مکعب طلایی همگرایی لازمه وحدت ملی

در زمانه‌ای که کشورمان در چارچوب مناسبات گوناگون خود در لایه‌های مختلف داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تحت فشارهای همه‌جانبه است؛ معادله ساده قدرت خود را بیشتر نمایان می‌کند. پیچیدگی‌ها از متن به حاشیه می‌روند و یک معادله ریاضی ساده بیان کننده تمامی مفهوم قدرت می‌شود. همانگونه که در ریاضی گفته می‌شود چهار به قدرت چهار یا چهار به توان چهار؛ چهار نخست پایه و چهار دوم نماست. در این زمانه همه باید دریابند و به عینه ببینند که در معادله ساده 4به قدرت 4، چهار نخست در واقع اتحاد ملی، وحدت و وفاق ملی است و دیگر عوامل و حتی عناصر قدرت در برابر این پایه بنیادین تنها در مقام نما می‌نشینند. اگر کشوری بالاترین قدرت نظامی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... را دارا باشد، اما به هر دلیلی در درون خود دچار واگرایی سیاسی شده و در نهایت این اتحاد پایه اصلی قدرت را متزلزل و بدین ترتیب نماها را کم اثر یا به ضد خود تبدیل می‌کند. بسیاری از حکومت‌ها در اوج قدرت یا احساس قدرت فرو ریخته‌اند. چرا که این احساس قدرت و قدرت‌های مربوط به نماهای موجود غرورآمیز است و این غرور می‌تواند موجب غفلت شود. وقتی به قدرت نظامی، اقتصادی یا سیاسی می‌نگرید این غرور به‌وجود می‌آید که نیازی به اتحاد ملی نیست و می‌توان با تمسک و توسل به نماهای قدرت استمرار را رقم زد، اما بسیاری از حکومت‌ها در نهایت با این معمای بزرگ قدرت روبه‌رو شدند. لذا در زمانی که هجمه‌های گوناگون به ملت‌ها، دولت‌ها و حکومت‌ها وارد می‌آید جای آن است که این هجمه‌ها زنگ خطری برای ایجاد فضای مناسب در جهت گسترش گفتمان سلام شود. سلامی که در خود به دنبال ایجاد نوعی جزیره ثبات سیاسی متکی بر صلح و آرامش است که بدین ترتیب پاسیفیسم سیاسی را به‌وجود می‌آورد. پاسیفیسم سیاسی یا مکتب صلح سیاست بر آن است که زمینه‌های ایجاد یک آشتی، وحدت، وفاق و ایجاد حرکتی معنادار در جهت افزایش سطح بهم پیوستن همگرایی‌های مدنی را ایجاد کند. اگر ما بخواهیم به طلای امیدواری به موفقیت بیندیشیم بی‌تردید باید مکعب طلایی همگرایی را با شش وجه از «ه» مورد توجه قرار دهیم. وجه نخست هم‌شناسایی است بدین معنا که به شناساسی و احترام به یکدیگر نائل آییم و با شناخت جایگاه، نقش و هویت متفاوت و متکثر و احترام به صداهای گوناگون این هم‌شناسایی را به انجام برسانیم. در کنار آن باید به هم‌نشینی روی بیاوریم. هم‌نشینی یعنی نشست کنار هم با حفظ احترام تقابل و شناسایی هویت‌های چندگانه یکدیگر در مسیرهای گوناگونی که می‌تواند در عین پذیرش تکثر به ایجاد وحدت بیندیشد و با عبور از هم‌نشینی به هم‌فکری و با تمسک به هم‌فکری گام‌های هماهنگ یا همگامی را شکل بخشد. در پرتو همگامی‌ها خواهد بود که همدلی به‌وجود می‌آید و در وجه ششم مکعب طلایی همگرایی شاهد هم‌بختی یا بخت مشترک ملی هستیم که می‌تواند مبنای اساسی قدرت باشد. اگر این مبنای اساسی قدرت به‌وجود بیاید شاهد آن خواهیم بود که مکعب طلایی امیدواری به موفقیت هم ایجاد می‌شود. من بارها بر ابعاد گوناگون شش‌گانه آن از وحدت نخبگان گرفته تا وحدت ملی و نگرش‌های گوناگون اشاره کردم. اینها به هر تقدیر رویکردها و جهت‌گیری‌های به ظاهر تئوریک و نظری است، اما بدون این رویکردها و جهت‌گیری‌های تئوریک و اراده سیاسی به منصه ظهور رساندن آن نخواهیم توانست زمینه‌ساز و زمینه‌پرور عبور از بحران‌های کنونی شویم. لذا اگر این معنا صورت نپذیرد موجب می‌شود که ما شاهد مکعب فروریزش ساختارها و بافتارهای سیاسی باشیم و بحران‌های متعددی را شاهد باشیم که می‌تواند هر دولت را از جایگاه قدرتمندانه خود با مشکل روبه‌رو سازد. اگر می‌خواهیم با این مساله به درستی برخورد کنیم باید پذیرای ایجاد سامانه و سازمان‌هایی باشیم که می‌تواند ما را به سمت ایجاد یک حرکت ملی برای آشتی جمعی ببرد. همانگونه که قبلا نیز متذکر شده‌ام اگر دیر بجنبیم خیلی زود دیر می‌شود.
* آینده‌پژوه سیاسی و اجتماعی