در آن عضو هستند در این رابطه مطالعاتی انجام داده که با یک نتیجه عجیب حرف وارلوت را تایید میکند، دانشآموزانی که تکلیف شب ندارند نمرات بهتری میگیرند!
نتایج این تحقیق باعث شده است تا در سال های اخیر ساعات مشق شب در کشورهای مختلف به شدت کاهش پیدا کند، سازمان همکاریهای اقتصادی در همین رابطه آماری منتشر کرده است که نشان میدهد در بسیاری از کشورها مشق شب در دبستانها حذف شده است. مقایسه این آمار با سال ۲۰۰۳ نشان داده که تنها در کشور آمریکا ساعت مشق شب افزایش پیدا کرده است. البته گزارشهای منتشر شده در چند سال گذشته از ایالات متحده آمریکا هم نشان داده که در برخی از شهرهای این کشور مشق شب از مدارس ابتدایی حذف شدهاند.
بحثهای علمی درباره حذف مشق شب در کشورهای دیگر همچنان ادامه دارد و آنها هر کدام برنامه متفاوتی دارند، اما مطالعات انجام شده یک موضوع را قطعی کرده است، مشق بیشتر الزاما به تعلیم و تربیت بهتر منجر نمیشود.
طرح حذف مشق شب دانش آموزان حکایت از آن داردکه ظاهرا مسئولان نظام تعلیم و تربیت، تجدید نظر در روشهای آموزش و یادگیری را احساس کردهاند و اقدامات اخیر آنان را میتوان در این راستا ارزیابی کرد. بنابراین، راه حل منصفانه این است که موسسات آموزش خصوصی خود را با سیاستهای درست آموزش و پرورش کشور تطبیق دهند
اما و اگرهای مشق شب دانشآموزان همچنان در کشور ادامه دارد و در نبود یک دستور العمل و سیاست واحد از سوی آموزش و پرورش هر روز موافق یا مخالف جدیدی سر برمیآورد. اکنون باید دید آموزشوپرورش چه تدبیری در این خصوص دارد. آیا مخالفان وادارش میکنند که از طرح خود عقب نشینی کند؟ و یا این تغییر رویکرد را ادامه میدهد.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
آغاز برقراری آتشبس حدیده یمن امروز آرام است
«همدلی» از طرح حذف تکالیف دانش آموزان گزارش میدهد مشق خط بخورد یا نه؟
تحلیل «همدلی» از حقوق یک میلیون و 375 هزار تومانی کارگران در مقابل هزینههای سرسام آور زندگی
«همدلی» انتصابهای خانوادگی مسئولان، چالشهای آن و عزم برخورد با چنین پدیدهای را بررسی میکند؛
بسیاری از کارگردانان ایرانی ترجیح میدهند تولیدات خود را در شبکه خانگی عرضه کنند
محمود اشرفی موشک های ایران بامداد پر آشوب
حجت الاسلام ناطق نوری: آنهایی که زیر برجام زدند به دروغ از صلح سخن میگویند
لاریجانی مطرح کرد؛ تشریح نظرات رهبر انقلاب درباره اصلاح بودجه ۹۸
احتمال سفر سران سایر کشورهای عربی به سوریه
امام جمعه موقت تهران: دولت برای اجماع سازی در داخل کشور هم وقت بگذارد