بن علوی و ظرفیت‌های دیپلماسی عمانی حل بحران

دکتر صلاح‌الدین هرسنی‪-‬ یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان دیروز به تهران سفر کرد تا همچون گذشته از ظرفیت‌های دیپلماسی کشور خود در کاهش تنش تهران- لندن بر سر حوادث اخیر خلیج فارس استفاده کند. دلیل اصلی این سفر و انتخاب بن علوی در ماموریت به تهران قبل از هر چیز با نگرش‌ها و برداشت‌های مقامات عمان از پیامد‌ها و تبعات تنش برای منطقه در ارتباط است. چراکه مقامات عمان به‌ویژه بن‌علوی بر این باورند که هر گونه نزاع و تزاید تنش در منطقه می‌تواند منجر به لغزش‌های حساب نشده‌ای میان طرفین بحران شود که قطعا می‌تواند برای کل منطقه خطرناک و مخاطره‌آفرین باشد. بنابراین برای اجتناب از پیامد‌های ناگزیر بحران‌های جاری باید از ظرفیت‌های دیپلماسی مانند مذاکره برای حل بحران با هدف ثبات در منطقه استفاده کرد. البته عمان پیش از این بارها نقش میانجی بین تهران و غرب را بازی کرده و در چندین مورد نیز این مسئولیت و ماموریت خود را به شکل موفقیت‌آمیزی انجام داده بود. در معروف‌ترین نمونه از این میانجی‌گری‌ها، عمان مدت‌ها میزبان مذاکرات محرمانه دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا و مقامات تهران در زمینه برنامه هسته‌ای ایران بود. مذاکراتی که بعدها منجر به امضای توافق هسته‌ای موسوم به برجام در سال 2015 شد. حال و در سایه همین برداشت‌ها و نگرش‌ها بن‌علوی به تهران آمده است با این هدف که بتواند با رایزنی با مقامات تهران بحران جاری به‌وجود آمده در روابط تهران- لندن، آن هم بر سر توقیف نفتکش‌ها در خلیج فارس را حل کند.
در این ارتباط به نظر می‌رسد که انتخاب بن‌علوی و دیپلماسی عمانی حل بحران یک انتخاب مناسب و هوشمندانه‌ای است، چراکه عمان در میان کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس از یک طرف ارتباط و همکاری گسترده‌ای با بریتانیا دارد و از سوی دیگر روابط مسقط با تهران بر خلاف سایر محافل عربی بسیار مناسب و عادی است و همواره در سایه نقش واسطه‌ای خود بار‌ها برای کاهش تنش میان محافل عربی به‌ویژه ریاض با تهران آمادگی نشان داده است. در این ارتباط به نظر می‌رسد که دیپلماسی عمانی حل بحران هم برای بریتانیا و هم برای تهران به یک میزان دارای اهمیت است.
این دیپلماسی برای بریتانیا بدان جهت اهمیت دارد که دولت نوپای لندن گرفتار پروژه نفسگیری چون برگزیت است. بنابر این وارد شدن همزمان بریتانیا در دو بحران نه تنها نشانه خوبی برای دولت بوریس جانسون نیست، بلکه می‌تواند برحجم چالش‌ها بیفزاید؛ هر چند که دولت نوپای لندن بی‌تمایل نبود که بحران نفتکش‌ها در خلیج فارس را دستمایه رادیکالیسم در مواجهه با تهران قرار دهد. برای تهران این دیپلماسی بدان جهت واجد اهمیت است که این کشور درگیر تحریم‌های غرب به پیشوایی واشنگتن است و همواره مقامات واشنگتن سلسله اقدامات ایذایی مانند وضع و اعمال تحریم‌های جدید را دستمایه ایران‌آزاری قرار می‌دهند. در این شرایط هر گونه تاخیر و تعلل در حل بحران چه بسا که ممکن است موجب همگرایی بیشتر لندن و واشنگتن در پروژه آزار و ایذایی تهران و حتی خروج لندن از برجام شود. به این ترتیب و با همه تلاشی که از سوی عمان برای کاهش تنش جاری میان تهران- لندن شده است، به نظر می‌رسد که تلاش‌های دیپلماسی عمان معطوف به نتیجه باشد و غیر منتظره نیست که این دیپلماسی بخواهد در کاهش سایر تنش‌های منطقه و حتی برای کاهش تنش تهران- واشنگتن به کار گرفته شود.