کاهش تعهدات تا توازن برجام

سرویس بین الملل جوان آنلاین: «دومینیک راب» وزیر امور خارجه انگلیس عصر سه شنبه با «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه و «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان درباره ایران گفتگو کرد. راب بعد از این گفتگو، در توئیتی نوشت: «انگلیس، فرانسه و آلمان، همچنان به توافق هسته‌ای (برجام) پایبند هستند، اما ایران گام‌هایی برداشته که آینده آن را در معرض خطر قرار داده است. باید خیلی فوری به این مسئله رسیدگی شود.» نشست وزرای خارجه تروئیکای اروپایی و موضع وزیر خارجه انگلیس، دور روز قبل از سفر آسیایی حسن روحانی ابراز شده، سفری که گزارش‌هایی غیر رسمی درباره فعال شدن ژاپن در پرونده تحریم‌های ایران در آن منتشر شده است. دیروز دولت ژاپن در بیانیه‌ای درباره سفر روحانی اعلام کرد: «ژاپن تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای در همکاری با کشور‌های دیگر نظیر امریکا و ایران برای کاهش تنش‌ها در تحولات کنونی خاورمیانه انجام داده است.»‌روزنامه ژاپن‌تایمز هم در گزارشی نوشت به احتمال زیاد روحانی و «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن، در این سفر در مورد تحریم‌های امریکا علیه تهران مذاکره خواهند کرد. با این حال، احزاب ائتلاف حاکم بر ژاپن روز سه شنبه در آستانه سفر روحانی در اقدامی تأمل‌برانگیز، یک پیش‌نویس تصمیم کابینه برای اعزام یک ناوشکن و یک هواپیمای گشتی به منطقه خاورمیانه برای کمک به حصول اطمینان از دریانوردی امن کشتی‌های تجاری را تصویب کردند. دولت ژاپن اعلام کرده که آبه و روحانی به عنوان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش و تثبیت اوضاع در خاورمیانه روز جمعه با هم گفتگو خواهند کرد. آبه قصد دارد به رئیس‌جمهوری اسلامی ایران توضیح دهد چرا ژاپن این نیرو‌ها را به خاورمیانه اعزام می‌کند.
اروپا نگران است؟
اینکه نشست سه وزیر خارجه اروپایی واکنشی به سفر آسیایی روحانی است یا نه، مشخص نیست، ولی به نظر می‌رسد این سفر به دلیل ناامیدی از اروپاییان و نافرجامی طرح واسطه‌گرانه امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه انجام شده است. عباس عراقچی، معاون ظریف دیروز در گفت‌وگویی گفته که «چین و روسیه تا حدی در تلاش‌های‌شان موفق بوده‌اند، اما آن سه کشور اروپایی کاملاً در اجرای تعهدات‌شان و پیدا کردن راهکار‌های کاربردی برای ادامه یافتن تجارت با ایران، ناموفق بوده‌اند.» عراقچی که در گفتگو با شبکه سی. جی. تی. ان چین سخن می‌گفت، تأکید کرده که توافق هسته‌ای تابستان سال ۹۴ «از زمان خروج امریکا از برجام، در هشتم ماه مه سال۲۰۱۸اوضاع خوبی ندارد» و تأکید کرده که «اروپاییان در نشست وزیران بیانیه‌ای صادر کردند و به ایران وعده دادند و خود را در ۱۱ عرصه مختلف از جمله بانکی، تجاری، حمل‌ونقل و بیمه متعهد کردند تا طبق وعده‌شان، راهکاری کاربردی بیابند، اما نتوانستند. تنها راهکاری که بر سر آن به نتیجه رسیده‌اند، سازوکاری مالی به نام اینستکس است که هنوز اجرایی نشده است.» او می‌گوید: «ایران، یک سال کامل به آن‌ها فرصت داد تا تعهدات‌شان را اجرا کنند، اما اجرایی نشد؛ بنابراین در هشتم ماه مه سال جاری، ما تصمیم گرفتیم که از مکانیسم ماشه در توافق استفاده کنیم و احقاق حقوق‌مان را به عنوان راهکاری استفاده کنیم.»
چیزی نگرفتیم


عراقچی گفته که ایران با کاهش تعهدات برجامی‌اش، می‌خواهد این پیام را بدهد که خواستار حفظ برجام است: «هدف از بین بردن توافق نیست. اگر این طور بود، ما هم، در ماه مه سال ۲۰۱۸، با خروج امریکا از برجام، از آن خارج می‌شدیم و هیچ کسی هم ما را سرزنش نمی‌کرد، چرا که پاسخی به عملکرد امریکا می‌بود، اما ما تصمیم گرفتیم که به دیپلماسی و حفظ توافق، فرصتی دیگر بدهیم.»‌عراقچی معتقد است هیچ توافقی نمی‌تواند دوام بیاورد مگر اینکه میان داده‌ها و ستانده‌ها تعادلی برقرار شود. او تأکید می‌کند: «ما اکنون، تعادلی در توافق نداریم. ایران کاملاً تا ماه مه امسال به تعهداتش پایبند بوده، اما هیچ چیزی دریافت نکرده است؛ بنابراین کاری که ایران انجام می‌دهد، احیای تعادل در توافق است که هنوز برقرار نشده است.»‌این سخنان عراقچی را علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در ملاقات با نیکلای پاترشوف همتای روس نیز با جملاتی متفاوت تکرار کرده است: «اگر مسیر عدم اجرای تعهدات از سوی اروپا تداوم یابد، ناگزیریم برای ایجاد موازنه در تعهدات، گام‌های بعدی را برداریم.»
مذاکره تحت فشار یعنی تسلیم
معاون ظریف درباره اینکه ایران چه شرایطی برای بازگشت به میز مذاکره دارد، با اشاره به مذاکرات ایران و شرکای دیگر برجام پیش از رسیدن به توافق و همچین با اشاره به پایبندی ایران به این توافق، گفت که ایران هیچ‌گاه تحت فشار مذاکره نخواهد کرد و مذاکره در این شرایط، در واقع مذاکره برای تسلیم خواهد بود و ایران آماده مذاکره با امریکا در هیچ سطحی نیست؛ از این گذشته، امریکا با خروج از توافق هسته‌ای که آن را برخلاف منافعش می‌دانست، مذاکره با این کشور را به تجربه‌ای «بد و ناموفق» تبدیل کرده است و ایران اعتماد خود را کاملاً به هر گونه حسن نیتی در امریکا از دست داده است. عراقچی در پاسخ به این سؤال که انتخابات امریکا چه تأثیری در نحوه کنار آمدن ایران با واشنگتن، خواهد داشت می‌گوید: «ایران، بر اساس سیاست‌های داخلی امریکا تصمیم‌گیری نمی‌کند؛ فارغ از اینکه چه کسی در امریکا رئیس‌جمهور شود، ایران اصولی بنیادین مبتنی بر امنیت و منافع ملی خود دارد که آن را به دقت دنبال می‌کند و تغییر رئیس‌جمهور امریکا چیزی را در رابطه با ایران تغییر نخواهد داد، مگر اینکه کسی روی کار بیاید که به تعهدات امریکا عمل کند و به برجام بازگردند که در این صورت ایران می‌تواند در چارچوب برجام با این کشور مذاکره کند.»