انتخابات هیات رئیسه مجلس با شکست عارف و حذف مطهری همراه شد امید؛ قربانی بی تدبیری؟

همدلی| حمیدرضا طاهری: آخرین انتخابات هیات رئیسه مجلس دهم برگزار شد، انتخاباتی هم سایه انتخابات مجلس آینده و هم ریاست جمهوری آینده بر سر آن سنگینی می کرد. به خصوص برای فراکسیون امید و شخص علی لاریجانی. رای نیاوردن لاریجانی. محمود صادقی در گفت و گو با همدلی گفته بود نتیجه این انتخابات هم بر آینده سیاسی لاریجانی تاثیر خواهد گذاشت و هم بر روحیه اصلاح طلبان برای انتخابات پیش رو.
جلسات و رایزنی ها که از چند هفته قبل آغاز شده بود از روزهای منتهی به انتخابات هیات رئیس به اوج خود رسیده بود. هر چند تا به گفته عارف تا روز قبل از انتخابات هنوز لیست فراکسیون امید نهایی نشده بود. در آخرین لحظات منتهی به اعلام اسامی کاندیداها، فضای مجلس چنان درگیر لابی نمایندگان بود که لاریجانی در تذکرهای مداوم از همکارانش درخواست کرد  تا در جای خود بنشینند و دست از لابی بردارند.
در روز انتخابات بالاخره اعلام شد که عارف نیز با لاریجانی بر سر کرسی ریاست رقابت خواهد کرد.
عارف در مورد استراتژی فراکسیون امید گفته بود :« یک جریان سیاسی باید از هویت خود پاسداری کند، رقابت امری بدیهی در پارلمان است و در رقابت همیشه برای پیروزی شرکت نمی‌کنند، ما معتقد به حضور جدی و معنادار در رقابت هستیم. در سال دوم انتخابات هیات‌رئیسه مجلس، ائتلاف کردیم و کاندیدای ریاست نداشتیم، راهبرد فراکسیون این است که در رویدادهای مهم مجلس حضور جدی داشته باشد، البته رقابت در مجلس بلافاصله به رفاقت تبدیل می‌شود.»


این در حالی بود که از چند روز پیش هم زمزمه هایی مطرح می شد که اگر امیدی ها عارف را وارد رقابت با لاریجانی کنند حمایت مستقلین در کرسی های نواب رئیسی را از دست خواهند داد. اتفاقی که با کاندیداتوری عارف در نهایت رخ داد. 
مطهری قربانی عارف
حذف مطهری آن هم با اختلاف تنها 15 رای در مقابل رقیب اصولگرایش در انتخابات هیات رئیسه مجلس، علاوه بر کاهش وزن سیاسی اصلاح طلبان در هیات رئیسه،‌ تجربه تلخی برای فراکسیون امید بود. برخی اصلاح طلبان ورود عارف به انتخابات بی تدبیری و نتیجه آن را حذف مطهری دانستند. غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران با کنایه به نقش محمدرضا عارف به عنوان رئیس فراکسیون امید مجلس در از دست رفتن یکی از صندلی‌های هیات رئیسه برای اصلاح‌طلبان در صفحه شخصی خود در فضای مجازی  نوشت: به همّت آقای عارف و دوستانشون آقای مطّهری از نایب رئیسی مجلس حذف شد.
غلامرضا تاجگردون از اعضای فراکسیون امید در مجلس در نقد حذف مطهری با انتشار دو عکس از انتخابات روز گذشته و عکسی از مجلس نهم در پیامی اینستاگرامی نوشت: تکلیف در مجلس نهم مشخص بود، لشکر نبود ولی تدبیر بود اما امروز لشکر بود و تدبیر نبود. آنچه اصلاح طلبان در آخرین سال انتخابات مجلس دهم و سال منتهی به انتخابات 98 باید مورد توجه قرار داده و درباره آن درایت به خرج می دادند حفظ علی مطهری در ترکیب هیات رئیسه بود، آنها باید علی مطهری را به عنوان خط قرمز خود در ترکیب هیات رئیسه حفظ می کردند، خط قرمزی که به دلیل بی تدبیری خیلی راحت از دست رفت.
