چه بخواهیم چه نخواهیم زبان بین‌المللی دنیا انگلیسی است

آفتاب یزد- می‎گل هشترودی: انحصار زدایی از زبان‌انگلیسی موضوعی است در چند وقت اخیر حاشیه ساز شده است. موضوع از جایی شروع شد که نمایندگان مجلس طرحی را برای رفع انحصار از زبان‌انگلیسی در مدارس ارائه کرده‌اند، طرحی که به تصور آنها راه را برای آموزش زبان‌های دیگر هموار می‌کرد اما از همان ابتدای امر کارشناسان و معلمان معتقد بودند که این طرح ادامه مسیر خصوصی‌سازی آموزش است. همان زمان‌ها هم خبر حذف زبان‌انگلیسی در مدارس منتشر شد که چندی بعد از سوی سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس تکذیب شد. میرحمایت میرزاده در این باره گفته بود مجلس در پی حذف تدریس زبان‌انگلیسی در مدارس نیست، هدف طرح تهیه شده تعدادی از نمایندگان، رفع انحصار از تدریس زبان‌انگلیسی و دادن فرصت به سایر زبان‌ها برای تدریس در مدارس است. عنوان این طرح، حذف زبان‌انگلیسی نیست بلکه عنوان آن رفع انحصار از تدریس زبان‌انگلیسی در مدارس است لذا این تعبیر که نمایندگان امضاکننده به دنبال حذف زبان‌انگلیسی هستند، درست نیست. امضاکنندگان این طرح با اهداف گوناگونی همچون بیان دیدگاه‌های خود در طرح، آن را امضا کرده‌اند پس باز هم تاکید می‌کنم که مخالف تدریس زبان‌انگلیسی در مدارس نیستیم. در این طرح ما به دانش آموزان حق انتخاب دادیم تا براساس نیازشان یک زبان خارجی را آموزش ببینند.» این موضوع خوشحالی کارشناسان حوزه آموزش را بر انگیخت تا اینکه روز گذشته با صحبت‌های حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در خصوص زبان‌انگلیسی رو به رو شدیم که جای برسی تامل داشت!
>دیدگاه جالب نماینده مجلس
به آموزش زبان‌انگلیسی
روز گذشته ویدئویی از مصاحبه حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس در شبکه‌های مجازی منتشر شد که او در خصوص آموزش زبان‌انگلیسی گفته بود:«من معتقد نیستیم که زبان‌انگلیسی زبان علمی دنیا است. از اول انقلاب تاکنون اکثر جاسوسی در کشور ما رخ داده است از جانب انگلیسی زبان‌ها است نه از جانب کشور‌های روسیه، چین، ژاپن و سایر کشور‌ها. وقتی زبانشان را در مدارس ما اجباری کردند یعنی در مدارس ما تاثیر ژئوپولتیک دارند. امروز اندیشمندان جهان یا ترک‌اند یا عرب‌اند و یا آلمانی. اصل هنر و ادبیات فرانسه، اصل علم و صنعت آلمان و اصل تفکر الکترونیکی ژاپن است.» او در همین حین صحبت‌هایی به زبان‌های مختلف انجام می‌داد تا سقف دانش علمی خودش را به رخ بکشد! با این حال اما صحبت‌های او با واکنش‌های مختلفی همراه بود.


