روزنامه جمهوری اسلامی
1398/03/18
ابراز ارادتی به حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد احمدی به‌مناسبت اولین سالروز درگذشت استاد اخلاق حوزه و دانشگاه
اشارهامروز هجدهم خردادماه نخستین سالروز درگذشت استاد اخلاق و اندیشمند فرهیخته، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد احمدی است. دکتر احمدی علاوه بر خدمات بی‌شمار علمی در حوزه و دانشگاه که در ذیل می‌آید، نمونه اخلاق عملی یک روحانی و تربیت شده حوزه، در میان دانشجویان و اساتید دانشگاه بود. چنان که شخصیت اعتدالی ایشان در دوره‌ای که بسیاری از افراد در دام افراط یا تفریط گرفتار آمده‌اند، نیز الگوی مثال زدنی برای حوزویان و دانشگاهیان است. در نخستین سالگرد رحلت ایشان، یاد آن عالم ربانی را گرامی می‌داریم.
تحصیل
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد احمدی در 15 شهریور 1312 در یکی از روستاهای ملایر در خانواده‌ای کشاورز و مذهبی به دنیا آمد. پس از آموزش قرآن و برخی کتب فارسی، به علت نبود مدرسه و امکانات آموزشی در محل سکونت، دروس مقدماتی حوزوی از قبیل صرف و نحو را بدون استاد خواند. در 1331 وارد حوزه بروجرد شد و در طول پنج سال تا نیمه دوم سطح را گذراند و در آن دیار از وجود آیات حاج شیخ علی محمد بروجردی، حاج شیخ احمد فیضی، حاج شیخ رحمت‌‌الله صاحب‌الزمانی و حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ غلامرضا مولانا، بهره برد. در سال 1336 وارد حوزه قم شده و تا 1345 از محضر آیات عظام بروجردی، امام خمینی، طباطبایی سلطانی، شهاب‌الدین نجفی، محقق داماد، حسین نوری، حاج میرزا علی مشکینی و مدت بیست سال از علامه طباطبایی کسب فیض کرد. و در دانشگاه تهران بیشترین استفاده را از درس استاد مرحوم دکتر یحیی مهدوی برد. وی علاوه بر دروس خارج و فلسفه و تفسیر در حوزه، از دانشگاه تهران لیسانس فلسفه گرفت و به عنوان دبیر در آموزش و پرورش مشغول به کار شد. در سال 1348 در مقطع کارشناسی ارشد فلسفه غرب و در سال 1358 در همان رشته فارغ‌التحصیل (دکتری) شد. وی در سال 1353 به دعوت گروه فلسفه غرب دانشگاه تهران عضو هیئت علمی آنجا شد.
فعالیت‌های علمی
دکتر احمدی از 1337 تا چند سال پس از 1350 با مجله «مکتب اسلام» در نگاشتن مقاله تا پاسخ به سوالات دینی و ویرایش همکاری داشت و از سال 1346 تا 1361 در موسسه «در راه حق» به امور تحقیقاتی و نیز تدریس فلسفه غرب و فلسفه اسلامی پرداخت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در شهرهای مختلف از جمله کرمانشاه، قم، تهران و اصفهان برای استادان، دبیران و دانشجویان دوره آموزشی کوتاه مدت برگزار کرد و از پنجم دی ماه 1360 به فرمان حضرت امام خمینی به ستاد انقلاب فرهنگی ـ که در 1363 به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد ـ رفت. تربیت استاد فراخور انقلاب، تدوین کتاب درسی و مبنایی، تدوین برنامه و تربیت دانشجو از جمله فعالیت‌های شبانه روزی ایشان در این سمت بود. دکتر احمدی در راستای این فعالیت به تاسیس «دانشگاه تربیت مدرس» پرداخت و علاوه بر فعالیت متنوع در حوزه‌های مختلف از تدریس تا مدیریت گروه، از اوایل 1361 تا تیرماه 1374رئیس دانشکده علوم انسانی این دانشگاه بود. چنان که همزمان در اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 به مدت 35 ماه مدیر گروه فلسفه در دانشگاه تهران بود.
