روزنامه آفتاب یزد
1396/02/13
چوب حراج به آثار ملی
آفتاب‌یزد- گروه‌گردشگری: یک کاخ تاریخی به قیمت 15 میلیارد تومان به فروش رفت. خبری که باز هم در هیاهوی پیش از انتخابات، نام بنیاد مستضعفان را سر زبان‌ها انداخته است. بنیادی که مدتی پیش ادعای مالکیت کاخ‌های سعدآباد و نیاوران را داشته است، حالا کاخ رضاشاهی گچسر را فروخته است. کاخی که در فهرست آثار ملی ثبت شده و خرید و فروش آن نیازمند اطلاع سازمان میراث فرهنگی است. کاخ رضاشاهی گچسر فروخته شد. خبری که روز گذشته در فضای مجازی منتشر و واکنش‌های مختلفی را به‌دنبال داشت. این گزاره خبری، اما کامل نیست. کاخ رضاشاهی گچسر جزء مجموعه هتل گچسر است که بنیاد مستضعفان از مدتی پیش با قیمت پایه 11 میلیارد تومان آن را به مزایده گذاشته است. هر چند در آگهی‌های مزایده اشاره به جزئیات بناهای این مجموعه نشده، اما یکی از بناهای این مجموعه کاخ دوره پهلوی اول است. کاخی که در فهرست آثار ملی ثبت شده و فروش بدون سر و صدا و اطلاع آن حالا حاشیه‌ساز شده است. کاخ شاهی گچسر با گچبری‌های منحصربفردش در سال ١٣١٧ همزمان با ساخت تونل کندوان ساخته شد تا رضاشاه پهلوی در آن اقامت کند و از نزدیک شاهد ساخته‌شدن تونل باشد و همان وقت در کنار کاخ، هتلی برای اقامت مهندسان سازنده تونل هم ساخته شد. هتل و کاخ پس از انقلاب در اختیار بنیاد مستضعفان بوده و تحت عنوان هتل پارسیان گچسر فعالیت می‌کرده است. حالا این مجموعه واگذار شده و مشخص نیست که مالک فعلی کاخ ثبت ملی گچسر کیست و چه نقشه‌ای برای این کاخ تاریخی دارد. اطلاعاتی که به دست آفتاب‌یزد رسیده حاکی از آن است که مالک تازه این بنا به‌تازگی با لودر برای محوطه‌سازی در اطراف این بنای ثبت ملی در حال کار بوده است. هر چند هنوز جزئیاتی از خریدار این بنا منتشر نشده است. از سوی دیگر تعلق این بنا به مجموعه هتل گچسر هم سوال دیگری است که بی‌پاسخ مانده است. هر چند بسیاری معتقدند خرید و فروش آثار ثبت ملی در اختیار مردم با اطلاع به سازمان میراث فرهنگی بلامانع است، اما این بنای ثبت ملی در اختیار یک نهاد عمومی‌بوده است. نهادی که سابقه خوبی در نگهداری از آثار تاریخی ندارند و به‌تازگی هم ادعای مالکیت دو مجموعه کاخ مهم شهر تهران را داشته است.***
فروش اثر ثبت ملی قانونی نیست!
قانون فروش آثار ثبت ملی به نظر شفاف نیست. در روزهای گذشته اظهارات متناقضی در این باره منتشر شده است. مهناز طاهری، معاون میراث فرهنگی البرز در این باره گفت: «فروش اثری‌که ثبت ملی شده قانونی نیست. کاخ رضا شاهی اثری تاریخی است که به ثبت ملی رسیده و خرید و فروش اثری که ثبت ملی شده غیرقانونی است و با متخلفان برخورد جدی میشود.» وی توضیح داد: «هیچ استعلامی‌از میراث فرهنگی برای فروش این اثر صورت نگرفته و ما نسبت به این موضوع بی‌خبر هستیم. طبق مشاهده همکاران در حال حاضر در محوطه کاخ رضا شاهی لودرهایی مشغول فعالیت هستند.» طاهری گفت: «اگر بنیاد مستضعفان این کاخ را فروخته باشد که میراث فرهنگی اقدامات قانونی لازم برای برخورد با متخلفان را انجام می‌دهد. مردم مطمئن باشند بنیاد مستضعفان حتی اگر مالکیت این کاخ را واگذار کرده باشد هم میراث فرهنگی اجازه تغییر کاربری این اثر تاریخی را نخواهد داد.»
***
خرید و فروش آثار ثبتی اشکالی ندارد
عبدالناصر میرچی، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری البرز، اما در مصاحبه با رسانه دیگری، نظر متفاوتی نسبت به خرید و فروش آثار ثبت ملی دارد. او گفته است: «خرید و فروش آثاری که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌اند، صد بار هم اتفاق بیفتد، اشکالی ندارد، اما احدی بدون نظارت سازمان میراث فرهنگی اجازه تغییرات کالبدی در آن اثر را ندارد. سازمان میراث فرهنگی با ثبت هر اثر اعلام مالکیت عمومی‌بر آن می‌کند. بنیاد مستضعفان مالکیت کاربری بر این کاخ دارد و می‌تواند آن را بفروشد، اما هرگز اجازه تغییر در آن را ندارد. ممکن است خریدار درخواست خود را به بنیاد مستضعفان به‌عنوان مالک «سندی کاخ» داده باشد، ما هنوز اطلاعی نداریم.»
***
وقتی لیست اموال تاریخی مشخص نیست
در کنار مسائل حقوقی خرید و فروش آثار تاریخی، وضعیت مالکیت آنها موضوع مهم‌تری است. سالهاست از سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خواسته میشود با فشار به نهادهای دولتی و شبه‌دولتی از آنها لیست اموال تاریخی‌شان را بگیرد تا اتفاقات تخریبی مشابه کاخ توران تکرار نشود. با این حال به نظر می‌رسد این نهاد حاکمیتی قدرت کافی برای الزام نهادهایی مانند بنیاد مستضعفان، کمیته امداد و نهادهای نظامی‌به ارائه لیست آثار تاریخی خود را ندارد. اتفاقی که باعث میشود
هر بار پس از فروش یا تخریب یک بنا مشخص شود که این بنا در اختیار یک نهاد عمومی‌یا شبه‌دولتی بوده است. اتفاقی که بدون اطلاع برای کاخ گچسر افتاده ممکن است برای باقی اماکن تاریخی در اختیار این نهادها رخ دهد؛ واگذاری بی‌سر و صدا، تغییر کاربری و تخریب ناگهانی حاصل ناشناخته ماندن اموال تاریخی این نهادهاست.
سایر اخبار این روزنامه