>چطور یک نماینده مجلس می‌تواند
آنقدر دگم باشد؟
صادق زیباکلام استان دانشگاه در خصوص صحبت‌های این نماینده مجلس به آفتاب یزد گفت:«صحبت‌های آقای نوروزی جدا از این که غیر علمی، عوامانه، سطحی، سیاسی و پوپولیستی است، جای تاسف دارد که کسی در قرن بیست و یکم نماینده مجلس باشد و نسبت به زبان‌انگلیسی چنین تصور و بینشی داشته باشد که این زبان، زبان جاسوس‌ها و صهیونیست‌ها است! اگر ایشان به هند، بنگلادش، پاکستان و دیگر کشور‌های مستعمره انگلستان بروند تعجب خواهند کرد که علیرغم اینکه این کشور‌ها مستعمره انگلیس بودند چطور زبان‌انگلیسی انقدر در این کشورها مصطلح و رایج است. اگر ایشان به کشور هند می‌رفتند شگفت زده می‌شدند چرا که علی رغم این که هند مستعمره انگلستان بوده اما می‌تواند گفت که زبان‌انگلیسی زبان دوم این کشور محسوب می‌شود. امروزه در این که زبان‌انگلیسی زبان رایج دنیا است و اگر این زبان را ندانیم عملاً با علم، دانش، پیشرفت و تکنولوژی بیگانه خواهیم بود و با آنها باید خداحافظی کنیم، شکی نیست. دانشمندان فرانسوی، آلمانی، ژاپنی، هندی و روسی همگی زبان‌انگلیسی را کاملاً بلد هستند؛ شما یک دانشمند و نظریه پرداز غیر انگلیسی را نمی‌توانید پیدا کنید که زبان‌انگلیسی را به طور کامل بلد نباشد و با دانشی که به زبان‌انگلیسی است بیگانه باشد. به جز اینکه بگوییم این سخنان دردآور و گریه آور است چیز دیگری نمی‌توان بر نظریات نسبت داد. چطور می‌تواند تفکرات یک نماینده مجلس آنقدر دگم و آغشته و آلوده به تعصبات سیاسی باشد که واقعیات بدیهی جهان را هم نتواند ببیند! اینکه دو ضربدر دو می‌شود چهار را هم تردید کند و بگوید این را انگلیسی‌ها می‌گویند شاید دو ضربدر دو بشود هفت! این سخن عین تفکر آقای نوروزی است.»
>چه دلمان بخواهد چه دلمان نخواهد شد
زبان‌انگلیسی یک زبان بین‌المللی است
نیک نژاد کارشناس آموزشی نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:«چه دلمان بخواهد چه دلمان نخواهد زبان‌انگلیسی یک زبان بین‌المللی است، بگذریم که از لحاظ ساختار زبانشناسی خیلی‌ها معتقدند که این زبان به دلایل ساختاری می‌تواند زبان بین‌المللی باشد، اما حتی اگر ما این را هم در نظر بگیریم که استعمار سبب شده تا زبان‌انگلیسی به عنوان یک زبان بین‌المللی و جهانی شناخته شود، باز هم نتیجه‌ای که از آن حاصل می‌شود این است که زبان‌انگلیسی امروز یک زبان بین‌المللی است. اگر بگوییم که زبان‌انگلیسی یک زبان علمی نیست خیلی بی پایه و اساس حرف زده‌ایم چرا که حتی کسانی که در آلمان و فرانسه و دیگر کشورها زندگی می‌کنند وقتی می‌خواهند یک گزارش علمی در هر رشته‌ای تهیه و تنظیم کنند، مقاله خودشان را به زبان‌انگلیسی می‌نویسند. شاید بتوان گفت که ژاپن صاحب تکنولوژی امروز است که البته این طور هم نیست چرا که هیچ کشوری به آن معنی صاحب علم و تکنولوژی نیست و اینها فرآورده‌های انسانی هستند، اما حتی اگر به این هم معتقد باشیم چیزی از اهمیت زبان‌انگلیسی نمی‌کاهد. این که بگوییم زبان‌انگلیسی زبان علمی دنیا نیست یک صحبت بیهوده است امروز جامعه ما این موضوع را بر نمی‌تابد چراکه همان کشور ژاپنی که به گفته این نماینده مجلس صاحب تکنولوژی است هم در مدارسش از دوره دوم دبستان یعنی از کلاس چهارم آموزش زبان‌انگلیسی را اجباری کرده است و یکی از دلایل این موضوع هم این است که کشور ژاپن متوجه شده که به دلیل آموزش کمرنگ زبان‌انگلیسی در کشورش، با کشورهای جهانی دچار مشکل در ارتباط گیری شده است. بنابراین آموزش زبان‌انگلیسی را اجباری کرده تا در ارتباط‌های بین‌المللی در آینده دچار مشکل نشوند. در دیگر کشورها نیز وضعیت به همین منوال است چرا ما از این کشورهای پیشرفته الگو نمی‌گیریم تا آموزش زبان را جدی تر دنبال کنیم؟