دکتر احمدی به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1364، به تاسیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، «سمت» همت گماشت و طی بیش از سه دهه مدیریت آن مرکز صدها عنوان کتاب در شمارگان میلیونی به دانشجویان و اساتید دانشگاه عرضه کرد. وی بخاطر تخصص در رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، عربی، تفسیر، فلسفه و کلام اسلامی و فلسفه غرب، بر تدوین و انتشار همه این کتاب‌ها نظارت مستقیم داشته است.
دکتر احمدی در 1365 مرکز تربیت مدرس در حوزه علمیه قم را دایر کرد و خود سالها مدیریت آن را به عهده داشته در آنجا تدریس کرد. چنان که از نیمه دوم 1362 تا 1375 ـ حدود 14 سال ـ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه را که اکنون با نام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نامبردار است، سرپرستی کرده است. وی همچنین از سال 1362 مرکز جذب خبرگان بدون مدرک دانشگاهی را اداره کرده و از این طریق شماری از روحانیون دانشمند را که تا آن روز در دانشگاه حضور نداشتند را وارد دانشگاه کرد.
آثار علمی
دکتر احمدی علاوه بر فعالیت‌های فراوان در مراکز علمی، خود نیز اهل تالیف بوده و کتابهای «تاملات در فلسفه اولی (ترجمه)» رنه دکارت» و «نقد تفکر فلسفی غرب (ترجمه)، اتین ژیلسون»، و نیز مقالات تجربه حسی و رابطه آن با کلیت و استقراء؛ تفسیر قرائتی دیگر از آیات اول سوره روم؛ ریشه‌یابی تعارض علم و دین؛ اصل هو هویت یا مفصل روانشناسی و فلسفه؛ عقل و رابطه آن با دین و عرفان؛ اعتبار و روایی قرائت‌های مختلف از دین؛ ضرورت؛ نقدی بر نظریه هیوم در باب علیت؛ گامی درجهت حل نزاع میان اصالت وجود و اصالت ماهیت؛ لاهیجی و اصالت ماهیت؛ ماهیت و جعل از دیدگاه میرداماد؛ خلط شناخت‌شناسی و هستی‌شناسی در نزاع اصالت وجود و اصالت ماهیت؛ مغالطه کنه و وجه در نظریه تکثر قرائت دین، نشر ظفر؛ اصل علیت و رابطه آن با تشکیک وجود؛ ایزوتسو و زبان وحی؛ مربی خاموش(= عاشورا)؛ ادراک حسی از دیدگاه ابن سینا و کانت؛ مناجات نظامی زخمه روح؛ تبیین ماهیت حق، نقدی بر اعلامیه حقوق بشر و ارتباط فیزیک و متافیزیک؛ از جمله آثار او است. استاد احمدی همچنین برای انجام کارهای دانشگاهی و ارائه مقالات علمی به کشورهای هند، آمریکا، کانادا، ایتالیا، ترکیه، الجزایر، سوریه، شوروی سابق، افغانستان، پاکستان، مصر، آلمان، انگلیس، ترکمنستان، اندونزی و لبنان سفر کرده و به زبان‌های عربی و انگلیسی تسلط کامل داشته است.
