علم بهتر است یا ثروت

رضا جعفری- جهان سرشار، عجین و آبستن حوادث و وقایعی بوده و هست محصولِ عملکرد بشر و یا خارج از ید قدرت و اراده او که پیامدهای مثبت و منفی و به تعبیری، خیر و شر را با خود به ارمغان آورده است.
امروز با شیوع کرونا ویروس- گذشته از نظریات متعددِ علتِ وجودیِ آن - و پیامدهای منفی و بعضاجبران ناپذیرِ ناشی از ابتلا و از دست رفتن بسیاری از مهمترین سرمایه کشورها یعنی انسان‌ها و آسیب‌های گسترده اقتصادی و تاثیرگذاری آن در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، مدیریتی و... ناشی از طولانی شدن حضورش در سطح جهان و تاثیر وتغییرات گسترده‌ای که ایجاد خواهد کرد، جهان دیگری را می‌توان متصور بود که از آن می‌توان به جهان پسا کرونا یاد کرد که کشور ما هم از این مهم مستثنا نخواهد بود؛ اما، چون در آثار این واقعه نیک تامل شود، درس‌ها و عبرت‌های نیکویی از این میهمان ناخوانده نیز می‌توان آموخت.
درخصوص تاثیر حضور این ویروس در حوزه‌های مختلف، متخصصان هر حوزه خواهند گفت و خواهند نوشت.لذا قصد آن نیست که به آنها پرداخته شود، بلکه قصد آن داریم از منظری دیگر که در حوزه نظری و بحثهایی که در گذشته‌ها هم مورد توجه اهالی اندیشه بوده است بدان پرداخته شود.
با عنایت به تغییرات اجتماعیِ حاصل از ورود تکنولوژی به زندگی بشر، نه‌تنها در جهان، که در ایرانِ پس از دهه ۵۰ و رویکرد سیاستگذاران و مجریانِ قوانین کشور به سوی برخورداری از تنعمات مادی از سویی و در نتیجه تغییر سبک زندگیِ ناشی از آن و القای الگوی زندگیِ سرمایه داری از سوی حاکمان به مردم با تاثیرگذاری بر فرهنگِ مصرف گراییِ متاثر از تبلیغات زندگیِ غربی از سوی دیگر؛ توجه قشر عظیم و اکثریت افراد جامعه را به جمع آوری پول به عنوان ابزارِ برخورداری از نعمات مادی و زیستی مدرن هدایت کرده، به گونه‌ای که بعضا برای برخی افراد، هدف وسیله را توجیه می‌نماید؛ اختلاس‌ها و دزدی‌های برخی یقه سفیدان و مدیران سطوح بالای مدیریتی، بالاخص در دو دهه اخیر، گواهی است بر ادعاهای مطروح. از همین روست که با حضور در بین جوانان و نوجوانان و حتی میان سالان رفتن به دانشگاه را نه به هدفِ فراگیریِ علم،که چون کسب مدرک به عنوان ابزارِ دستیابی به ثروت می‌پندارند.


در طول سال‌های تحصیلی به دفعات با این موضوع که «علم بهتر است یا ثروت» انشا نوشته ایم و بدون اغراق، بیش از ۹۰ درصد، اگرچه بر خلاف نظر و عقاید درونیِ برخی، به تشریحِ دلایلِ برتری علم از ثروت پرداخته ایم؛چرا که به مدرسه آمده بودیم تا علم بیاموزیم.
و این در حالی بود که تعدادی که به برتری ثروت باور و اذعان داشته‌اند، بارها و بارها باورمندان به برتری علم، معلم و سایر دانش آموزان را به تفکر وادار کرده بودند آنگاه که دانش آموزی می‌نوشت «اگر پول یا ثروت داشتم پدرم، مادرم، خواهرم و یا برادرم را به بیمارستان می‌رساندم تا مثلا در اثر فلان بیماری نمیمرد یا معلول جسمی و حرکتی یا ذهنی و یا... مبتلا نمی‌شد و یا ده‌ها درد دیگر ناشی از بی‌پولی.»
امروز با حضور کرونا ویروس و بحران جهانی ناشی از آثارآن، چشم جهان به دست دانشمندان حوزه سلامت دوخته است تا شاید- و صد البته حتما- با ساخت دارو و یا واکسن مد نظر، به تعبیری از شرِ این میهمان ناخوانده خلاص و زندگانی عادی خود را در پیش گیرند. چرا که اگرچه ثروتمندترینِ فرد جهان هم باشیم احتمال ابتلا و مرگ ناشی از این ویروس گریز ناپذیر است و ثروتمان کاری از پیش نخواهد برد؛ یعنی همان که در دوران تحصیل به تشریحِ دلایل برتری آن در انشای خود می‌پرداختیم که «علم بهتر است از ثروت».