>زبان‌انگلیسی مهره اصلی است
او در ادامه افزود:«در حال حاضر بیشتر کشورهایی که به زبان‌انگلیسی تکیه دارند و آموزش این زبان را به صورت جدی دنبال می‌کنند، کشورهای اروپایی هستند، یعنی همان کشور آلمان هم در حال حاضر آموزش زبان‌انگلیسی را به صورت جدی دنبال می‌کند تا بتوانند ارتباطات جهانی خودشان را گسترش دهند. ما به عنوان یک ساختار آموزشی وظایفی را به عهده داریم، عنوانی که نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند با عملشان خیلی فاصله دارد، انحصار زدایی از زبان‌انگلیسی حرف خیلی خوبی است، اعضای شورای عالی آموزش و پرورش هم بر این اعتقادند که اینطور نیست که زبان‌انگلیسی اجباری باشد، زبان اختیاری است. اما با توجه به امکاناتی که در آموزش و پرورش وجود دارد و این امکانات هم مربوط به امروز، دیروز و یک سال پیش و دو سال پیش نیست و زمینه‌های صد ساله دارد، امروز امکان گسترش آموزش زبانهای مختلف وجود ندارد. آموزش زبان‌انگلیسی در کشور تصویب شده و در سندهای بالادستی تائید شده است بنابر این حذف کردن آن هزینه‌هایی را به همراه دارد. به هر حال دانش آموز امروزی با رایانه، تلفن همراه و خیلی از وسایل و تکنولوژی دیگر سر کار دارد به همین دلیل هم نیاز دارد که زبان‌انگلیسی را بلد باشد. از طرف دیگر وقتی جوان وارد دانشگاه می‌شود به طور کلی باید زبان‌انگلیسی را آموخته باشد چرا که در رشته‌های دانشگاهی همه چیز بر مبنای زبان‌انگلیسی می‌چرخد اگر می‌خواهیم انحصار زدایی از زبان‌انگلیسی داشته باشیم و امروز از مدارس شروع می‌کنیم، بعد از آن باید به سراغ دانشگاه‌ها برویم. با توجه به ارتباطاتی که بین دانشگاه‌های سراسر جهان وجود دارد زبان‌انگلیسی مهره اصلی است. لازمه اینکه بتوانیم آموزش موثر داشته باشیم این است که زبان‌انگلیسی را به خوبی در مدارس آموزش دهیم، چه دلمان بخواهد و چه دلمان نخواهد نوجوانان امروز با توجه به کوچک شدن جهان و گسترش فضای مجازی و اینترنت و همچنین گسترش تکنولوژی ارتباطات جمعی نیاز به آموختن زبان‌انگلیسی دارند، چرا که مبنای همه این تکنولوژی‌ها زبان‌انگلیسی است و اگر شما زبان‌انگلیسی را از آموزش و پرورش حذف کنید در واقع به آینده دانش‌آموزان خیانت کردید. شک و شبهه‌ای در این که آموزش زبان‌انگلیسی در مدارس لازم است وجود ندارد و این را هم اضافه کنم که اگر آموزش زبان‌انگلیسی را خصوصی سازی کنیم و به موسسات زبان بسپاریم عدالت آموزشی زیر سوال خواهد رفت.»
>موافق حذف درس زبان‌انگلیسی
و تقویت آموزشکده‌ها نیستیم
صحبت‌های نوروزی دیگر اعضای مجلس را بر آن داشت تا راجع به طرح مذکور توضیحاتی را ارائه کنند. محمود نگهبان سلامی نماینده مجلس روز گذشته در این خصوص گفت: «مقام معظم رهبری تاکیدی مبنی بر اینکه ما باید علاوه بر زبان‌انگلیسی که در مدارس آموزش داده می‌شود به سایر زبان‌ها نیز توجه کنیم داشتند. ایشان گفتند زبان‌های همانند فرانسه، آلمانی، چینی و روسی زبان‌هایی هستند که می‌توانند امروز در دنیا محل رجوع باشند و مردم در تعاملات و تبادلات خودشان از آن استفاده کنند و بهتر است با توجه به اهمیت این زبان‌ها در مدارس ما در کنار تدریس زبان‌انگلیسی این زبان‌ها نیز تدریس شود. تعدادی از همکاران بر این مبنا طرحی را آماده کردند که بخشی از اهداف این طرح این بود که انحصار زبان‌انگلیسی شکسته شود اما خیلی از موادی که دراین طرح آمده است غیرکارشناسی و خام است.»
