خلق سلاطین در ایران

محمد هدایتی- هر روز سلطانی دستگیر می‌شود؛ سلاطینی که حالا گفته می‌شود مسبب اوضاع فلاکت‌بار کنونی هستند. سلطان ارز، سلطان قیر‌ و آخری هم سلطان کاغذ که در نهایت تعجب مشخص می‌شود گویا عامل گرانی کاغذ و بحرانی شدن وضعیت نشر در ایران بوده است. سلطان 30 هزار تن کاغذ با ارز دولتی وارد کرده و هیچ‌گاه در بازار توزیع نکرده است. تا این اواخر هم کسی پیگیری نمی‌کرد که سرنوشت آن همه ارز دولتی و بعدها کاغذ چه شده است.اینها دستگیر می‌شوند، احتمالا هم محاکمه. اما همه‌ می‌دانند که داستان فقط شخص یا گروهی زرنگ و بسیار باهوش نیست که توانسته باشند تخلفاتی چنین بزرگ انجام دهند. همه آنها و ما می‌دانیم که بخشی از سیاستگذاران و مسوولان اجرایی، به هر حال کسانی که در قدرت هستند، از این گروه‌ها پشتیبانی کرده‌اند‌ در نوعی بده‌بستان که سال‌هاست اسمش را گذاشته‌ایم رانت و انگار به قاعده رفتار دولتی در ایران بدل شده است. تخلفات بزرگ است، لاجرم باید با آنها مقابله شود. هم سلاطین و هم حامیان آنها در قدرت باید محاکمه شوند. اما مساله اصلی جای دیگری است. در شرایطی که عملا هیچ چیز در دولت‌ها شفاف نیست، نه بودجه و نه شیوه تخصیص منابع‌ و با وجود سازوکارهای رانتی و در نبود شرایطی که بتوان‌ نوری همیشگی بر این تخلفات انداخت سلاطین دیگری ظهور خواهند کرد‌ بدون تردید. این ساختار اقتصاد سیاسی سال‌هاست مستعد خلق سلاطین است. کسانی که خیلی راحت می‌توانند در متغیرهای کلان اقتصادی دست‌اندازی کنند و اقتصاد یک کشور را متاثر سازند.مساله کماکان اقتصادی نیست، که سیاسی است. بیشتر از هر چیز ناظر است به آرایش قدرت و عدم شفافیت آن. وقتی معلوم نیست بخش عمده بودجه کجا می‌رود، وقتی بوروکراسی دولتی سرنوشت اساسی‌ترین اقلام مورد نیاز مردم را می‌سپارد به عده‌ای از خواص تا هر کاری دلشان خواست بکنند، وقتی برای مدت‌ها فعالیت‌های این افراد پوشیده می‌ماند، آن وقت دیگر نمی‌شود وضعیت را خیلی با ملاک‌های اقتصادی صرف توضیح داد. و برای اصلاح آنها بیش از هر چیز باید پاسخگو کردن منابع قدرت و شفافیت آنها را هدف قرار داد.
hedayati.mohammad@yahoo.com