روزنامه ابتکار
1398/05/16
شرکت هواپیمایی ایران ایرتور با 34 میلیارد تومان واگذار شد؟ تکرار تراژدی خصوصیسازی در ایران
تراژدی خصوصیسازی هر روز در ایران غمانگیزتر میشود، طی دو دهه اخیر بسیاری از شرکتهای سودده دولتی درحالی واگذار شدهاند که بررسی وضعیت آنها بعد از خصوصیسازی حاکی از وضعیت بحرانی آنها چه از نظر وضعیت اشتغالزایی و چه از نظر تولیدی است، حال در چنین وضعیتی کارشناسان معتقدند باید یک بازنگری جدی در روند واگذاری بنگاههای دولتی به شبهدولتیها و خصولتیها صورت گیرد.به گزارش فرارو، جدیدترین افتضاح خصوصیسازی مربوط به واگذاری شرکت هواپیمایی ایران ایرتور است، در حالی گه گفته میشود ارزش این ایرلاین بالغ بر هزار میلیارد تومان است، به گفته نصرالله پژمانفر نماینده مردم مشهد در مجلس، این شرکت تنها با پرداخت ۳۴ میلیاردتومان واگذار شده است.
در همین رابطه پژمانفر با بیان اینکه بنده از سازمان خصوصیسازی به قوه قضائیه شکایت کردهام، گفت: «مسیر دادرسی این واگذاری که کوتاهیهای از سوی سازمان خصوصیسازی در آن صورت گرفته در حال طی شدن است، همچنین درباره تخلفات صورت گرفته در واگذاری ایرتور پروندهای در قوه قضائیه تشکیل شده و در حال بررسی شدن است.»
تجربه واگذاریها با موفقیت همراه نبوده است
وحید شقاقیشهری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتوگو با فرارو با اشاره به اینکه خصوصیسازی عملا در دهه ۷۰ و بعد از پایان جنگ تحمیلی شروع شد، اظهار کرد: «به دلیل اینکه طی این سالها راهبرد مشخصی در مورد خصوصیسازی نداشتهایم، در اکثر موارد تجربه واگذاریها با موفقیت همراه نبوده است.»
وی افزود: «در دهه ۷۰ خصوصیسازی به اسم اختصاصیسازی معروف شد و این امر به هیچ عنوان درست صورت نگرفت، چراکه در ابتدای امر بنگاههای دولتی به یک عدهخاص واگذار شد که آنها به هیچ عنوان صلاحیت تصاحب آن کارخانهها را نداشتند و در ادامه وضعیت بدی را بر بنگاههای واگذار شده حکمفرما کردند.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در ابتدای دهه ۸۰ قانون تاسیس بانکها و بیمههای خصوصی تصویب شد، گفت: «با توسعه این نهادهای پولی و بیمهای، نه تنها اوضاع بهتر نشد، بلکه این امر منتج به رشد قارچگونه موسسات مالی اعتباری شد و مشکلاتی را پدید آورد که عوارض آن تا به امروز نیز ادامه دارد.»
شقاقی با اشاره به اینکه سیاستهای اصل ۴۴ در سال ۸۴ ابلاغ شد و واگذاریها از سال ۸۶ در قالب این قانون دنبال شد، افزود: «بعد از حدود ۱۲ سال از اجراییشدن سیاستهای اصل ۴۴ همیشه مسائلی نظیر چگونگی ارزشگذاری بنگاهها، بررسی اهلیت خریداران و توانمندسازی بخش خصوصی از جمله مباحثی بوده که مورد سوال جدی قرار گرفته است.»
وی ادامه داد: «بعد از گذشته نزدیک به ۳۰ سال از آغاز خصوصیسازی، این امر در کل تجربه ناموفقی بوده که دلایل زیادی دارد و تا زمانیکه موانع اجرای درست خصوصیسازی از میان برداشته نشد، وضعیت به همینگونه خواهد بود.»
دلایل شکست خصوصیسازی در ایران
این کارشناس مسائل اقتصادی برای عدم توفیق خصوصیسازی در ایران ۵ دلیل برشمرد و گفت: «عدم وجود یک راهبرد مشخص، دقیق و جامع برای خصوصیسازی، وجود نداشتن شفافیت لازم برای واگذاری بنگاهها و شبههناک بودن آنها، عدم وجود عزم و اراده لازم برای خصوصیسازی از سوی دولت، استفاده نکردن از تجربیات کشورهای موفق در این زمینه و دست آخر عدم توانمندسازی بخش خصوصی برای در اختیار گرفتن مدیریت بنگاهها و رصد نکردن اوضاع کارخانهها بعد از واگذاری از جمله دلایل عدم موفقیت خصوصیسازی در ایران است.»
شقاقی با تاکید براین خصوصیسازی در ایران از شفافیت لازم برخوردار نبوده است، گفت: «اینکه مکانیزم ارزشگذاری شرکتها برچه مبنا و اصولی بوده، چگونگی بررسی صلاحیت و اهلیت خریداران و عدم بررسی دقیق حسن سابقه آنها و همچنین مسائل پشتپردهای که در جریان بوده، موضوعاتی بوده که مانع از ایجاد شفافیت در خصوصیسازیها شده است.» وی تصریح کرد: «در کشورهایی که خصوصیسازی در آنها با موفقیت همراه بوده، به طور معمول دولت کارخانههای ورشکسته را به قیمت ۱ دلار به شخصی که اهلیت لازم را داشته با ارائه شروطی به صورت مذاکرهای واگذار میکردند و بعد از تعیین مدت زمانی به طور مثال ده ساله عملکرد کاری آن شرکت را مورد بررسی قرار میدادند.»
