روزنامه ابتکار
1398/11/07
نقد منتقدان نظام
کورش الماسی- نکتهای غیرمنطقی و غیرعقلانی در عرصه سیاسی وجود دارد. اینکه بسیاری از فعالان و نخبگان سیاسی، پیوسته به ناکارآمدی مدیریت کلان سیاسی اشاره میکنند و میگویند این ناکارآمدی نباید وجود داشته باشد. اما راهکار یا راهکارهایی برای اینکه این مشکلات چگونه باید حل و فصل شوند، ارائه نمیدهند. به عبارتی، برنامه عملی، واقعبینانه و مورد قبول عموم ارائه نمیشود. «نقد» بدیهیات سیاسی یا ناکارآمدی آشکار حاکمیت نه تخصص و نه هنر و توانایی و علم خاص میخواهد؛ بلکه «تغییر» روندها یا تاثیرگذاری بر نواقص و ناکارآمدی مدیریت کلان سیاسی هنر، تخصص و علم خاص میخواهد.تقریباً تمام نخبگان بهویژه نخبگان سیاسی پیوسته در مسیر رفتن به جلسه، در جلسه یا قرار است در جلسه شرکت کنند. ظاهراً، نخبگان سیاسی آنقدر حضور فعالی در جلسات گوناگون دارند که فرصت طرح این پرسش که این همه جلسه برای چیست؟ یا دستاورد عینی و قابل ارزیابی این جلسات چه بوده است، را ندارند. اینکه چرا با این همه جلسه شرایط اقتصادی، روابط خارجه، آموزشی، معیشت شهروندان و... این چنین است که میبینیم. به باور نگارنده، تاریخ قضاوت سختی در مورد نخبگان سیاسی، مدیریتی، روابط خارجه، اقتصادی، فرهنگی، علمی و... خواهد داشت.
ریشه اصلی انواع چالش اجتماعی و ملی در عرصههای گوناگون نه نظام، بلکه «آشفتگی شدید خرد جمعی است که نخبگان تبلور آن هستند». به تعبیری میتوان ادعا کرد دشمن ما خازجی نیست؛ بلکه آشفتگی ذهنی نخبگان داخلی است. تقریباً غیرممکن است، که چندنفر که در مورد چگونگی حل و فصل انواع چالشهای اجتماعی و ملی، توافق دارند، را پیدا کرد. تقریباً به تعداد نخبگان و فعالان سیاسی، راهکارهای متنوع وجود دارد. بی تردید میتوان یقین داشت که مخوفترین دشمن ایران «عدم تفاهم نخبگان پیرامون تعریف و درک مشترک پیرامون چیستی، چرایی و اهمیت منافع ملی به عنوان مبدا و مقصد همه فعل و انفعالات اجتماعی است».
حیرتآور است که با این همه مدعی در عرصههای سیاسی، اقتصادی، دیپلماسی، فرهنگی، روابط خارجه و... نخبگان از تفاهم پیرامون فهم مشترک از منافع ملی عاجز هستند.
خلا فهم، چیستی و اهمیت منافع ملی به عنوان مبدا و مقصد افعال اجتماعی میان نخبگان ریشه عقبماندگی کشور است و نه جناحهای اصولگرا، اصلاحطلب، اعتدالگرا ... به عبارتی، هیچ جناحی به تنهایی مقصر اوضاع و احوال وخیم و بیسابقه کشور نیست؛ بلکه فقدان قوانین بازی مبتنی بر درک و تفاهم مشترک پیرامون چیستی و اهمیت منافع ملی به عنوان بستر و مشروعیت هر فعل سیاسی، چالش بنیادی اذهان نخبگان سیاسی انتصابی و انتخابی است.
ظاهراً نخبگان مدعی در عرصههای گوناگون درک کاربردی در مورد ارتباط، ساختار حکومت به عنوان معلول و روند توسعه فهم و دانش بشر پیرامون چیستی انسان، جامعه و جهان به عنوان معلول ندارند. به عبارتی، ساختار حکومتها برآیند مستقیم فهم بشر از برخی امور بنیادی است. اینکه بنیادیترین اندیشه اجتماعی به عنوان فلسفه وجود نهاد حاکمیت، منافع ملی(جمعی) است. در شرایطی که نخبگان مدعی یک جامعه(جوامع عقبمانده) نمیتوانند به تعریف مشترک در مورد منافع ملی نایل شوند، تلاش یا صحبت در مورد توسعه اجتماعی، تنها توهم، رویا یا ریا است.
به عنوان مثال در صورتی که منافع ملی مبنای راهبرد روابط خارجه میبود، روابط خارجه و شرایط داخلی این همه متحمل هزینه و تنش نمیشد. پربیراه نیست اگر گفته شود، نه حامیان رابطه با غرب(اروپا، آمریکا) و نه حامیان رابطه با شرق(روسیه، چین، هند) هیچ راهبرد ملی به منظور مدیریت روابط خارجه سودمند در مسیر تحقق منافع ملی ندارند. اندیشهها ، راهکارها، طرحها و راهبردهای موجود(بنا بر شواهد عینی و تجربی) در مورد چگونگی، داشتن یا نداشتن رابطه با دیگر کشورها، صرفاً جناحی است. جناحی بدین معنی که هویت و بقای یک جناح منوط به رابطه با این یا آن کشور است.
