روزنامه شهروند
1398/10/18
50 قدم تا رسیدن به جهانی عاری از مین
[راضیه زرگری] دست‌هایشان را به هم گره کرده‌اند، می‌چرخند و عمو زنجیرباف می‌خوانند؛ «عمو زنجیرباف زنجیر منو بافتی؟ پشت کوه انداختی؟ ...» شعر اما به آخر نمی‌رسد؛ صدای مهیب انفجار گره دست‌هایشان را باز می‌کند؛ دست و پاهایشان را هم حتی قطع می‌کند. دیگر نمی‌شود تصور کرد چه شده است، تنها بدن‌های خونین و چشمان وحشت‌زده بچه‌ها که از شدت درد ناله می‌کنند و به هم می‌پیچند دیده میشود. جنگ سال‌هاست تمام شده است اما نه برای همه؛ ساکنان مناطقی که روزگاری شاهد درگیری و جنگ بوده‌اند جنگ برایشان ادامه دارد؛ دست‌کم تا زمانی که مین‌ها و مهمات باقی مانده از جنگ‌ها زیر زمین باقی مانده و منتظر طعمه است. غم‌انگیزترین طعمه‌های مین هم بچه‌های بی‌گناهی هستند که شاید حتی جنگ را ندیده باشند، اما مین‌های عمل نکرده درست زمانی که بی‌خبر از همه چیز در دشت‌های کردستان عموزنجیرباف بازی می‌کنند، زنجیر امید و زندگی‌شان را پاره می‌کند. یکی از فعالیت‌های مهم و حیاتی کمیته بین‌المللی صلیبسرخ و هلال‌احمر پاکسازی مین‌ها و مهمات باقی مانده از زمان جنگ‌ها و درگیری‌ها در سراسر جهان است و بر همین اساس در قالب یک برنامه عملیاتی چشم‌اندازی ترسیم کرده است که تا‌سال 2025 سراسر جهان عاری از مین شود. نوامبر سال 2019 بود که 164کشور عضو کنوانسیون ممنوعیت مین برای کارکنان سازمان‌های بشردوستانه در اسلو دور هم جمع شدند تا به یک بازبینی و تجدیدنظر در تعهد سیاسی کشورها در این موضوع دست پیدا کنند. هفته پایانی نوامبر 2019 برای کسانی که در سراسر جهان درگیر جنگ و درگیری بودند، روزهای شلوغی بود تا به رنج‌های ناشی از مین‌های ضد نفر در سراسر جهان پایان دهند. هر پنج‌سال یک‌بار، كشورهایی كه میادین مین ضد نفر را به‌واسطه كنوانسیون ممنوعیت مین، غیرقانونی اعلام كرده‌اند و در این زمینه با کمیته بین المللی صلیبسرخ همکاری می‌کنند، برای بررسی پیشرفت‌های خود در جلسات كنفرانس تجدید نظر حاضر می‌شوند و در مورد راه‌های پیش‌رو برای پنج سال آینده توافق می‌كنند. هنس براتاسکار، از فعالان این حوزه در کمیته بین‌المللی صلیبسرخ و رئیس کنفرانس ممنوعیت مین ضد نفر، می‌گوید کنوانسیون ممنوعیت مین موفقیت بزرگی بوده است. هر میدان مینی که از روی زمین برداشته شود و هر انبار مهماتی که تخلیه و تخریب شود، بیانگر یک زندگی نجات یافته است. در بیست‌سالی که از شروع به کار کنوانسیون می‌گذرد، بیش از 58میلیون مین پاکسازی یا نابود شده است. این همان چیزی است که ما «پیشرفت نجاتبخش زندگی» می‌نامیم. فعالیت‌های کشورهای عضو واضح و روشن است و ما به این تحرکات بشردوستانه افتخار می‌کنیم؛ با این حال هنوز کار به پایان نرسیده است؛ 60میلیون نفر در سراسر جهان روزانه با خطر مین‌های زمینی زندگی می‌کنند. 32کشور عضو هنوز آلودگی مین دارند و وظیفه‌شان این است که خاک سرزمین خود را مطابق با کنوانسیون پاکسازی کنند. بسیاری از کشورها مسئولیت