او افزود: «بنده ازامضا کنندگان این طرح بودم و با کلیت بحث مبنی بر رفع انحصار از زبان‌انگلیسی موافق بودم اما با برخی مواد و مفاد آن موافق نیستم. با اینکه درس زبان‌انگلیسی ازبرنامه مدارس حذف شود یا اختیاری باشد و یا معلم زبان‌انگلیسی در مراکز تربیت معلم و دانشگاهی پذیرفته نشود مخالف هستیم و قطعا ازاین حیث این طرح نمی‌تواند طرح پخته‌ای باشد و قطعا اگر در کمیسیون در دستور کار قرار گیرد آن بخش‌هایی را که دغدغه‌های دبیران زبان‌انگلیسی و مجموعه دانشگاهیان و کسانی که در این حوزه تحصیل می‌کنند را مرتفع و حذف می‌کنیم. ما معتقدیم درس زبان‌انگلیسی به عنوان درس اصلی در مدارس تدریس شود اما اگر فردی هم علاقمند به یادگیری سایر زبان‌ها همانند فرانسه، آلمانی و روسی و چینی است این اختیار برایش باشد که این زبان‌ها را نیز یاد بگیرند. ما معتقدیم باید الگوی آموزش در آموزش و پرورش برای درس زبان‌انگلیسی تغییر پیدا کند، تقریبا بیشترافرادی که مدرک دیپلم اخذ می‌کنند اگر ازآنها بخواهیم دوجمله انگلیسی صحبت کنند و یا رایتینگ بنویسند نمی‌توانند آن را انجام دهند و این نشان می‌دهد آموزشی که در آموزش و پرورش در حوزه زبان‌انگلیسی است درست نیست و باید این الگو آموزش تغییر پیدا کند. در تدریس زبان‌انگلیسی در مدارس بیشتر تاکید بر گرامر، قواعد و حفظیاتی است که به کار دانش آموز نمی‌آید و اگر این الگو تغییر پیدا کند که به سمت رایتینگ و لیسینیگ بروند بهتر است.»
نگهبان سلامی ادامه داد: «ما این طرح را به سمت و سویی خواهیم برد که این خواسته‌ها یعنی تغییر الگوی تدریس زبان‌انگلیسی در مدارس و آموزش سایر زبان‌ها در آن گنجانده شود. در یکی از مواد این طرح بربحث تقویت آموزشکده‌ها و زبانکده‌ها در خارج ازفضای آموزشی مدرسه تاکید شده است که این نیز درست نیست و قطعا این ماده را نیز حذف خواهیم کرد چراکه این موضوع خودش بحث ناعدالتی آموزشی را رقم می‌زند و برای عده‌ای رانت ایجاد می‌کند. همکاران ما چه در کمیسیون چه اکثریت کسانی که طرح را امضا کرده‌اند موافق حذف درس زبان‌انگلیسی و همچنین تقویت آموزشکده‌ها نیستند و قطعا این طرح با حذف این مواد در کمیسیون مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد به صحن علنی برای بررسی نهایی ارجاع می‌شود.»
این در حالی است که محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش روز گذشته در رابطه با تلاش برخی نمایندگان مجلس برای حذف درس زبان‌انگلیسی از مدارس نیز گفته بود:«ما شورایی تحت عنوان شورای ملی آموزش و پرورش داریم که شورای قانونی است و مسئولیت دارد که درمورد برنامه‌های درسی و فرآیندهای آموزشی بررسی کرده و مصوبه داشته باشد. من فکر می‌کنم مناسب‌تر این بود که این پیشنهاد در مرجع تخصصی خودش مورد بررسی قرار می‌گرفت. نکته دوم هم این است که یک درس یا ضرورت دارد، یا ضرورت ندارد. اگر ضرورت دارد که دانش آموزان آن درس را بدانند باید در آموزش و پرورش این کار انجام شود و قابل واگذاری نیست؛ اگر هم ضرورت ندارد باید حذف شود و فکر می‌کنم مرجع رسیدگی به این موارد شورای ملی آموزش و پرورش است و من پیشنهاد می‌کنم از این طریق کار را دنبال کنند. اگر آموزش در مدارس کاستی هم دارد قابل بررسی است.»