شاید تشبیه منافع ملی با خاکی که گیاهان در آن رشد میکنند، بتواند تصویر کاربردی از عرصه سیاسی و مدیریتی به ما بدهد. انواع ایدئولوژیها، جناحها، گروهها، راهکارها، راهبردها و... همانند گیاهانی هستند که در خاک کاشته، رشد و ثمره میدهند. عرصه مدیریتی و سیاسی مملو از درختانی است که ریشه در خاک منافع ملی ندارند؛ بلکه در تمایلات، اهداف، توهمات، تاریخگرایی، رویاها و... جناحی کاشته، رشد و ریشه دارند. با هر معیاری که بخواهیم عرصه آشفته و ناکارآمد سیاسی را تحلیل کنیم، بیشک در تحلیل نهایی به یک نقطه یا نتیجه میرسیم، که نخبگان و بهویژه نخبگان سیاسی نه در ورزشگاه آزادی، بلکه در دروازه غار، خاک سفید و میدان شوش بازی میکنند.
وطنپرستی؛ برآیند مستقیم درک چیستی، چرایی و اهمیت منافع ملی به مثابه بستر زیست اجتماعی است. در جهان معاصر، تنها معیار مشروعیت سیاسی فهم و تلاش در راستای تحقق منافع ملی است. اینکه هر هویت سیاسی و جناحی که ریشه در فهم منافع ملی و تلاش بیمنت و صادقانه به منظور تحقق منافع ملی نداشته باشد، نامشروع و در نتیجه به جز آسیب به رفاه، آرامش و امنیت شهروندان، هیچ پیامدی نخواهد داشت.
پر بیراه نخواهد بود اگر گفته شود، «قبل از اصلاح نظام مدیریت کلان سیاسی، نخبگان چپی و راستی یا غربی و شرقی باید اذهان غیرکاربردی و آشفته یا به عبارتی رویاپرداز و بعضاً غیرصادق خود را اصلاح کنند». آیا کاندیداهای خلاق، پرکار و خوشسابقه با کارنامههای بینقص که مشتاقانه رویای نشستن بر روی صندلیهای مجلس یازدهم را دارند، برنامهای شفاف برای حل و فصل انواع چالشهای فلجکننده اجتماعی و ملی دارند، یا تنها دلیل حضور در مجلس منویات، تمایلات و اهداف شخصی و جناحی است؟
منافع ملی یک تعریف بیش ندارد. ظاهراً، بسیاری از نخبگان ارادهای برای درک منافع ملی به مثابه انواع نیازهای مادی، اجتماعی و روانشناختی شهروندان را ندارند. در صورت وجود اراده، فهم منافع ملی کار دشواری نیست. اینکه تنها، مشروع و قابل فهمترین وظیفه هر حکومتی در قالب انواع نهادها؛ برنامهریزی و مدیریت منابع، داراییها، امکانات و تواناییهای ملی(جمعی) به منظور تحقق انواع نیازهای مادی، اجتماعی و روانشناختی شهروندان است.
سیاستورزی یا مدیریت سیاسی بدون فهم چیستی و اهمیت منافع ملی؛ یعنی روابط خارجه پرهزینه و متشنج، آموزش و پرورش بیمقصد، اقتصاد عقیم، تخرب ریشهای اخلاق سیاسی و انواع چالشهای اجتماعی و ملی. والاترین وظیفه تاریخی نخبگان وطنپرست، تلاش برای تدوین یک تعریف و اجماع پیرامون درک مشترک در مورد چیستی و اهمیت منافع ملی به عنوان مبدا و مقصد همه فعل و انفعالات زیست مدنی است. بیشک میتوان ادعا کرد که تنها راهگشای انواع چالشهای اجتماعی و ملی کنونی و حتی آینده ایران منوط به اجماع نخبگان پیرامون درک مشترک از چیستی و اهمیت منافع ملی به عنوان فلسفه وجودی حاکمیت و حتی زیست اجتماعی است.
سایر اخبار این روزنامه
جدال توئیتری ظریف و ترامپ
تصمیمهایت را بر مبنای واقعیت پایهگذاری کن
ژوبین صفاری
بنشانیم «انصاف»
مسئولیت زهرایی در جامعه اسلامی
«ابتکار» تبعات اقصادی ویروس جدید چین را بر اقتصاد ایران بررسی کرد
اقتصاد زیر تیغ کرونا؟
«ابتکار» دلایل و پیامدهای توافق نهایی بریگزیت را بررسی میکند
فصل جدید مناسبات لندن با اتحادیه اروپا
با واگذاری اراضی در محدوده طولانیترین غار نمکی جهان به مرکز پرورش میگو
قشم از یونسکو اخراج میشود!
مدیرکل هنرهای نمایشی درحاشیه نشست خبری سی و هشتمین دوره جشنواره تئاتر فجر در پاسخ به «ابتکار»:
تورم فعلی در طول 100 سال اخیر در اقتصاد ایران بیسابقه است
عصر سیاه تورمی
سپاه پاسداران علیه سخنان حسن عباسی: برداشت شخصی و خلاف واقع بود
مدعیان خالی از معنی
پاسخ روحانی به اقدام رئیس قوه قضائیه در صدور بخشنامه در حوزه فضای مجازی
این امور مرتبط به شورای عالی فضای مجازی است
سخنگوی ستاد انتخابات کشور:
نظارت مستمری بر تبلیغات زودرس انتخاباتی وجود دارد
معاون وزیر کشور:
مسیٔولان برای افزایش رضایتمندی و رفاه مردم تلاش کنند
نقد منتقدان نظام
مسئولیت زهرایی در جامعه اسلامی