ویژگی‌های اخلاقی
دکتر احمدی اگر چه در عرصه‌های علمی سرآمد بود و خدمات شایانی در این حوزه از خود به جای گذاشت اما ویژگی بارز او در اخلاق بود، به گونه‌ای که در همان مراکز علمی نیز به عنوان استاد اخلاق شناخته می‌شد و این مشخصه در تمام فعالیت‌های او نمود روشنی داشت. از جمله خلوص نیت و پاکی سیرت او مثال‌زدنی بود. به گفته یکی از شاگردان «در رفتارش به گونه‌ای عمل می‌کرد که گویی او فیلسوفی نیست که دشوارترین متنهای فلسفی ـ از پیچیده‌ترین مفاهیم متن بزرگان فلسفه غرب ـ را به فارسی برگردانیده و سالها آن را در کرسی دانشگاه تهران تدریس کرده بود یا همان استاد مسلم و تحلیل‌گر جدی نیست که متن اصلی تاریخ ادبیات ادوارد براون را به انگلیسی به عنوان زبان تخصصی در دوره دکتری به ما می‌آموخت یا آن عالم بلاغت‌دان و نحودان سترگی نیست که پیچ و خم‌های دشوار متن عربی تفسیر کشّاف زمخشری را در دوره دکتری تربیت مدرس در جان ما می‌ریخت، بلکه به مثابه پیرمردی بی‌پیرایه و ساده‌دل در آداب زیارت می‌نالید و به عتبات بوسه می‌زد. در کوچه و بازار و خلوت و جلوت با گم‌کرده خویش سخن می‌گفت». چنان که در مقام تدریس و کار و مدیریت نیز همه این خلوص را از او به یاد دارند، گرد و غبار مدیریت و مناصب بر آینه اخلاص او هیچ‌گاه ننشسته و روحیه او را عوض نکرده بود و با تکبر و نخوت آشتی نداشت. برکت این اخلاص استاد به حدی است که طیفی عظیم از دانشمندان امروز علوم انسانی را بر سر خرمن دانش‌های گوناگون می‌نشاند. این اخلاص و مسئولیت‌شناسی ناشی از علم و تعقل بود. منصوب شدن او از طرف بنیانگذار انقلاب اسلامی به عنوان نماینده ایشان در «ستاد انقلاب فرهنگی» و بعد عضویت در «شورای عالی انقلاب فرهنگی» و هر نوع مناصب دانشگاهی دیگر، نه موجب غرورورزی او شد، نه عوض شدن اخلاق و منش و برخوردها و مناسباتش را درپی داشت و نه به هیچ وجه آن را مایه تقرب قرارداده بود. عمیقا به اصل شرف المکان بالمکین باور داشت. بعد از شهیدمطهری موفق‌ترین شخصیت حوزوی است که در دنیای دانشگاهی توفیق اثرگذاری کلان پیدا کرد. اگر توفیق اثرگذاری استاد مطهری در دانشگاه‌ها، به‌ویژه پس از شهادتش، در کنار طهارت روح و پاکی طینت و سیرت عمدتا مدیون مراتب عالی دانش او در ابعاد گوناگون اندیشه‌های راهبردی مساله‌شناسانه است در ترازی بالا و بی‌نظیر بود و شهادت آن بزرگوار، سهمی وافر در افزایش اثرگذاری او در این زمینه داشته است؛ اما دکتر احمدی در زمان حیات به پشتوانه اخلاص ویژه خود توفیقاتی کم نظیر به عنوان موفق‌ترین الگوی وحدت حوزه و دانشگاه درآمد. هر کس به اندازه او اخلاص، علم، سختکوشی، مداومت، فروتنی، نخواستن، بی‌ادعایی، روشمندی و دقت نظر را یکجا جمع کند و به چنین شخصیتی جامع تبدیل شود، یقینا در پیوند حوزه و دانشگاه موفق خواهد شد. خلوص او در شاگردپروری و تدریس به حدی بود که بارها در کلاس می‌لرزید، حتی دستانش و گاه همه وجودش به لرزه می‌افتاد. به جای چهار ماه، گاه هشت ماه و گاه چهارده ماه بدون دریافت یک ریال حق‌التدریس اضافی درس می‌داد تا در دانشجو احساس کفایت کند. در ستاد انقلاب فرهنگی آنقدر گوش شنوا داشت که به درد دل هر دانشجوی مبتدی دل می‌سپرد و دائما از عظمت انقلاب و اسلام و امام بزرگوار سخن می‌گفت و روز از شب نمی‌شناخت و فعالیت می‌کرد. کسانی که از نزدیک وضعیت ستاد انقلاب فرهنگی آن زمان را می‌شناختند، به‌خوبی درمی‌یابند که با آمدن ایشان، مجموعه ستاد و اصل آرمان آن بسیار جدی گرفته شد با اینکه او تجربه دیوانسالاری اصلا نداشت ولی با کار فراوان مسئولانه بسیار اثرگذار واقع شد. همین مسئولیت‌پذیری بود که دکتراحمدی را به این نظر رسانید که در کل ایران ضرورت داشتن استاندارد فنی برای منابع درسی دانشگاهی به عنوان یک واقعیت است و شبانه‌روز کوشید تا این ضرورت را برای همگان روشن کند و آن را عملی بسازد و «سازمان سمت» را تاسیس کرد و بیش از دوهزار جلد کتاب منبع دانشگاهی با نقدها و بازخوانی‌ها و ویرایش‌های شبانه‌روزی ایشان به دانشگاه‌های ایران و بعضا کشورهای همجوار به‌ویژه فارسی زبان راه یافت.
