روزنامه خراسان

اخوان ثالث؛ شاعر آرزوهای یک ملت

الهه آرانیان- او بود که زیباییِ باغِ بی‌برگ را نشانمان داد و پرسید: «باغ بی‌برگی، که می‌گوید که زیبا نیست؟» او بود که پاییز را پادشاه فصل‌ها می‌دید و زمستانِ بی‌مهری را درک می‌کرد. همان که زبان قاصدک را می‌فهمید و از او خبر می‌گرفت: «قاصدک! هان چه خبر آوردی؟ از کجا وز که خبر آوردی»؟ شاعری که عاشقانه بوم و برِ کهنِ خود را دوست داشت و سرود: «تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم». امروز 4 شهریور، سالروز درگذشت مهدی اخوان ثالث، امید شعر معاصر است. با مصطفی محدثی خراسانی، شاعر کشورمان، درباره شعر و شخصیت اخوان ثالث گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
شاعری بدونِ توهم خودبزرگ‌بینی
محدثی خراسانی 9 یا 10 ساله بوده که برای اولین بار اخوان ثالث را دیده است؛ زمانی که روزهای جمعه همراه پدرش به انجمن ادبی فرخ در مشهد می‌رفت: «آن موقع اخوان ساکن تهران بود و گاهی که مشهد می‌آمد در آن جلسه‌ها شرکت می‌کرد. اولین بار ایشان و شفیعی کدکنی را آن‌جا دیدم. من و بچه‌های شاعران دیگر در حیاط بازی می‌کردیم و آن‌ها در اتاقی جلسه برگزار می‌کردند. بعدها که بزرگ تر شدم بیشتر با آثارش مأنوس بودم. چون من مشهد بودم و او تهران». شاعر دفتر «هزار مرتبه خورشید» ویژگی بارز شخصیت اخوان ثالث را وطن‌دوستی، بی‌ریایی و سادگی‌اش می‌داند: «به نظر من این برگرفته از شناخت عمیق او از تاریخ و فرهنگ مان بود. او عظمت میراث فرهنگی ایران را درک می کرد و همین‌ ویژگی در او منجر به تواضع در مواجهه با دیگران می شد. او می‌دانست کارهایی که ما داریم در حوزه ادبیات می‌کنیم، ادامۀ یک مسیر باشکوه و از سرچشمه ای پربار است و اگر حرکتی می‌کنیم، دلیل نمی‌شود که فکر کنیم کارستان کرده‌ایم. به این سبب دچار توهماتی که بعضی از هم دوره‌‌ای‌هایش درباره خودشان داشتند، نشد».
جمعِ حسرت، شادی و اندوه


اخوان ثالث یکی از پنج چهره تأثیرگذار شعر معاصر در کنار نیما، شاملو، فروغ و سهراب است. محدثی خراسانی صحبتش درباره شعر اخوان و تأثیر آن بر جریان شعر معاصر را با جمله‌ای از مقام معظم رهبری شروع کرد: «ایشان چند سال پیش در دیدار شاعران گفتند: آن چه یک ملت از شاعر خودش انتظار و توقع دارد، در شعر اخوان هست. این تعریف بسیار جامعی از شعر اخوان است. شعر او بیانگر آمال و آرزوها، حسرت‌ها، بایدها و نبایدهای یک ملت با پشتوانه تاریخی بزرگ است. واقعاً هم به اخوان و شعرش می‌زیبد که سخنگوی این ملت باشد. به همین خاطر ما در شعر او هم امید می‌بینیم، هم حسرت، هم شادی و هم اندوه».
گذر از هفت خان شعر کلاسیک
شاعر مجموعه «سلوک باران» اخوان ثالث را کامل کنندۀ راه نیما می‌داند: «می‌گویند اخوان پل پیوندی است از خراسان به یوش ولی شعر نیمایی را اخوان به سامان رساند؛ یعنی راهی که نیما آغاز کرده بود و خودش نتوانست به کمال برساند، چه در ذهن، چه در زبان. اخوان بود که توانست نمونه‌های برجسته پیشنهادهای نیما را ارائه دهد و شعر نیمایی را تثبیت کند. این گونه شعر مخالفان سرسختی در بین بزرگان شعر آن روزگار و فضای آکادمیک داشت. اگر نبود چهره‌ای چون اخوان، با آن دانش و بینش ژرف و گذشتن از هفت خانِ قصیده و رباعی و چهارپاره و مثنوی، شعر نیمایی کامل نمی‌شد. او با توش و توان و اندوخته گرانبارش از شعر کلاسیک، دست به سرودن شعر نیمایی زد و توانست این‌قدر سخته و پخته و سرشار از مضمون و محتوا و موسیقی، شعر نیمایی بسراید. ابتدا ذهن اخوان در قالب‌های کلاسیک ورزیده شد و بعد اندوخته‌هایش را در قالب نیمایی به کار گرفت. شعر نیما را که می‌خوانید خیلی جاها دچار لکنت‌ها و ضعف تألیف‌ها می‌شوید که ذوق ما نمی‌پسندد. احساس می‌کنیم شاعر نتوانسته و کم آورده است ولی شعر اخوان یک دست همه در اوج است و در شکوه. کلام، رام اوست. به نظر من نقش اخوان در تثبیت شعر نیمایی، منحصر به فرد است و این را بسیاری از بزرگان از جمله دکتر شفیعی کدکنی هم اذعان کرده‌اند».
شعر امروز؛ قوی یا ضعیف؟
«بیا ره توشه برداریم/ قدم در راه بی‌برگشت بگذاریم/ ببینیم آسمان هر کجا آیا همین رنگ است»؟ این چند مصرع شعر «چاووشی» اخوان ثالث ورد زبان محدثی خراسانی است: «همین چند مصرع به من امید می‌دهد برای شکستن حصارهایی که گاهی ناخودآگاه دور و بر انسان تنیده می‌شود». از این شاعر و پژوهشگر ادبیات درباره وضعیت شعر فارسی در دوران حاضر پرسیدیم که گفت: «من شاعران نسل خودمان را که نگاه می‌کنم، می‌بینم جوانان به عناصر و ظرفیت‌های شعر مسلط‌تر و آشناترند. اگر شعر جوان روزگارمان گزینش شود و سره را از ناسره جدا کنیم، چیزی که به عنوان گزیده بیرون می‌آید، قابل دفاع و ارزشمند است ولی اگر درهم ببینیم، ممکن است گاهی نگران شویم که شعر امروز دچار سردرگمی و ضعف است».
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مناظره‌اي در مورد حجاب (اعتماد) فاجعه برجام در انتظار لایحه عفاف! (یادداشت روز) (کيهان) ماجرای سرقت مرگبار با نوشیدنی سمی! (خراسان) پروفسور‌های ضداسرائیل  (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
پایان بنگاه داری بنیاد شهید نیازمند اصلاح قانون دست حزب ا... روی ماشه بخت بیمارستان حاشیه مشهد در دست نوبخت آقای مدیرکل ارشاد این جا خطه فرهنگ است چند می گیری بادیگاردم بشی؟ صلح بازی آمریکا با طالبان! دخل و خرج خانوار در سال جهش تورم ناگهان پرواز به« G7 » اخوان ثالث؛ شاعر آرزوهای یک ملت روز مباهله؛ سند عظمت اهل بیت(ع) افت متفاوت این روزهای نرخ ارز معمای پول پاشی در انتخابات افغانستان جزئیات جدید از پرونده 2 نماینده بازداشتی قاتل آرش و سیما کوچولو بر دار مجازات حقوق بی نظیر حیوانات در اسلام