روزنامه آرمان ملی
1398/10/18
اقدام ترامپ باعث خروج آمريكايی‌ها از عراق شد
شهيد سپهبد سليماني نقش موثري در موازنه قدرت در منطقه و حتي نظام بين‌الملل داشت؛ با توجه به ترور ناجوانمردانه وي به دست آمريکايي‌ها تغييري در آينده موازنه قدرت در خاورميانه شاهد خواهيم بود؟من فکر نمي‌کنم که وضعيت پيش آمده سبب بهم خوردن موازنه قدرت در منطقه شده باشد. گمان نمي‌کنم که اين وضعيت سبب چنان تحولي شده باشد که بخواهيم وضعيت خاورميانه را از اين جهت به‌خصوص دوباره نگاه کنيم. البته تواقفي حاصل شد، اما موقت است. من فکر مي‌کنم که امروز يا فردا يا قطعا هفته آينده يا ماه آينده توازن‌ها مجددا به سر جاي اول خود بر مي‌گردند. چون ما نبايد اين تصور را داشته باشيم که از نظر ايران، ايالات متحده، عراق، ترکيه يا هر کشور ديگري از نظر موازنه‌هاي ژئوپلتيکي وضعيت‌شان بستگي به عدم وجود يک تن داشته باشد. به اندازه‌اي که ما وضعيت سردار سليماني را در اين برخورد خيلي موثر بدانيم که مي‌دانيم، اما اين يک نفر؛ اول و آخر برخوردهاي ژئوپلتيکي ايران با دنياي غرب در خاورميانه نيست چنانکه ما حتي ديديم بريتانيا که يک بازيگر عمده در مسائل خاورميانه است و تحت نخست وزيري بوريس جانسون که نزديکي فکري، عملي و دوستي نزديکي با ترامپ دارد ترور سردار سليماني را نادرست اعلام کرد. بر خلاف آلمان‌ها که در وضعيت غيرقابل توجيه اينطور برخورد نکردند. البته توجيه آلمان نيز فقط براي اين است که آنها خودشان را در قبال اسرائيل بدهکار مي‌دانند و در مواقع حساس خواسته‌هاي صهيونيست‌ها را دنبال مي‌کنند. شک ندارم که اسرائيل در پيام‌هاي فوري از آلمان خواسته که در اين فاجعه‌آفريني غيرقابل بخشش، ترامپ را تاييد کنند. به هر حال ديديم که نخست وزير بريتانيا دوشنبه رسما کار ايالات متحده آمريکا را حادثه‌آفريني و نادرست قلمداد کرد و از ايران نيز خواست که خويشتن داري داشته باشد و دست به تلافي‌جويي‌هاي فوري نزند. لذا من تفاوت زيادي را در وضعيت موجود خاورميانه از ديد ژئوپلتيکي نمي‌بينم. همانطور که گفتم تزلزلي پيش آمده که قابل ترميم است و شکي ندارم که در مدتي نه چندان طولاني اين وضعيت جبران خواهد شد.
پس از ترور سردار سليماني توسط آمريکايي‌ها مقامات غربي بسيار به اين مساله تاکيد داشتند که ايران بايد در راستاي عرف ديپلماتيک عمل کند و اقدام تلافي‌جويانه‌اي انجام ندهد؛ اساسا آنهايي که چنين توصيه‌اي مي‌کنند آيا اگر شخصيت مهمي از کشور خودشان نيز مورد هدف قرار مي‌گرفت چنين توصيه‌اي مي‌کردند؟
من به شما اطمينان کامل مي‌دهم که عالم ديپلماسي تابع شرايطي حاکم بر روابط بين‌الملل از نظر مقررات بين‌اللملي است و دولت‌ها جز دعوت به صلح و آرامش وظيفه ديگري در اين زمينه ندارند. اگر فرض را بر اين بگذاريم که يک ژنرال آمريکايي به دست ايراني‌ها بدين صورت مورد هدف قرار مي‌گرفت قطعا بازهم جهان دو طرف را دعوت به خويشتن‌داري مي‌کردند. اين جو سياسي حاکم بر روابط بين‌الملل است. اين بي‌طرف شدن کشورها و دعوت کردن به صلح و آرامش در طرف‌هاي درگير در ماجرا‌ها امري روتين و جريان روزمره است. حال در پنهان چه قول و قرار‌هايي مي‌گذارند و چه برخوردهايي مي‌کنند امري علي حده است، اما آنچه در ديپلماسي باز و در روي صحنه بين‌المللي مطرح مي‌شود دولت‌ها خود به خود مجبورند که خودشان را صلح جو و خواهان همکاري جلوه دهند. اين امري عادي است که نبايد از آن تعجب کرد ولي آن چيزي که از ديد من ارزش دارد اين است که ما فکر مي‌کرديم با توجه به روابط