با این وجود سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا بهتر نیست نمایندگان مجلس به جای ارائه چنین طرح‌های بیهوده‌ای فکری به حال نظام آموزشی فشلی که به آن رو به رو هستیم کنند؟
آقای نماینده! واقعی می‌گویید یا با ما شوخی دارید؟
عصرایران-مصطفی داننده: حجت‌الاسلام حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون حقوقی مجلس و از مخالفان تدریس زبان‌انگلیسی در مدارس ایران گفته است:
*معتقد نیستیم انگلیسی زبان علمی دنیا است.
* اکثر جاسوسان انگلیسی زبان هستند، نه ژاپن، چین و روسیه
* امروز اندیشمندان جهان یا ترک‌اند یا عرب‌اند و یا آلمانی
*اصل هنر و ادبیات فرانسه، اصل علم و صنعت آلمان و اصل تفکر الکترونیکی ژاپن است.
بعد از شنیدن استدلال‌های آقای نماینده، حال عادل فردوسی‌پور را پیدا کردم وقتی بعضی حرف‌ها را می‌‎شنید و قانع نمی‌شد و می‌گفت: میشه از دست شما سرم را به میز بکویم؟ و به قول مولانا:«از قیاسش خنده آمد خلق را»
دانشمندان، ترک، عرب یا آلمانی وقتی می‌خواهند علم خود را به دیگران انتقال دهند تا جهانیان متوجه اختراع آنها شوند از چه زبانی استفاده می‌کنند؟ هنر و ادبیات فرانسه یا صنعت آلمان و یا تفکر الکترونیک ژاپن وقتی می‌خواهد به جهان عرضه شود، با چه زبانی ارائه می‌شود؟ پاسخ همه این سوال‌ها انگلیسی است. جهان به این نتیجه رسیده است که برای رسیدن به نقاط مشترک احتیاج به یک زبان مشترک دارد و به همین خاطر زبان‌انگلیسی به عنوان زبانی که همه جهان آن را می‌فهمند، انتخاب شد. اینکه ما ایرانی‌ها زبان‌های مختلف را یاد بگیریم، امر بسیار خوبی است. آشنا شدن با یک زبان جدید یعنی یادگرفتن و آموزش یک فرهنگ تازه و حتما باید از آموزش آلمانی، اسپانیایی و چینی استقبال کنیم ولی این بدین معنا نیست که باید زبان‌انگلیسی را در پستو قرار بدهیم و در آن را قفل کنیم. در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا در مقطع دکتری، تدریس به زبان‌انگلیسی انجام می‌شود. چه دانشجویان خارجی چه دانشجویان مقیم، باید زبان‌انگلیسی را بلد باشند. مقالات معتبر و علمی جهان به زبان‌انگلیسی نوشته می‌شود. این بدین معنا نیست که نویسنده آن هم یک انگلیسی یا آمریکایی است. شاید فرانسوی باشد، شاید عرب باشد و شاید هم ایرانی. البته باید به آقای نوروزی گفت که جاسوس‌ها معمولا با زبان مادری جاسوسی می‌کنند و اهل کشوری هستند که قرار است از آن جاسوسی شود. جاسوس‌ها در کنار زبان مادری، انگلیسی بلد هستند چون با زبان‌انگلیسی در همه جای دنیا کارشان راه می‌افتد. یاد نگرفتن انگلیسی یعنی قطع ارتباط با جهان. اگر جوانان ما چینی یاد بگیرند یا فرانسوی حرف بزنند، تنها می‌توانند با چند کشور در ارتباط باشند اما برای زیست در دهکده جهانی و گفت‌وگو با دیگران احتیاج به یادگیری انگلیسی است. فیلم‌های سینمایی ایرانی که در جهان دیده شده به زبان فارسی پخش شد اما زیر نویس انگلیسی، باعث دیده شدن جهانی آن شد. اگر نمی‌خواستیم از زبان‌انگلیسی استفاده کنیم باید این فیلم را به تمام زبان‌های زنده و مرده دنیا ترجمه می‌کردیم تا تمام مردم متوجه حرف آنها شود اما با یک زبان یعنی انگلیسی، حرف زده شده و مردم همه فهمیده‌اند. کاش نمایندگان محترم مجلس برای مخالفت خود با زبان‌انگلیسی، دلایل بهتری می‌آوردند. دلایلی که بشود آن را باور کرد نه به آن خندید. در پایان باید از آقای نوروزی پرسید واقعا به این حرف‌هایی که زدید باور دارید؟