دکتر احمدی با همه عظمت علمی، داشتن منصب، نفوذ در میان ارادتمندان، بسیار ساده و بی‌ریا و سلیم بود؛ نه فقط به نظر می‌رسید، بلکه این‌گونه بود. کسانی که سطحی از او گذر کرده‌اند، همین لایه سادگی را داوری کرده و از وی گذشته‌اند؛ اما کسانی که فرصت و توفیق داشته‌اند بیشتر با وی زندگی کنند، دریافته‌اند که این اخلاق انبیا بود که همانند همه مردم بودند اگرچه به وحی هم اتصال داشتند و به مقام نبوت الهی رسیده بودند. ایشان به قدرت اثرگذاری ناشی از توانایی و ظرفیت علمی و اخلاص خود اشراف کامل داشت و به دلیل اصالت حفظ خوی رسولانه، نمی‌خواست نحوی دیگر زیست کند؛ یعنی او اطوار مختلف حیات و ساحت‌های دگرگون معنوی را در خود نهادینه ساخته بود. گویی جهان را رمزناک می‌دید و از افقی بالاتر و ماورای مقامات دنیایی می‌نگریست.
یکی از ویژگی‌های پسندیده و تقریباً در حد این مقام علمی و مناصب دانشگاهی، بسیار کم‌نظیر دکتر احمدی نخواستن، عدم دلبستگی به ابزار قدرت و انواع جاذبه‌های دنیایی بود که انصافا از فضیلت‌های برباد رفته است! کسی که علامه در سال 1359 در دیدار با دانشجویان، او را برای سخن گفتن با این همه استاد و دانشجوی ملاقات‌کننده، برمی‌گزیند و حدود دو سال بعد امام وی را برای «ستاد انقلاب فرهنگی» منصوب می‌کند، استاد دانشگاه تهران است و... وقتی به ستاد انقلاب فرهنگی رفت، به جای کار در محدوده ساعت اداری از 5/7 تا 3 بعد از ظهر، از صبح تا شب و گاه دیروقت شب کار می‌کرد. شبها روی کاناپه در همان‌جا می‌خوابید. فروتنی او به حدی بود که برخلاف طبقه‌بندی‌های معمولی و رسم رئیس ـ مرئوسی، استاد ـ شاگردی و... هیچ کس هیچ‌گاه مانع و رادعی برای ارتباط مستقیم و ساعت‌ها گفتگو با ایشان نمی‌دید. شاید از دیدگاه رسیدگی به احوال محرومان، تعهد نسبت به مردم و عنایت به مستضعفان، دکتر احمدی شخصیتی در حد شگفت بود. در این راه به حدی مصمم بود که کسی فاصله‌ای میان خویش و استاد نمی‌دید. ضعیف‌ترین قشر خدماتی و کارمندی دانشگاه و گروه تا استادانی که مشکل داشتند یا کسانی که دائم از شهرستان‌ها مراجعه می‌کردند، دکتر احمدی سنگ صبور و مشکل‌گشای آنان بود. گاه در حدی تعجب‌آور پیگیری می‌کرد و تا حصول نتیجه قطعی وقت می‌گذاشت.
