سرایت آسیب دخانیات از فرد به جامعه

کامل حسینی‪-‬ ورود روزافزون نظریه‌ها و مباحث پزشکی، روان‌شناسی بویژه روانشناسی اخلاق، جامعه شناسی، از طریق آموزه‌هایش به جهان متافیزیک و ماهیت دخانیات از بارزترین موضوع‌هایی است که جهان ذهنی معرفت علمی و حتی انسانی را با خود درگیر نموده است زیرا دخانیات در سایه‌ی جهان سرمایه‌داری و سیاست‌های نو لیبرالیسم خود برخی صنایع را جهت گسترش و رواج کسب ثروت از میانه‌ی آن در چنبره‌ی خود گرفته است. نکته‌ی عجیب اینجا است که دخانیات به درازای زمان حتی برای تولید کنندگان و مصرف‌کنندگانی که به آن اعتیاد شدید نیز داشته‌اند منفور نیز بوده است. شوربختانه اعتیاد به دخانیات در زندگی خصوصی سبب شده‌ بود که عده‌ای از افراد به بهانه‌ی اینکه دخانیات در حریم خصوصی یک انسان جای گرفته‌اند غیر اخلاقی بودن و آسیب‌زا بودنش به حال فرد و جامعه به فراموشی سپرده شود. در واقع، با پیش‌روی آسیب‌های دخانیات هشدارها و توصیه‌های روز افزون پزشکی به موازات شیوع گستره‌ی آسیب‌ها و مشاهده‌ی آن‌ها توسط جامعه، خطر مصرف دخانیات و همچنین غیر اخلاقی بودنش بطور جدی وارد مباحث جامعه شناختی شد. زمانی بود که "جان استوار میل" در تفسیر برخی امور جاری و زندگی روزمره استدلال می ‌کرد که وقتی عملی شخصی است و جز به منافع خودش به کس دیگری آزار نمی‌رساند پس نباید مورد مداخله و اجبار دولت و جامعه قرار گیرد.فلسفه و جامعه شناسی کاربردی بر طبق خصلت و اخلاق همیشگی شان دید پویا به این گونه ایده‌ها دارند که آزادی‌ها و حریم خصوصی در آن‌ها از پیچیدگی چندانی برخوردار نبوده‌اند؛ از همین لحاظ است بر طبق آنچه که اندیشمندان حوزه‌ی علوم اجتماعی مانند "دیوید میلر" در کتابش "فلسفه‌ی سیاسی" اذعان نموده‌اند در این زمان که زندگی پیچیده‌تر از قبل شده است، با اندکی تامل درمی‌یابیم که آسیب مصرف دخانیات در زمان حاضر بیشتر از آنکه جنبه‌های فردی و خصوصی را به خود بگیرد منافع جامعه بصورت آشکار و پنهان را مورد حمله قرار می‌دهد. شوربختانه امروزه بسیاری از معتادان بویژه معتادان دخانیات با این دفاعیات به ظاهر اخلاقی که سیگار کشیدن مثلاً بخشی از زندگی خصوصی و فردی یک شخص هستند در برابر جامعه خود را مسئول هیچگونه عوارضی نمی‌بینند و از قضا این گونه طرز تفکر از لحاظ تلقین و تئوری بیشترین خدمت را به تداوم دخانیات می‌کند.این چنین است که میلر از برخی آسیب‌ها نام می‌برد که چتر زندگی خصوصی قرار گرفته‌اند همانطور که میلر توضیح ‌می‌دهد ما در دنیای امروز در مورد سخن میل نسبت به خصوصی بودن یا نبودن اندکی با تردید مواجه می‌شویم زیرا در زمان جان استوارت میل ممکن بود اگر شخصی بر اثر مصرف یک ماده‌ی مضر مانند الکل حتی در منزل خودش دچار یک بیماری و مشکلات سلامتی می‌شد هزینه‌ی ناشی از آسیب بیشتر خود متقبل آن می‌شد اما امروزه از آنجاییکه دولت‌ها هزینه‌ی برخی بیماری‌هایی که ممکن است را از مالیات مردم، بیت المال یا هر گزینه‌ای مانند بودجه‌ی عمومی و...تامین می‌نماید آن‌هم بیماری‌هایی که بر طبق یافته‌های پزشکی نتیجه‌ی مثلا کج‌رفتاری‌های مصرفی در حریم خصوصی باشند که دخانیات در گونه‌های مختلف آن مصداق بارز چنین پدیده‌هایی هستند.در هر حال مصارف دخانیات(حتی در چهار دیواری یا حریم خصوصی خود) تا حدودی هم به حریم دیگر مردمان پیوند دارد و فهم این حقیقت می‌تواند سبب کوچکتر شدن هر چه بیشتر جغرافیای دخانیات بوسیله‌ی مرزهای اخلاق خواهد شد و در نهایت دیگر مانند سابق نمی‌توان آن را امور خصوصی صرف قلمداد کرد.در پایان باید گفت که شاید همراه با توصیه و هشدارهای بهداشتی‌ و حتی دینی، از رهگذر این گونه اندیشه‌های جامعه شناختی اما جاری و ساری در عینت‌های روزمره بتوانیم وجدان برخی مصرف‌کنندگان را وادار به تاملی اخلاقی نماییم تا در نهایت برای همیشه از جهان منفور دخانیات به نفع سلامت جامعه‌ی خودشان دوری نمایند.