کاظم جلالی اما معتقد است در انتخابات هیات رئیسه امر غیرطبیعی رخ نداد. او در گفت و گو با ایسنا می گوید: « این موضوع در طول ادوار مجلس مسبوق به سابقه بوده که سالی یک یا حداکثر دو نفر در ترکیب هیات رئیسه تغییر کرده بودند. متاسفانه دوستان به این موضوع توجه نکردند. در ابتدا با هر دو فراکسیون برای تعامل صحبت کردم تا ترکیب هیات رئیسه در سال سوم برای سال چهارم حفظ شود چون طبیعتاً نوع برخورد با اعضای هیات رئیسه هم برای آن‌ها هزینه‌ساز است.  اگر آقایان در لیست امید تعامل می‌کردند می‌توانست این اتفاق نیفتد، پس وقتی تعامل نمی‌کنید و می‌گوئید که از ابتدا تا انتهای انتخابات هیات رئیسه خودمان لیست می‌دهیم و همه موظف به رای به این لیست هستند، شدنی نیست. در مجلس هیچ فردی نماینده‌تر از دیگری نیست. نمایندگان برای خود شانی قائل هستند پس باید با داشتن رفتار منطقی به گونه‌ای پیش رفت که نمایندگان هم براساس منطق حرکت کرده و پیش روند. با آقای مطهری دو، سه بار تلفنی صحبت کردم و به ایشان گفتم که فکر می‌کنم این تصمیمات غلط منجر به این می‌شود که افرادی مثل شما در معرض خطر قرار گیرند. یعنی این پیش‌بینی را از قبل می‌توانستیم انجام دهیم. امیدواریم از این‌ها درس بگیریم، البته که دیگر برای ما نوبت درس گرفتن نیست.»
اسماعیل گرامی مقدم هم در گفت و گو با جامعه ایرانی می‌گوید:«آقای عارف و نمایندگان امید باید بپذیرند که راهبرد امروزشان پر از نقص بود و هزینه بسیار بالایی به را به اصلاح طلبان تحمیل کرد. امسال که آخرین سال مجلس بود به سختی و با هزینه بسیار بالایی گذشت. روز گذشته که با نمایندگان صحبت می‌کردم، با توجه به تجربه‌ای که داشتم به آن‌ها اعلام کردم که روز رای گیری ریسک بسیار بالایی را متحمل خواهید شد و به احتمال ۹۰ درصد آقای عارف رای نخواهد آورد و برخی از کرسی‌های هیات رئیسه را هم از دست خواهید داد. فراکسیون امید نه با فراکسیون ولایی و نه با فراکسیون آقای لاریجانی ائتلاف و لابی ای را انجام نداده بودند و این نتیجه نیز طبیعی بود.»
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نایب رئیس فراکسیون مستقلین به رویداد۲۴ گفت: پیش بینی ما هم درست از آب درآمد و علی مطهری یکی از کاندیداهای فراکسیون امید که سه سال نواب دوم هیات رئیسه مجلس بود نتوانست رای لازم را برای این سمت کسب کند. انصافاً فراکسیون مستقلین پیش از شروع انتخابات خیلی تلاش کرد که چنین اتفاقی نیفتد ولی با رویکردی که فراکسیون امید در پیش گرفت این اتفاق به واقعیت تبدیل شد. البته موضوع دیگر که به این اتفاق کمک کرد تشکیلاتی کار کردن فراکسیون نمایندگان ولایی بود و ما دیدیم که چطور آن‌ها تا لحظه آخر روی افرادی که رای‌شان متزلزل بود کار کردند که در نهایت منجر به رای‌آوری آقای مصری شد. آقای لاریجانی یکی از افراد لیست امید برای راهیابی به مجلس دهم بود و ای کاش فراکسیون امید از همان شروع مجلس طوری عمل می‌کردند که آقای لاریجانی در طرف مقابل آن‌ها قرار نمی‌گرفت. اکنون باید پرسید مواضع آقای عارف به نفع چه گروهی رقم خورد؟ غیر از این است که اکنون آقای لاریجانی به اصولگرایان بدهکار است؟
