بزرگترین بلا و توطئه شیطانی این روزها، در جامعه‌ ما!

دروغگویی یا نشر دروغ، علاوه بر اینکه یکی از پَست‌ترین رذایل اخلاقی است، در دین اسلام و آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم‌السلام)، از زمره بزرگترین گناهان شمرده شده است و در نظام حقوقی کشور ما نیز، جنبه مجرمانه برآن بار شده است، ازجمله در ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، نشر خبر دروغ را، جرمی بسیار سنگین و مستوجب مجازات دانسته است؛ در مبانی دین، دروغگویی و نشر اخبار دروغ، منشأ اکثر مفاسد و گناهان شمرده می‌شود، از جمله، در روایتی از امام حسن عسکری(ع)، دروغگویی را کلید خانه تمام گناهان معرفی کرده است: «جَعَلتَ الخَبائِثَ کُلَّها فی بَیتِ وَ جَعَلَ مِفتاحِها الکِذب؛ تمام پليدي‌ها در اتاقى قرار داده شده و كليد آن دروغ است» (جلد دوم کتاب جامع السعادات، ص ۲۳۳). روانشناسان، می‌گویند، علت اصلی دروغ، عقده حقارت است، یعنی کسانی که دست به دروغگویی یا نشر اکاذیب می‌زنند، در حقیقت در درون خود شکست خورده‌اند و به سبب از دست دادن موقعیت و مقام یا ترس از اینکه آنها را از دست بدهند، از این وسیله کثیف و نامشروع استفاده می‌کنند و به سبب ضعف روحی، با نشر اخبار کذب، قصد دارند خود را بزرگ جلوه دهند تا پوششی برای ضعف‌ها، کینه‌ها، حسادت‌ها و سایر بیماری‌های روحی و عقده‌های حقارت و شکست‌های پی‌درپی خود فراهم نمایند. مرحوم علامه مجلسی، در صفحه ۲۶۲ جلد ۶۹ بحارالانوار، با استناد به احادیث معصومین(ع)، می‌نویسد: «دروغگویی، از پَستی روح ریشه می‌گیرد». این روزها و در شرایطی که جامعه به وحدت نیاز دارد، عده‌ای به شایعه‌سازی و دروغ پردازی مشغولند و عواملی نیز در قالب عناوینی فریبنده به نشر آن می‌پردازند! شایعه‌سازی و شایعه‌پراکنی، بزرگترین بلای اجتماعی امروز ماست، متأسفانه فضای مجازی بی در و پیکر و بی‌حیایی بیش از حد برخی افراد نیز، زمینه‌ای مساعد برای این توطئه شیطانی فراهم و بازار شایعه‌سازی را داغ کرده است، حتی مشاهده می‌کنیم که با توجیهِ «به نقل از برخی منابع خبری»، دروغ‌ها و شایعات کذب نشر داده می‌شود و دیده شده برخی مدیران کانال‌های خبری با توجیه اینکه «اگر کذب بود، تکذیبیه‌اش را هم نشر می‌دهم»، هر خبری را که بیابند، نشر می‌دهند! این توجیه به همان اندازه سخیف است که صاحب قدرتی با توجیه اینکه: «هر کس بیگناه بود، بعداً از او عذرخواهی می‌شود»، همه مردم را شلاق بزند! در حالی که از نظر عقل و همچنین شرع، انسان تا به درستی و حقانیت خبری یقین ندارد، حق ندارد آن را منتشر نماید. در این مورد، آیا سخنی صریح‌تر و روشن‌تر از این می‌توان یافت: «وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ اِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا؛ از آنچه به آن علم نداری پیروی نکن، زیرا گوش و چشم و دل، همه مسئولند»(قرآن، سوره اسراء، آیه ۳۶). حتی امیر المؤمنین علی(ع) میدان تفسیر این آیه را وسیع‌تر کرده و می‌فرماید، نه تنها ما حق نداریم اخباری را که به درستی آن یقین نداریم، نشر دهیم، بلکه هر خبر راستی را هم نمی‌توان نشر داد («لا تَقُل ما لا تَعلَم بَل لا تَقُل کُلُّ ما تَعلَم»( نهج البلاغه، حکمت ۳۸۳). شایعه‌سازی با هر انگیزه و هدفی که انجام گیرد، عملی شیطانی و ناپسند است و گرچه با آبروی اشخاصی بازی می‌کند، اما مطمئنا آفتاب حقیقت، برای همیشه پشت ابر باقی نخواهد ماند و لذّت آن برای بانیان شایعه به زودی به تلخ‌کامی منجر شده و بی‌تقوایی و لاابالی‌گری شایعه‌سازان، برای جامعه روشن شده و شایعه‌سازان به مجازات اجتماعی و حقارت گرفتار خواهند شد؛ کما اینکه قرآن در آیه ۱۹ سوره نور، شایعه‌سازان را این‌چنین مستحق عذاب الیم می‌شناسد؛ «...لَهُم عَذابٌ اَلیمٌ فِی الدُّنیا وَالاخِره...». به استناد این آیه، حکمای اسلامی، نه تنها شایعه‌سازان را مجرم می‌شناسند، بلکه پشتیبانی و حمایت و تشویق از شایعه‌سازان را نیز حرام و جرمی سنگین می‌دانند.
* مدرس بازنشسته ریاضیات