روزنامه ابتکار
1398/06/24
استانداری تهران از ثبت اطلاعات متکدیان در سامانه جامع آسیب‌دیدگان اجتماعی در آینده نزدیک خبر داد
تجارتِ فقر!زهرا داستانی
اگر تکدی‌گری را به عنوان یک مسئله اجتماعی در نظر بگیریم، به واقع باید با آن چه کرد؟ آیا جرم‌انگاری یعنی مجرم دانستن فرد متکدی یا ایجاد ساز و کاری که تکدی‌گری را به امری پر‌هزینه بدل کند، میتواند به حل این مسئله اجتماعی کمک کند؟ مسئله‌ای که امروزه برای عده‌ای به سبکی از زندگی بدل شده و با اقدام جدید استانداری مبنی بر ثبت این افراد در سامانه، به تکدی‌گری به مثابه یک شغل نگریسته میشود.
در دنیای کنونی ما، تکدی‌گری شاید یک تجارت به حساب آید. تجارتی که «آبرو»ی یک انسان در ازای پول اندکی که رهگذران می‌پردازند، خریداری میشود. گرچه در این تجارت، سود زیادی عاید خود فروشنده نمی‌شود اما این تجارت به قدری برای سرکردگانش پولساز است که مافیا می‌سازد و این مافیا برای قدرت بیشتر دست به قاچاق انسان می‌زند. کشورهای در حال توسعه بازار داغ این تجارت به حساب می‌آیند. کشورهایی از جمله ایران که چند سالی میشود با این ماجرا دست و پنجه نرم می‌کند. مافیای تکدی‌گری که پیش‌تر در فیلم‌های هندی در تلویزیون ایران دیده می‌شد حالا از زبان مسئولان شنیده میشود. مافیایی که کودکان و بزرگسالان مهاجر از کشورهای اطراف را به ایران قاچاق می‌کند تا در تجارت تکدی‌گری به کار گیرد. عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور در تیر ماه سال گذشته این موضوع را تاکید کرده و خبر از افزایش مهاجرت از پاکستان و بنگلادش به سمت ایران داده و گفته بود: «اگر برخورد جدی صورت نگیرد، نمی‌توان متکدیان خارجی را از سطح خیابان‌ها جمع کرد.» حاصل این اتفاق اما در ایران وجود تعداد قابل توجه کودکان اتباع خارجی که به تکدی‌گری و کار در خیابان روی آورده‌اند بوده است، به طوری که به گفته داریوش بیات‌نژاد، مدیرکل بهزیستی استان تهران، «حدود ۸۰ درصد کودکان کار و خیابانی را اتباع خارجی تشکیل می‌دهند.»؛ کودکانی که به وسیله باندی سامان‌دهی و مدیریت می‌شوند. فرزانه مروستی، مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران در‌این‌باره گفته است: «حتما گروه‌های سازماندهی شده وجود دارند که از کودکان و زنان برای تکدی‌گری سرچهارراه‌ها استفاده می‌کنند. قطعا اعتقاد داریم این مدل کار کردن بچه‌ها سازماندهی شده است؛ به شکلی که یک بزرگسال مدیریت و سازماندهی کودکان را انجام می‌دهد و حتی مسیر و جای آنها را مشخص می‌کند.»
اما این تجارت کثیف که برای عده‌ای پولساز است، نمی‌تواند متکدیان و نیروهای انسانی گرفتار در آن را از فقر نجات دهد. آخرین آماری که توسط سرپرست امور مجلس سازمان بهزیستی کشور ارائه شده، در کلانشهر تهران روزانه حدود ۱.۵ میلیارد تومان پول به متکدیان از سوی مردم پرداخت میشود. پولی که با هدف کمک به وضعیت زندگی البته نه درمان کامل فقر به فرد متکدی از سوی مردم داده میشود اما به گفته مسئولان و کارشناسان و آسیب‌شناسان اجتماعی این پول به بهبود زندگی فرد متکدی نمی‌انجامد و بیشتر او را گرفتار تکدی‌گری می‌کند. اما پول قابل توجهی که نصیب سرکردگان این باندها میشود نمی‌گذارد که طرح‌هایی چون جمع‌آوری متکدیان و کودکان کار را به سرانجام برساند. اغلب برخوردهای سلبی مدیران و مسئولان برای حل این آسیب اما نتوانسته مثمر ثمر باشد. هر بار که متکدیان از خیابان‌ها و چهارراه‌های شهرهایی چون تهران جمع‌آوری شده‌اند، باز به خیابان بازگشته‌اند. اتفاقی که سبب شده بسیاری عملکرد نهادها و سازمان‌های متولی این آسیب اجتماعی را نقد کنند و به چالش بکشند. با این حال اما در اتفاقی جدید فرزانه مروستی، مدیرکل اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران از تکدی‌گری تحت عنوان شغل یاد کرده و گفته است: «ایران اسلامی به عنوان کشوری آرام، فضای خوبی است برای حضور مهاجرانی که شغل تکدی‌گری را منبع کسب درآمد برای خود و فرزندان‌شان برگزیده‌اند و لازم است جرم بودن این عمل به آنها تفهیم شود.»