شخصیت اعتدالی
در میان ویژگی‌های دکتر احمدی، اعتدال و میانه روی که البته زیر بنای اخلاق اسلامی است، نمود بارزتری داشت. او چه در عرصه علمی و چه در حوزه رفتاری و چه در کش و قوس سیاسی مر موازین اخلاقی را رعایت می‌کرد و هیچ وقت از دائره عدالت خارج نشد، گزیده سخن می‌گفت، بجا عمل می‌کرد و به وقت موضع می‌گرفت. دفاع ایشان از مظلومین و بی‌اعتنایی به هیاهوی سیاست مداران کج رفتار، مثال زدنی است. چهره غم دیده و نیز چشمان اشکبار مرحوم احمدی در همایش اخلاقی تجلیل از آیت‌الله هاشمی که همه حضار را به تاثر وا داشت، فراموش نشدنی است و برای همیشه در تاریخ مروت و مردانگی ماندگار خواهد بود. وی در این همایش در توصیف آیت‌الله هاشمی رفسنجانی همه فضایل آیت‌الله هاشمی را یک طرف و صبر مثال زدنی او را در طرف دیگر دانست و اظهار داشت: او حق شناس، باهوش و با حافظه قوی بود. هیچ مقداری از وقتش را تلف نمی‌کرد تا به زندان افتاد. گاهی به بند 8 اشاره می‌کرد اما اینقدر مقاوم و شجاع بود که نمی‌گفت چه کردند اما معلوم بود که شکنجه زیادی دیده است. شاید بیشترین شکنجه را دید اما هیچ نگفت. وی با اشاره به تدوین تفسیر قرآن توسط آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در زندان گفت: ما هنگام آسایش به زحمت چیزی می‌نویسیم اما هاشمی در زیر شکنجه‌ها تفسیر راهنما را نوشت. بیشتر هم به قول خودش می‌گوید ما فکر کردیم چطور قرآن افراد اولیه مثل سلمان را تربیت کرد و بعدها نشد. یعنی ما باید از قرآن مبارزه با استبداد در بیاوریم. تفسیر راهنما در زندان شروع شد. حجت‌الاسلام والمسلمین احمدی در ادامه افزود: او هم مقاوم بود و هم اعتقاد راسخی داشت. او اعتقادش تثبیت شده است. وقتی منافقین یکباره زیر همه چیز زدند ولی هاشمی در برابر آنها چه کرد؟ تزلزل ناپذیر بود. وی همچنین به سال‌های حضورش در محضر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اشاره کرد و گفت: در مدتی که خدمتشان بودم از آغاز ستاد انقلاب فرهنگی تا زمانی که کنار رفت و از سال 36 با او ارتباط داشتم. این اواخر هم که فشارها بر ایشان زیاد بود ماهی یکبار به عیادتش می‌رفتم. گاهی به او می‌گفتم در برابر اینها جوابی بده. می‌گفت مخالفان از تقابل ما سو استفاده می‌کنند و هر وقت بحث به رهبری می‌رسید می‌گفت مواظب باشیم که ایشان ستون نظام است. نباید آسیب ببیند. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: ثبات اندیشه و ثبات اعتقادی داشت که گاهی در خطبه‌ها خود را نشان می‌داد. هاشمی آبرویی برای نظام بود. او نشان داد که اسلام را در جامعه میشود پیاده کرد. کسی که پست‌های گوناگون را برعهده گرفت و از عهده همه بر آمد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد خصوصیات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و نقش مهم وی برای انقلاب گفت: شنیده‌ام سیاست مدارهای خلیج فارس زمان خطبه او کارهایشان را تعطیل می‌کردند و خطبه او را گوش می‌دادند. امام کلمه عزیز را برای کم کسی به کار می‌برد. مخالفان به او عالیجناب سرخپوش گفتند و همان کسانی که ناجوانمردانه او را کوبیدند اما نتوانستند ایشان را از پا در بیاورند و سکوت کرد برای حفظ نظام. وی گفت: راستی که کسانی که با هاشمی آن برخورد را داشتند، چه در مناظره‌هایی که هاشمی در آن نقشی نداشت اما آن کینه درون جوشید و آن حرفها را زدند و چه در غیر مناظرات هرکجا به هاشمی تاختند به ناحق تاختند و او صبور بود. فضائل هاشمی همه یک طرف و این صبر برای حفظ نظام یک طرف که نمی‌خواست کاری کند که به رهبری و اصل نظام آسیبی برسد. مردم قدرشناس بودند و قدر هاشمی را می‌دانستند.