صميمانه دولت جانسون و ترامپ وي پس از تعطيلات بلافاصله به واشنگتن رفته و به ترامپ تبريک مي‌گويد، اما درست برخلاف آن اين کار را رد کرد و گفت اين کار درست نيست. اين به رغم دوستي بسيار نزديک جانسون با ترامپ است که دو طرف را نزديک به خويشتن‌داري کرد. درست بر عکس دولت آلمان که بلافاصله پس از پخش اين خبر مواضع ترامپ را تاييد کرد. دولت آلمان که هيچ‌گونه توجيه سياسي، ملاحظات استراتژيک يا ژئوپلتيکي را بر نمي‌دارد. من حيرت کردم که دولت آلمان اين اندازه در برخوردهاي نظامي خود بي‌احتياط باشد. البته براي من کاملا روشن بود که چرا اين اتفاق افتاد؛ براي اينکه اسرائيل طي 50 سال گذشته از نظر حيثيت بين‌المللي چنان بلايي سر آلمان آورد که آلمان همه‌ساله خود را ناچار مي‌بيند در مقابل اسرائيل سر فرود آورد. من شک ندارم که يک تلفن اسرائيلي کافي بوده که دولت آلمان را وادار به چنين حرکت ناپسنديده و احمقانه‌اي کند. آلمان بايد صبر مي‌کرد تا ببيند همراهانش مثل فرانسه و بريتانيا چگونه عمل مي‌کنند و او هم همانگونه موضع مي‌گرفت.
اين نوع تناقض رفتاري اروپايي‌ها بر روابط تهران و پايتخت‌هاي اروپايي تاثيرگذار نخواهد بود؟
خير؛ اين دوره‌اي موقت و فضاي اضطراري است که از بين مي‌رود، اما آنچه باقي مي‌ماند اينکه در برخورد کشورهاي اروپايي با مساله ايران از قبل تزلزل‌هايي به‌وجود آمده است که ما شاهد اين وضعيت در چند مدت اخير بوديم ولي آن داستان تابع حوادث روزمره نيستند. اگرچه ممکن است از منظر تبليغاتي تحت‌الشعاع حوادث روزمره قرار بگيرند. ايران به درستي از شرايط سرشار از احساس مردم ايران استفاده و روابط خود را با برجام قطع کرد. اين کار بسيار خوبي بود. ايران توي دهن بازيگران اروپايي زد که در رابطه با باقي ماندن در برجام و دورزدن تحريم‌هاي آمريکايي با ايران بازي مي‌کردند. اين تصميم قاطعي بود که اروپايي‌ها را به نقطه اول باز مي‌گرداند که يا بايد روابط خود را با ايران ترميم کنند و قول و قرارهاي گذاشته شده را به اجرا در آورند يا اينکه فاتحه ميانجي گري بين ايران و آمريکا را بخوانند.
با اين حساب اگر برجام را در آخر راه بدانيم تغيير نگرش و رويکردي در رفتار اروپايي‌ها نسبت به ايران شاهد نخواهيم بود؟
اروپايي‌ها به سودشان نيست که عکس‌العمل منفي نشان دهند. آنها حداکثر تلاششان را کردند که ايران وارد اين فاز نشود و از ورود ايران به فاز کنوني جلوگيري کنند. اين خواسته آنها بود و موفق نشدند. يعني کار آقاي ترامپ شرايطي را پيش آورد که اروپا نيز ناچار است در مقابل چنين تصميمي از سوي تهران سکوت کند. اکنون بيش از 48 ساعت از اين وضعيت گذشته، اما شاهد واکنشي از سوي اروپايي‌ها نبوده ايم. اروپا در شريطي نيست که بتواند عکس‌العمل منفي نشان دهد و ناچار است دو باره دست را زير بگيرد، با آرامش برخورد کند و با وعده و وعيد‌ها بر اينکه وعده‌هاي سازمان يافته خود را به اجرا درآورد پيش آيد، چراکه آنها نمي‌توانند چنين ريسک بزرگي کنند که به کلي روابط خود را با ايران بهم بزنند. به‌خصوص شرايط کنوني به‌نحوي است که آمريکا مرتکب خطاي بزرگي شد، در روابط بين‌الملل و جامعه جهاني خود را محکوم کرد و اين وضعيت سبب شد که اروپا نمي‌تواند هيچ واکنشي نشان دهد. وقتي بوريس جانسون اقدام ترامپ را خطا دانسته نمي‌تواند بازگشته و بگويد آقاي ترامپ کار خوبي کردي. لاجرم اروپا در وضعيتي قرارگرفته که ناچار است مقداري به خواسته‌هاي ايران توجه کند و از اين جهت است که فکر مي‌کنم کار وزارت خارجه درست بود.