او همچنین از ثبت اطلاعات متکدیان در سامانه جامع آسیب‌دیدگان اجتماعی در آینده نزدیک خبر داده و گفته است: «یکی از برنامه‌هایی که سازمان اجتماعی کشور در ثبت اطلاعات متکدیان در دستور کار دارد، سامانه جامع آسیب‌دیدگان اجتماعی است؛ به شکلی که افرادی که وارد مرکز نگهداری می‌شوند، مشخصات آنها به همراه اسکن قرنیه چشم و اثر انگشت ثبت میشود. این کار برای معتادان متجاهر انجام می‌شد و مقرر شده برای متکدیان نیز انجام شود. در حال حاضر کارها نهایی شده و تا هفته‌های آینده مراکز استان تهران هم مجهز به این سامانه خواهند شد.» او گرچه درباره کارکرد این سامانه و ثبت متکدیان اطلاعات بیشتری به خبرنگاران نداده، اما گفته است: «با استقرار و به کارگیری این سامانه کل اطلاعات در کشور از متکدیان در سامانه ثبت خواهد شد و ذخیره میشود. در حقیقت ۳۱ استان به این سامانه متصل می‌شوند و فردی که یکبار در مرکز نگهداری وارد میشود، اطلاعاتش ثبت میشود. در این شرایط اگر فردی از تکدی‌گری در استانی ناامید شود و به استان دیگری مهاجرت کند، استان مقصد متوجه میشود که فرد متکدی سابقه‌دار است.»
گرچه او ثبت متکدیان در سامانه را به منزلیه تایید این کار ندانسته اما رسانه‌ها سخنان او را با تیتر «تکدی‌گری شغل میشود؟» منتشر کرده‌اند. تیتری سوالی که میتواند این مسئله تکدی‌گری را بیش از گذشته چالش برانگیز کند که آیا شناخته شدن تکدی‌گری به عنوان یک شغل میتواند این مسئله را حل کند؟ آیا ثبت گداها در سامانه چیزی را عوض خواهد کرد؟ به راستی باید با این مسئله اجتماعی چه کرد؟ آیا پر‌هزینه شدن تکدی‌گری میتواند کمکی به این ماجرا کرد؟
نادر صادقیان، جامعه‌شناس به «ابتکار» می‌گوید: «هرچند نمی‌توان تکدی‌گری را به عنوان یک شغل در نظر گرفت، اما به هر حال از چند سطح می‌توان تکدی‌گری را به عنوان یک مسئله اجتماعی مورد بررسی قرار داد و برای حل کردن آن راه پیشنهاد کرد.» او ادامه می‌دهد: «یکی سطح رادیکال و ریشه‌ای است. اینکه چرا باید متکدی تولید شود؟ این ضعف نظام اقتصادی و اجتماعی و سیاستگذاری است که سبب تولید متکدی میشود. هر چقدر حاشیه‌نشین‌ها بیشتر می‌شوند، طبقات اجتماعی که نقش مثبتی در کار و تولید ندارند، بیشتر میشود. یعنی تا زمانی که ساختارهای کلان اقتصادی و اجتماعی بر وضع کنونی به سر ببرد حاشیه‌نشینی و تکدی‌گری نیز در سطح شهر دیده خواهند شد.» این جامعه‌شناس می‌افزاید: «وجود 19 میلیون حاشیه‌نشین در کلان‌شهرها سبب میشود که بخشی از آن به شکل تکدی‌گران در شهرها سرریز کند. اتفاقی که تنها با تحول ساختارهای عمیق اجتماعی و اقتصادی برطرف خواهد شد.»