*دکتر احمدی علاوه بر فعالیت‌های فراوان در مراکز علمی خود نیز اهل تالیف بوده، دهها کتاب و مقاله را به رشته تحریر در آورده است
*دکتر احمدی اگر چه در عرصه‌های علمی سرآمد بود و خدمات شایانی در این حوزه از خود به جای گذاشت اما ویژگی بارز او در اخلاق بود، به‌گونه‌ای که در همان مراکز علمی نیز به عنوان استاد اخلاق شناخته می‌شد
*یکی از ویژگی‌های پسندیده و تقریباً در حد این مقام علمی و مناصب دانشگاهی، بسیار کم‌نظیر دکتر احمدی نخواستن، عدم دلبستگی به ابزار قدرت و انواع جاذبه‌های دنیایی بود
*در میان ویژگی‌های دکتر احمدی، اعتدال و میانه‌روی که البته زیربنای اخلاق اسلامی است، نمود بارزتری داشت
*دکتر احمدی: فضائل هاشمی همه یک طرف و این صبر برای حفظ نظام یک طرف که نمی‌خواست کاری کند که به رهبری و اصل نظام آسیبی برسد
سایر اخبار این روزنامه
سرپرست سازمان امور مالیاتی کشور:
دریافت کنندگان بیش از 20 سکه باید مالیات بپردازند
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم امام خمینی(ره):
منطق مقاومت، درس بزرگ امام برای ملت و مسئولان است
وزیرخارجه آلمان برای بررسی راه‌های حفظ برجام دوشنبه به تهران می‌آید
حمایت مجدد روسیه، چین و انگلیس از برجام
ابراز ارادتی به حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد احمدی به‌مناسبت اولین سالروز درگذشت
استاد اخلاق حوزه و دانشگاه
یادداشت مدیرمسئول
پیش‌شرط ایجاد امت اسلامی
سناتور سندرز:
ترامپ با پیوستن به برجام جدیت خود را برای مذاکره نشان دهد
پدافند هوایی یمن از شکار پهپاد آمریکایی بر فراز الحدیده خبر داد
جوابیه سازمان زیباسازی شهر تهران به یک گزارش روزنامه جمهوری اسلامی
استعفا یا اجبار به استعفای وزیر آموزش و پرورش!
سخنی با رئیس‌جمهور درباره آموزش و پرورش
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم امام خمینی(ره):
منطق مقاومت، درس بزرگ امام برای ملت و مسئولان است
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم امام خمینی(ره):
منطق مقاومت، درس بزرگ امام برای ملت و مسئولان است
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم امام خمینی(ره):
منطق مقاومت، درس بزرگ امام برای ملت و مسئولان است
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم امام خمینی(ره):
منطق مقاومت، درس بزرگ امام برای ملت و مسئولان است
رهبر انقلاب اسلامی در اجتماع عظیم مردم در حرم امام خمینی(ره):
منطق مقاومت، درس بزرگ امام برای ملت و مسئولان است