در جلسه فراکسیون امید آقای تابش، تاجگردون و مطهری به آقای عارف تذکر داده بودند که آمدنش به صحنه هزینه‌هایی برای فراکسیون دارد اما گوش شنوایی برای عمل به این دغدغه‌ها نبود. آقای عارف در فراکسیون امید سخنرانی و سپس برای حضور در کرسی ریاست مجلس اعلام آمادگی کرد و این موضوع را به رای گذاشتند در حالی که بهتر بود آقای عارف از اعضای فراکسیون خود می‌پرسیدند که اگر من برای رقابت در این کرسی کاندیدا شوم رای خواهم آورد یا نه؟»
محمدحسن نجمی خبرنگار قدیمی پارلمان در صفحه توییتر خود می‌نویسد «‏در داستان حذف مطهری از هیات رئیسه، نقش لاریجانی و فراکسیونش برجسته‌ست؛ گفته بودن با هرکی به ریاست لاریجانی رای دهد می‌بندیم! فراکسیون نزدیک به پایداری‌چی‌ها به لاریجانی رای دادند مستقلین هم به مصری؛ لاریجانی برای ماندن، مطهری را قربانی خودش کرد و به اصل خودش برگشت؛ اصولگرایی»
ائتلاف علیه عارف
در رای گیری که صورت گرفت، علی لاریجانی در کنار ۱۰ عضو دیگر هیات رئیسه دوره سوم برای سال چهارم هم در صندلی های خود ابقا شدند. تنها و مهمترین تغییر در هیات رئیسه مجلس دهم حذف مطهری از کرسی نایب رئیسی و ورود عبدالرضا مصری به هیات رئیسه مجلس بود. ورود و خروجی که بی شک نتیجه ائتلاف سیاسی دو فراکسیون ولایی و مستقلین بود.
مثلث آنلاین صبح روز انتخابات ذیل تیتر « ائتلاف علیه عارف» نوشته بود جلسه ای محرمانه با حضور جمعی از اعضای فراکسیون مستقلان و نمایندگان ولایی، پیش از آغاز جلسه علنی، پیرامون انتخابات هیات رئیسه و مباحث مربوط به آن در دفتر لاریجانی برگزار شده است. ۱۵۵ رای ریخته شده به سبد لاریجانی حکایت از ائتلاف ولایی ها و مستقلین بر سر این کرسی است، ائتلافی که در کرسی نایب رئیسی هم به نوعی مشاهده می شود و  ۱۴۳ رای مصری نشان از آن دارد که مستقلین از او در مقابل مطهری حمایت کرده اند.
برای مستقلین مجلس که فراکسیون نزدیک به لاریجانی هستند، حفظ کرسی ریاست و ماندگار شدن لاریجانی در این کرسی همیشه خط قرمز و اولویت اصلی بوده است. اولویتی که با ورود عارف می توانست به خطر بیفتد اما آنها در تصمیمی لحظه آخری وارد ائتلاف با ولایی ها شدند و با دادن یک سهم، ریاست لاریجانی را تضمین کردند.
پزشکیان اما به پشتوانه آرای قومیتی،‌ متاثر از این ائتلاف نشد و توانست کرسی دومین نایب رئیسی را حذف کند.
تعداد نمایندگان فراکسیون امید کمی بیش از 105 نفر است. در نتیجه ۱۰۵ رای ریخته شده به گلدان انتخابات کرسی ریاست مجلس به نام عارف حکایت از آن دارد که اعضای فراکسیون امید رای تشکیلاتی محکمی به او داده اند و عهدشکنی فراکسیونی صورت نگرفته است.
بیشترین سهم از آنِ فراکسیون ولایی
براساس آرایی که به صندوق نمایندگان ریخته شد، فراکسیون ولایی بیشترین سهم را کرسی های هیات رئیسه به‌ دست آورد.
علی لاریجانی، بهروز نعمتی و محمد آشوری سهم مستقلین در هیات رئیسه شدند. مسعود پزشکیان، محمدعلی وکیلی، علی اصغر یوسف نژاد و علیرضا رحیمی سهم امیدی ها شدند و عبدالرضا مصری، امیرحسین قاضی زاده هاشمی، اکبر رنجبرزاده، احمد امیرآبادی و اسدالله عباسی هم از فراکسیون ولایی به هیات رئیسه راه یافتند.