صادقیان می‌گوید: «در سطح میانه اما آسیب‌هایی چون فروش کودکان و ... که تکدی‌گری با خود برای جامعه به همراه دارد، جرم محسوب میشود و در چنین حالتی این سوال مطرح میشود که دستگاه‌های امنیتی، قضایی و نظارتی چگونه می‌گذارند که کار به همچنین مراحلی برسد؟ آیا اراده برخورد با آنها نیست یا اگر اراده هست ضعف قانونی مانع آن میشود؟ اگر خلاء قانونی وجود دارد برای جبران آن اقدامی صورت گیرد.»
در ایران اما تکدی‌گری جرم محسوب میشود و برای آن یا به کار گرفتن افرادی چون کودکان در امر تکدی‌گری مجازات تعیین شده است. با این حال اما چرا باز هم با وجود برخوردهای قانونی، متکدی در سطح شهر دیده میشود؟ صادقیان در‌این‌باره می‌گوید: «برخوردهای سلبی به تنهایی برای حل این ماجرا کارساز نیست. رویکرد ایجابی در دو سطح میتواند به حل مسئله تکدی‌گری انجامد. یکی اینکه در درجه اول این افراد باید از سرمنشاء شناسایی شوند و در درجه دوم با ایجاد اشتغال برای آنها و تامین اجتماعی آنها از تکدی‌گری فاصله بگیرند.» او ادامه می‌دهد: «حل مسئله تکدی‌گری در ایران نیازمند سازمان مستقل است. برای شناسایی، جلب، ایجاد اشتغال، تامین و تضمین حداقل معیشت، آموزش و درمان و... این افراد سازمان مستقلی می‌طلبد. این کار تنها مختص یک سازمان نیست و نیازمند هم افزایی و همکاری کلیه نهادها در ذیل این سازمان مستقل است.»
او معتقد است: «مدیریت این حوزه در ایران در فازهای مختلفش نواقص شدیدی دارد. متولیان این موضوع تا به امروز چه کرده‌اند؟ درست است تا زمانی که فقر هست بخشی از آن از طریق تکدی‌گری خودنمایی می‌کند اما تبدیل شدن آن به مافیا و آسیب‌هایی که به دنبال آن در ایران به وجود آماده از جمله خرید و فروش کودکان و ده‌ها جرم دیگر، موضوعی است که وجه کیفری آنها کاملا مشخص است که باید دستگاه‌های قضایی به آن ورود کنند، وگرنه ثبت متکدیان در سامانه تنها یک اقدام صوری و نشانه نزدن به هدف است. سخن گفتن درباره ثبت متکدیان در سامانه بیشتر بهانه‌ای است برای آنکه برای حل مسئله تکدی‌گری کار انجام نشود.»
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
احمدرضا درویش در واکنش به انتشار غیرقانونی «رستاخیز» بیانه منتشر کرد
«القربان» قربانی بی‌تدبیری‌ها
علیرضا صدقی
دموکراسی ایرانی
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین:
قاچاق سازمان یافته با پلیس بازی ریشه‌کن نمی‌شود
انصارالله بزرگ‌ترین حمله پهپادی خود به تاسیسات نفتی آرامکو را رقم زد
عربستان و زمین سوخته یمن
سخنگوی قوه قضائیه:
«سحر خدایاری» در بازجویی‌ها به اشتباه خود اعتراف کرده بود
«ابتکار» از دلایل عدم مشارکت پایین در انتخابات گزارش می‌دهد
با مردم یا بدون مردم؟
استانداری تهران از ثبت اطلاعات متکدیان در سامانه جامع آسیب‌دیدگان اجتماعی در آینده نزدیک خبر داد
در آستانه دیدار روحانی با پوتین مطرح شد
ایران و روسیه در حال جایگزین کردن سوئیفت
معاون اول رئیس‌جمهوری:
با نه گفتن به مطالبات جوانان مشکل حل نمی‌شود
حجتالاسلام محسن غرویان:
چطور میگویید برجام تصمیم نظام نیست؟
دفاع استراتژیک یمن و پاتک به آرامکو