قربانیان و بازماندگان مین را برعهده دارند؛ افرادی که مانند دیگر شهروندان باید از امکانات برخوردار باشند و برای ادامه زندگی به حمایت‌های بیشتر نیاز دارند. در سال‌های اخیر، استفاده مجدد از مین‌های ضد نفر در درگیری‌های مداوم توسط گروه‌های دیگر غیراز منابع نظامی و دولتی نگران‌کننده بوده و چالش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را در این مسیر افزایش داده است؛ در نتیجه، در سال‌های اخیر تعداد افرادی که قربانی این سلاح‌های غیرقانونی می‌شوند با وجود پایان یافتن درگیری‌ها، همچنان زیاد است. در کنفرانس بازنگری ممنوعیت مین که پنج‌سال پیش در کشور موزامبیک برگزار شد، کشورهای عضو موافقت کردند تا سال 2025 به سمت جهان بدون مین حرکت کنند. این پیش‌بینی را برخی بلندپروازانه عنوان می‌کنند اما کشورهای متعهد به موضوع ممنوعیت مین، این هدف را غیرممکن نمیدانند. نوامبر 2019 دولت‌های عضو برنامه عملیاتی را تصویب و توافق كردند تلاش‌های خود را برای اجرای تعهدات خود تحت كنوانسیون ممنوعیت مین تشدید كنند. برنامه اقدام عملیاتی اسلو 50عملكرد مشخص را برای پنج سال آتی به تصویر کشید؛ به علاوه پیشرفت ملموس را در مسیر خاتمه دادن به رنج‌های ناشی از مین‌های ضد نفر مورد توجه دانسته است. به گفته براتاسکار این طرح بلندپروازانه می‌تواند توان و انرژی جدیدی برای اجرای کنوانسیون ممنوعیت مین به وجود آورد، درنهایت می‌توانیم شاهد تفاوت چشمگیری در حمایت از مردم و پاسخگویی به نیازهای متنوع افراد آسیب‌دیده از انفجار مین‌ها باشیم؛ دختران، پسران، زنان یا مردان فرقی برای کشورهای عضو ندارند. همه این افراد آسیب‌دیده یا خانواده‌های قربانیان باید از حمایت‌های همه‌جانبه سازمان‌های بشردوستانه برخوردار باشند.
یکی از تصمیم‌های مهم برنامه اقدام عملیاتی اسلو این بود که کشورهای عضو توافق کردند سرعت بررسی و پاکسازی مناطق مین‌گذاری شده در پنج‌سال آینده افزایش یابد. در این زمینه همه کشورها موظف شدند میادین مین را دقیقا شناسایی کنند و برنامه‌های ملی پاکسازی مین را مطابق با استانداردهای بین‌المللی ظرف دو سال آینده به‌کار گیرند. این برنامه همچنین تأیید و تأکید می‌کند که همه تعهدات کنوانسیون ممنوعیت مین در مورد مین‌های ضد نفر نیز اعمال میشود، به این معنی که همه میادین مینگذاریشده باید بررسی و پاکسازی شود. کشورهای عضو همچنین توافق کردند از هیچ تلاشی برای جهانی‌سازی کنوانسیون و هنجارها در برابر هرگونه استفاده از مین چشم‌پوشی نکنند. هنس براتاسکار تأکید می‌کند: «حتی اگر به هدف خود از دنیای عاری از مین هم برسیم، قربانیان و بازماندگان مین سال‌های طولانی به حمایت و توجه نیاز دارند. بنابراین برنامه اقدام عملیاتی اسلو شامل چندین عملكرد مشخص است؛ كشورها مطمئن می‌شوند افرادی كه بر اثر انفجار مین زخمی شده یا عضوی از بدن‌شان را از دست داده‌اند، از مراقبت‌های بهداشتی و سایر خدمات مورد نیاز برخوردار می‌شوند و می‌توانند به‌طور مستقل و با عزت زندگی كنند.»
