مذاکرات چهارجانبه وزیران خارجه ایران، ترکیه و روسیه با نماینده ویژه سازمان ملل برگزار شد

گام نخست برای آغاز فرآیند سیاسی در سوریه
محمدرضا ستاری
کارشناسان اکنون معادلات سوریه را صحنه تحولات خرد و چندجانبه ارزیابی می‌کنند که ممکن است در صورت ادامه یافتن واگرایی‌های موجود، دور جدیدی از درگیری‌ها در این کشور بحران زده کلید بخورد.
نشست چهار جانبه وزیران خارجه ایران، روسیه و ترکیه به همراه نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه، روز گذشته در ژنو سوئیس برگزار شد. محور این نشست در مورد تشکیل کمیته قانون اساسی در سوریه بود که قرار است با انتخاب 150 عضو که یک سوم آن را مخالفان اسد، یک سوم را دولت سوریه و مابقی اعضا آن را نمایندگان سازمان ملل تشکیل می‌دهند، روند صلح در سوریه را در دستور کار خود قرار دهد.


موضوع کمیته قانون اساسی سوریه بحثی است که اکنون اختلافات زیادی در خصوص آن میان بازیگران مختلف در بحران سوریه وجود دارد. در این رابطه هر کدام از طرف‌های درگیر در این بحران قصد تعیین روند در مورد مسائل سیاسی آینده در سوریه را دارند و در این میان نماینده ویژه سازمان ملل نیز چندی قبل تهدید کرده بود که هرگونه تعیین کمیته قانون اساسی بدون هماهنگی سازمان ملل مردود است و این سازمان آن را به رسمیت نخواهد شناخت. دی‌میستورا همچنین حدود یک ماه قبل مدعی شده بود که روند آستانه متشکل از سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در زمینه تدوین قانون اساسی این کشور شکست خورده است.
همزمان مسئله کمیته قانون اساسی سوریه مورد اختلاف میان کشورهای ایران، روسیه و ترکیه و همچنین کمیته کوچک یعنی آمریکا، فرانسه، انگلیس، اردن، مصر و عربستان قرار دارد و در حالی که کشورهای تضمین کننده آتش‌بس در سوریه یعنی ایران، روسیه و ترکیه در گفت‏وگوهای ملی سوریه در سوچی روسیه بر سر تشکیل کمیته قانون اساسی و نیز بازبینی آن توافق کرده‌اند، کشورهای عضو گروه کوچک این توافق را به رسمیت نشناخته‌اند.
توافق اولیه برای نشست آتی
گفتنی است دیروز و پیش از آغاز گفت و گوی وزیران خارجه ایران، ترکیه و روسیه با نماینده ویژه سازمان ملل، مذاکره کنندگان ارشد کشورهای ضامن آتش در سوریه پیش‌نویس بیانیه پایانی را مورد بررسی قرار داده و بر سر آن توافق کردند. به گفته منابع مطلع در این بیانیه بر سر تعیین ترکیب و اعضای کمیته قانون اساسی مذاکراتی صورت گرفته که قرار است رسما پس از پایان نشست اعلام شود. در همین رابطه دیروز ظریف در بدو ورود به فرودگاه ژنو نسبت به توافق برای تشکیل کمیته قانون اساسی ابراز امیدواری کرد. وی همچنین پیش از این در نشست دوحه با بیان اینکه 5 سال طول کشید تا فرآیند قانون اساسی آغاز شود، تصریح کرد: باید یک دولت فراگیر روی کار آمده و اصلاحات در قانون صورت بگیرد. ما خرسندیم که بسیار به این نقطه نزدیک شده‌ایم و ممکن است به زودی تشکیل این کمیته رسماً اعلام شود. این در حالی است که دیروز وزیران خارجه سه کشور و استفان دی‌میستورا توافق کردند که مذاکرات اولین نشست کمیته قانون اساسی اوایل سال آینده میلادی در ژنو برگزار شود و همچنین تصریح کردند که این گام‌ها به آغاز یک فرآیند سیاسی پایدار و ماندگار سوری-سوری با تسهیل سازمان ملل در راستای تصمیمات کنگره گفت‏وگوی ملی سوریه در سوچی و قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت منجر شود.
مذاکرات صلح در سایه تهدید ترکیه
این تحول مهم در مدیریت بحران سوریه همزمان شده با تهدید ترکیه برای آغاز عملیات نظامی در شرق فرات. در این راستا، اردوغان روز گذشته بار دیگر تاکید کرد که ما به طور رسمی، قریب الوقوع بودن آغاز عملیات نظامی ارتش ترکیه در شرق فرات را اعلام کردیم و در مورد این موضوع با دونالد ترامپ نیز صحبت کردیم که واکنش او نسبت به این خبر مثبت بود. سخنان دیروز اردوغان در خصوص عملیات نظامی ترکیه در حالی مطرح می‌شود که کشورها نسبت به انجام این عملیات ابراز نگرانی کرده و آن را مقدمه‌ای برای شروع درگیری‌های جدید در سوریه عنوان کرده‌اند. از سوی دیگر به عقیده ناظران حمله ترکیه به الباب و عفرین در سال گذشته در مناطقی انجام شد که نظامیان آمریکایی در آنجا حضور نداشتند، اما عملیات قریب‌الوقوع فعلی در منطقه‌ای خواهد بود که نزدیک به دوهزار نیروی آمریکایی و هزاران نیروی مدافع خلق در آنجا حضور داشته و این امر ممکن است به رویارویی مستقیم میان نظامیان ترکیه و آمریکا منجر شود. در واقع به گفته تحلیل‌گران هدف ترکیه از آغاز چنین فرآیندی در دل بحران سوریه، جلوگیری از ایجاد یک منطقه خودمختار کردی در ژئوپلتیک مرزهای جنوبی این کشور است. به همین دلیل سیاست ترکیه در طول این سال‌ها دائما در حال نوسان میان بازیگران مختلف در عرصه سوریه بوده است. ترکیه از یک سو شورشیان و برخی از گروه‌های تروریستی در سوریه را حمایت می‌کند و از سوی دیگر می‌گوید که در صورت روی کار آمدن بشار اسد طی یک فرآیند دموکراتیک، همکاری با او را مورد بررسی قرار خواهد داد. به همین دلیل است که کارشناسان اکنون معادلات سوریه را صحنه تحولات خرد و چندجانبه ارزیابی می‌کنند که ممکن است در صورت ادامه یافتن واگرایی‌های موجود، دور جدیدی از درگیری‌ها در این کشور بحران زده کلید بخورد.
سایر اخبار این روزنامه