شهيد سپهبد سليماني در دوران رياست جمهوري بوش و اوباما نيز در منطقه فعاليت‌هايي داشت، اما از سوي آنها مورد سوء قصدي قرار نگرفت؛ اساسا دستگاه قدرت در آمريکا چنين پيشنهادي داده يا ترامپ شخصا به اين تصميم رسيده است؟
دستگاه سياسي ايالات متحده آمريکا در عمل در چند سال اخير ثابت کرد که اصلا با اين مسخره‌بازي‌هاي ترامپ موافق نيست. شما ديديد در مواردي که ترامپ رسما ايران را تهديد به عمليات جنگي کرد رئيس کنگره ايالات متحده آمريکا در ملأعام خطاب به رئيس‌جمهور گفت که تو حق نداري بدون اجازه ما کاري انجام دهي. دستگاه سياسي ايالات متحده دموکراتيک و بر اساس خواسته‌هاي ملي آن کشور عمل مي‌کند و ترامپ وصله‌اي ناجور، ناهمرنگ و اتفاقي عجيب و غريب در ساختار سياسي آمريکا است. ترامپ بارها نشان داد که به جنبه‌هاي عملکردي دموکراسي آمريکايي اعتنايي ندارد. او کسي است که پس از دستور به ترور سردار سليماني در مظان اعتراض ملي و استيضاح قرار دارد. سازمان کشوري آمريکا به ترامپ پشت کرده و ترامپ نيز به سازمان مديريت دموکرات آمريکا پشت کرده است. ترامپ آدم عجيبي است و فکر مي‌کند اظهارات هيجاني و نابخردانه و با شعبده بازي مي‌توان کشوري مثل ايالات متحده که ابر قدرت جهاني است را اداره کرد. اين شخص اصلا تعادل فکري ندارد. اگر يک کودک نيز جاي ترامپ بود مي‌دانست که اين اقدام بيشتر آبروي آمريکا را مي‌برد تا ايران. ترامپ در شرايطي دست به اين اقدام زد که در وضعيت استيضاح قرار دارد. در اين استيضاح نيز شانس انتخاب دوره وي به شدت پايين آمده است. ترامپ با اين دستپاچگي حيرت‌انگيز و کودکانه شانس انتخاب شدن مجدد خود را چند برابر کمتر کرد. لذا براي اينکه بتواند خسارت خود را در عالم سياست آمريکا ارتقا بدهد و براي بر انگيختن احساسات ملي مردم آمريکا جهت رأي دادن به او دست به چنين اقدامي زد. در حالي که تنها کار او تحريم احساسات ضد آمريکايي در منطقه بود.
طي چند روز گذشته پارلمان عراق طرحي را جهت اخراج نيروهاي آمريکايي از اين کشور تصويب کرد؛ اساسا اين مساله را چگونه ارزيابي مي‌کنيد. در شرايطي که ترامپ عراق را تهديد به تحريم کرده است؟
ترامپ اين تهديدات را به اين دليل مطرح کرده که اقدام پارلمان عراق قابل اجرا و عملي است. اگر عملي نبود ترامپ متوسل به چنين تهديدهايي نمي‌شد. لاجرم آقاي ترامپ بار ديگر گور خود را کند. خود آمريکايي‌ها موجب شدند که برگه دستور تخليه نيروهاي خودشان صادر شود. مساله اين نيست که ترامپ پشت توئيتر خود مي‌نشيند. در جريان محاکمه پارلماني براي استيضاخ ترامپ وقتي که سفير سابق آمريکا دراوکراين شهادت مي‌داد همان لحظه ترامپ در توئيتر خود فحش‌هاي رکيکي به اين خانم داد. رئيس دادگاه وقتي اين توئيت‌ها را ديد گفت که ترامپ مانند کودکي است که گرفتار يک اسباب بازي خاص مي‌شود. او گرفتار اين اسباب بازي توئيتر است و مثل اينکه نمي‌تواند يک لحظه آن را کنار بگذارد. همين کار ترامپ نيز موجب شکايت مضاعف از ترامپ براي تلاش جهت جلوگيري از اجراي عدالت شد.