به گفته این مسئول کمیته بین‌المللی صلیبسرخ، همه ما می‌دانیم منابع برای دستیابی به هدف مشترک دنیای عاری از مین مهم است. با گذشت 20سال از اجرای کنوانسیون ممنوعیت مین، اهمیت رهبری قدرتمند در این مسیر و برنامه‌های مبتنی بر شواهد و گفت‌وگو بین همه ذی‌نفعان در کشور های متأثر از خطر مین، خود را به‌خوبی نشان داده است و از مؤلفه‌های اصلی موفقیت در رسیدن به اهداف بلندپروازانه محسوب میشود. برنامه اقدام عملیاتی اسلو استفاده از همه مولفه‌ها را تأیید و از پیشنهادهای کشورهای عضو ازجمله منابع جدید و نوآورانه تأمین اعتبار استقبال می‌کند. تنها 6سال فرصت داریم به آرزوی 2025 برسیم و هر گامی برای رسیدن به هدف برای ما ارزشمند است. آموزش مردم مناطق جنگ‌زده در زمینه مخاطرات مین
نیازهای افراد آسیب‌دیده از انفجار مین متنوع است. در این میان کشورها برای اثربخش بودن اقدامات ممنوعیت مین و کمک به قربانیان باید نیازها، تجربیات و خطرات بالقوه‌ای را که مردم با آن روبه‌رو هستند در نظر بگیرند که بسیاری از آنها به‌طور مثال با توجه به جنسیت، سن و ناتوانی متفاوت است. در سال‌های اخیر، گروه‌های بزرگی از پناهندگان و آوارگان غیر نظامی در کشورهای مختلف در معرض خطر انفجار مین‌های ضد نفر قرار گرفته‌اند. برنامه اقدام عملیاتی اسلو در پاسخ به این بحران، فصل جدیدی در حوزه آموزش خطر مین تعریف و اجرا کرده است. دولت‌هاي عضو تلاش خواهند كرد براي هر كسي كه در مناطق جنگ‌زده زندگي مي‌كند، آموزش هدفمند فراهم كنند. این برنامه آموزشی به کاهش تعداد حوادث جدید ناشی از مین کمک می‌کند و به مردم یاد می‌دهد خود را از خطرات انفجاری محافظت کنند.
بر همین اساس، کمیته بین‌المللی صلیبسرخ با جمعیت هلال‌احمر ایران همکاری کرده است؛ به‌طوری که اسفندماه 97 نماینده كمیته بین‌المللی صلیبسرخ در تهران اعلام كرد این سازمان بین‌المللی با كمك هلال‌احمر پروژه آگاه‌سازی نسبت به خطرات مین را در ایران اجرا می‌كند .«مارك آخرمن» در نشست بین‌المللی مین‌زدایی بشردوستانه تأکید می‌کند: «این پروژه شامل پناهندگان افغانستانی ساكن در ایران نیز میشود. تفاهم‌نامه را با وزارت امور خارجه و مركز مین‌زدایی ایران برای مقابله با مشكلات مین امضا كرده‌ایم تا در راستای آگاهی‌رسانی، تبادل دانش و حمایت از فعالیت‌های مین‌زدایی اقدام شود.» نماینده كمیته بین‌المللی صلیبسرخ در تهران به خسارت‌های جنگ و پس از آن برای مردم عادی اشاره و خاطرنشان می‌کند: «این نهاد بین‌المللی از چندین دهه پیش تلاش می‌كند به مشكلات ناشی از جنگ و بقایای این پدیده شوم رسیدگی كند. امروز می‌بینیم تسلیحات به جا مانده از جنگ تا سال‌های بعد قربانی می‌گیرد و مانع فعالیت‌های روزمره مردم میشود. صلیب سرخ جهانی برای بهبود قوانین منازعات مسلحانه تلاش می‌كند خطرات جنگ را كاهش دهد. ما زمانی موفق خواهیم شد كه كشورها آن را تأیید كنند و این قوانین را در برنامه‌های خود بگنجانند.» نماینده كمیته بین‌المللی صلیبسرخ در تهران به مبارزه ایران با مشكل مین اشاره می‌کند: «پنج استان ایران در مساحتی معادل كشور سوییس با مین‌های به جا مانده از جنگ درگیر هستند كه حجم قابل توجهی است.» «آخرمن» همچنین از آمادگی صلیبسرخ جهانی به منظور پاكسازی بقایای باقیمانده از مین در ایران خبر داد.
منبع: https: //blogs.icrc.org/law-and-policy