این استاد دانشگاه بیان کرد: «اما در کشورها به هیچ عنوان چنین پروسهای طی نشد و دقتی در واگذاریها صورت نگرفت، قدر مسلم اگر نظارت دقیقی بر روی روند خصوصیسازی صورت میگرفت، امروز با این حجم از مشکلات ناشی از این واگذاریهای غلط روبهرو نبودیم.»
شقاقی افزود: «پدید آمدن بحرانهای مختلفی که طی دو سال اخیر شاهد آن بودهایم، از جمله در مورد شرکتهای نظیر هپکو، نیشکر هفتتپه و..، خروجی این واگذاریهای غلط است، اگر این بنگاهها به اهلش سپرده میشدند، امروز کشور با کوهی از معضلات ناشی از خصوصیسازی غلط روبهرو نبود.»
این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: «این امر فاجعه آمیز است که اگر دولت مدیریت برخی از این بنگاهها را همچنان در اختیار داشت، قدر مسلم عملکرد بهتری در اداره این شرکتها به نمایش میگذاشت، از سویی اگر نظارت و پایش بر روند خصوصیسازیها قبل و بعد از آن انجام میگرفت، دیگر شاهد به وجود آمدن بحران در این زمینه نبودیم.»
وی گفت: «این عدم نظارت باعث بهوجودآمدن واژههایی نظیر شبهدولتی و یا خصولتی شد که در هیچ جای دنیا شما نظایر آن را پیدا نخواهید کرد، این در حالی است که ماحصل چنین عملکردی تعطیلی و عدم وضعیت بسامان بسیاری از بنگاههای به اصطلاح خصوصیسازیشده است.»
شقاقی با اشاره به اینکه استراتژی مشخصی برای واگذاری شرکتها وجود نداشته است، افزود: «در این زمینه نیاز به یک آسیبشناسی دقیق است تا روند خصوصیسازی مورد یک بازنگری جدی قرار گیرد تا دیگر باعث بهوجودآمدن مسائل و مشکلات ناشی از این امر نباشیم.»
نظارتی بر روند واگذاریها صورت نگرفت
حسین راغفر، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه الزهراء، در گفتوگو با فرارو با بیان اینکه خصوصیسازی از ابتدا در ایران با موانع و مشکلات زیادی روبهرو بود، گفت: «بسیاری از کارشناسان نسبت به نحوه اجرای خصوصیسازی و روند آن هشدارهای لازم را طی سالهای مختلف دادند، اما در این رابطه گوش شنوایی وجود نداشت تا اینکه مشکلاتی که امروز مشاهده میکنید، به وجود آمد.»
راغفر افزود: «خصوصیسازی عملا از سال ۷۲ به بعد در ایران آغاز شد و در آن مقطع بسیاری از منابع کشور به کسانی منتقل شد که هیچگونه تخصصی نداشتند و تنها بر اساس زدوبند و اعمال قدرت توانستند این بنگاهها را تصاحب کنند.»
این استاد دانشگاه با انتقاد از ضعف نظارتی در رابطه با واگذاریهایی که طی ۳۰ سال اخیر انجام شده است، گفت: «اگر نظارت درستی در رابطه با واگذاریها صورت میگرفت، امروز با این حجم از اعتراضات کارگری و صنفی در بنگاههای به اصطلاح خصوصیشده روبهرو نبودیم، وضعیتی که به طور مثال در شرکت نیشکر هفتتپه رخ داد از همینجا نشات میگیرد که اگر این کارخانه به اهلش واگذار میشد، هیچکدام از این معضلات رخ نمیداد.»
وی با تاکید بر اینکه در کشورهای دیگر نیز مشکلات خصوصیسازی که درکشورمان رخ داده، در آنجا نیز به وجود آمده است، اضافه کرد: «اما در سایر کشورها با توجه به نظارت دقیقی که بر روی واگذاریها وجود دارد، مشکلات آنها بسیار کمتر از ایران است و در مجموع عملکرد مثبتی در حوزه خصوصیسازی از خود برجای گذاشتند.»
سایر اخبار این روزنامه
خبر مهم از زبان گزارشگر معروف عادل به تلویزیون برمیگردد
علیرضا صدقی
آفت سکوت
شرکت هواپیمایی ایران ایرتور با 34 میلیارد تومان واگذار شد؟
تکرار تراژدی خصوصیسازی در ایران
سردیس ملکالمتکلمین هم دزدیده شد
سریال ادامهدار ناپدید شدن مجسمههای شهری
«فارابی» هم به جمع مفاخر مصادرهشده توسط کشورهای دیگر پیوست
غارتگری به سبک دنیای نوین!
«ابتکار» چالش میان آمریکا و ترکیه در سوریه را بررسی میکند
تسویه حساب ژئوپلیتیک در زمین سوریه
رئیسجمهوری: ظریف مجتهد سیاسی است
دلجوییها از وزیر تحریمشده
رئیس قوه قضائیه:
قاضی باید از هر جهت تامین باشد
قاضی مسعودی مقام:
هادی رضوی روانه زندان شد
وزیر اطلاعات:
تروریستها باید از هیمنه سربازان گمنام امام زمان(عج) بترسند
روابط عمومی مجمع ارسال نامه آیتالله آملی به رهبر انقلاب را تکذیب کرد
گمانهزنیها در مورد موضع مدیرکل جدید آژانس بینالمللی انرژی اتمی پیرامون مسائل ایران ادامه دارد
آنومی غفلت جمعی در ایالات متحده