شوراي عالي امنيت ملي خبر از 13 سناريوي انتقام‌جويانه از ايالات متحده آمريکا داد که ضعيف‌ترين آنها کابوس تاريخي آمريکايي‌ها خواهد بود؛ اصولا رويکرد ايران به اين مساله و برخورد با آمريکا را چطور تحليل مي‌کنيد؟
من فکر مي‌کنم واکنش‌ها کاملا طبيعي و به هيچ وجه غيرمنتظره و خارج از موضوع نبود. اگرچه برخي افراد حاشيه‌تراشي‌هاي زيادي انجام دادند، اما دولت و نظام از مسير طبيعي خود خارج نشد، با اين حال ضمن اينکه به‌عنوان يک ناظر بين‌المللي حق تلافي ايران را بر حق و به رسميت مي‌شناسم ولي چند چيز را توصيه مي‌کنم. نخست اينکه به هيچ‌وجه عجله نکنيم. صبر و حلم در انتهاي بازي به کمک ما خواهد آمد. به‌خصوص امروزي که ترامپ خود را در انظار بين‌المللي محکوم کرد. گرچه روسيه، چين و... چيزي نگفتند اما همين سکوت اينها پر از فرياد است. اگر عجله کنيم اين سرزنش فراگير ترامپ را به طرف خود هدايت مي‌کنيم. بايد بگذاريم که اين سرزنش بين‌المللي براي مدتي ادامه پيدا کند و هيچ عجله‌اي نکنيم. تهديدها را نيز زياد غليظ نکنيم، چراکه واکنش‌هاي تهديدآميز مي‌تواند وضعيت را سخت‌تر کند. ايران وطن من است و نمي‌توانم چيزي را توصيه کنم که در منافع ملي وطن خودم نبينم. من توصيه نمي‌کنم که تلافي نکنيد، اما توصيه مي‌کنم که عاقلانه، با صبر و حوصله و حلم و علم رفتار کنيد. به‌خصوص اجازه دهيم که با يک ديپلماسي قوي‌تر و فعال‌تر اين محکوميت ترامپ را در جهان نهادينه کنيم.
از ديدگاه شما اتفاقات اخير چه ميزان مي‌تواند موجبات شکست ترامپ در انتخابات 2020 را رقم زند؟
در حال حاضر اين حوادث و رويدادها که ناشي از حماقت‌هاي خود ترامپ است خيلي به زيان او تمام شد، اما بايد منتظر باشيم که اين شخص تا زمان انتخابات چه چيزهاي شگفت‌آوري عرضه مي‌کند تا وضع خود را بهتر يا بدتر کند. من مطمئنم که در حال حاضر تقريبا ترامپ انتخابات آينده را از دست داده است.
سایر اخبار این روزنامه
گفت‌وگو با پاریس، تذکر به لندن
آمریکا به ظریف ویزا نمی‌دهد
سپهبد سلیمانی و سرمایه اجتماعی ایرانیان
سپهبد سلیمانی و سرمایه اجتماعی ایرانیان
ترامپ و حمله به مکان‌هاي فرهنگي
سردار سلیمانی اسوه وحدت ملی
پاسخ ملی به تروریسم ترامپی
وداع ١۱كيلومتری با فرمانده!
تبعات ترور شهروندان در اینستاگرام
۵۶ تن جان باختند؛ ۲۱۲ نفر مجروح
دور تسلسل انتقام گيری، سطح بحران را بالاتر می برد
اقدام ترامپ باعث خروج آمريكايی‌ها از عراق شد
همه فرماندهان پنتاگون تروريست شناخته شدند
