درآمد احتمالي نفت

گروه اقتصادي دولت پيش‌بيني كرده در طول 5 سال 8/185 ميليارد دلار درآمد از محل صادرات نفت خام، ميعانات نفتي و گاز طبيعي به دست آورد. اما اين يك برآورد بدبينانه است. درآمدهايي كه دولت محاسبه كرده بر مبناي نفت 35 دلار و گاز 12 سنت پيش‌بيني شده است. كافي بود دولت در اين محاسبات به جاي ارقام بدبينانه مزبور براي فروش منابع نفتي پيش‌بيني مراجع معتبر جهاني را مورد توجه قرار مي‌داد آن وقت به جاي 185 ميليارد دلار، 269 ميليارد دلار در طول پنج سال به عنوان درآمد نفتي به ثبت مي‌رسيد كه 9/44 درصد بيشتر از برآورد برنامه ششم است.  آخرين پيش‌بيني‌هاي بانك جهاني و واحد اكونوميست لندن در مورد قيمت هر بشكه نفت خام از سال 2017 تا 2020 به ترتيب 5/55، 5/67، 8/62 و 8/61 دلار است. واقعيت آن است كه هرچند برآورد دقيق مقدار و ارزش صادرات نفت و گاز براي دوران برنامه دشوار است اما به لحاظ اهميت نفت در بودجه دولت، منابع صندوق توسعه ملي و منابع داخلي در اختيار شركت نفت و همچنين موازنه تجاري ايران، نمي‌توان بدون برآورد دقيق درآمد حاصل از اين منابع، در مورد رشد اقتصادي و سرمايه‌گذاري دولت، صندوق توسعه ملي و شركت ملي نفت ايران، قضاوتي نزديك به واقعيت داشت.  در سه سال اول برنامه ششم، سهم صندوق توسعه ملي 20 درصد عايدات نفتي در نظر گرفته شده است. بنابراين ميانگين سالانه عايدات دولت از محل نفت در حدود 2/27 ميليارد دلار خواهد بود. البته معادل ريالي اين مبلغ بستگي به نرخ ارز در سال‌هاي برنامه دارد.  سالانه بايد 724 هزار ميليارد تومان سرمايه ثابت ناخالص به قيمت جاري ايجاد شود. براي تحقق اين هدف لازم است 8 درصد منابع مورد نياز از طريق صندوق توسعه ملي تامين شود. نتايج يافته‌ها گوياي آن است كه اگر در سه سال نخست اول برنامه 20 درصد و در دو سال انتهاي برنامه 30 درصد عوايد حاصل از صادرات نفت و ميعانات نفتي به صندوق واريز شود؛ مي‌توان از اين طريق به ميزان 8/54 ميليارد دلار تجهيز كرد و بدين‌ترتيب منابع مورد نياز برنامه قابل تحقق خواهد بود. با توجه به تجربه گذشته دور و نزديك ايران و پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول در مورد رشد اقتصادي ايران در سال‌هاي 2016 تا 2020 وقفه‌هاي تصميمات سرمايه‌گذاري، اجرا و بهره‌برداري از سرمايه‌گذاري‌ها و كيفيت نامطلوب سرمايه‌گذاري‌هاي نيمه‌تمام بخش دولتي و خصوصي و همچنين وقفه‌هاي تاثير سياست‌ها، نشان داده شده است كه تحقق رشد اقتصادي، بهره‌وري كل عوامل توليد و رشد سرمايه‌گذاري به ميزان پيش‌بيني شده در لايحه دولت امكان پذير نيست.  پيش‌بيني مي‌شود كه بين سال‌هاي 2016 تا 2020 افزايش بالقوه‌اي در توليد نفت شامل افزايش 300 هزار بشكه در روز در سال 2016 و 600 هزار بشكه در روز در سال 2017 به وجود آيد. بنابراين انتظار مي‌رود كه در سال 2017 ايران توليد نفت 2/4 ميليون بشكه در روز خود را در زمان قبل از تحريم‌ها، يعني زماني كه ظرفيت توليد نفت شامل 5/3 ميليون بشكه نفت خام و 7/0 ميليون بشكه ميعانات گازي بود، دوباره به دست آورد. اگرچه ممكن است ظرفيت توليد 2/4 ميليون بشكه در روز تا پايان سال 2017 محقق شود، اما چهار تحول مهم وجود دارد كه مي‌تواند ظرفيت توليد در طول سال‌هاي 2018 تا 2020 را تحت تاثير قرار دهد. اول آنكه شركت ملي نفت ايران  در نظر دارد كه ميادين جديدي را در منطقه غرب كارون توسعه دهد. اين ميادين شامل برخي ميادين بزرگ مانند آزادگان، ياران، يادآوران و دارخوين و نيز بعضي از ميادين كوچك‌تر مانند جفير، بند كرخه و سوسنگرد است. ميادين غرب كارون تنها 100 هزار بشكه در روز نفت توليد مي‌كنند. شركت ملي نفت ايران انتظار دارد كه توليد نفت را از اين ميادين تا نزديك به يك ميليون بشكه در روز افزايش دهد. پيش‌بيني شده است با توجه به توانايي شركت ملي نفت در تامين سرمايه‌گذاري مورد نياز، ظرفيت توليد اين ميادين در سال 2020 به 400 الي 800 هزار بشكه در روز برسد. دوم برنامه‌اي براي سرمايه‌گذاري اولويت‌دار به‌منظور افزايش ظرفيت توليد نفت در ميادين بالغ نفتي نظير اهواز، گچساران و مارون و نيز براي عملياتي كردن بعضي از ميادين نفتي كه پيشتر مسدود شده، اجرا خواهد شد.