زنگ خطر تشدید تنش در آب‌های جنوبی

آرمان ملي– محمدحسين لطف‌الهي: «نفتکشي با پرچم هنگ‌کنگ روز سه‌شنبه در نزديکي تنگه هرمز توقيف و ساعاتي بعد آزاد شد»؛ خبري که ابتدا از سوي ستاد عمليات نيروي دريايي انگليس به رسانه‌ها انتقال يافت و نگراني‌ها را در خصوص احتمال آغاز دور جديد تنش‌ها در آب‌هاي جنوبي ايران افزايش داد. ستاد عمليات دريايي انگليس در منطقه وظيفه حفاظت از کشتي‌هاي تجاري و غير‌تجاري اين کشور و هم‌پيمانانش را در خليج عمان و تنگه هرمز بر عهده دارد. نيروهاي انگليسي در خبر اوليه مشخص نکردند که حمله از سوي چه کساني انجام شده يا کشتي مذکور متعلق به چه کشوري است اما ساعاتي بعد برخي رسانه‌ها کشتي توقيف شده را هنگ‌کنگي و توقيف‌کنندگان کشتي را ايراني خواندند. وال استريت ژورنال روز گذشته در گزارشي مدعي شد که توقيف کشتي از سوي نيروي دريايي ايران صورت گرفته است. به نوشته اين نشريه آمريکايي «برخي منابع غربي و اماراتي مي‌گويند نيروي دريايي ايران يک نفتکش با پرچم هنگ‌کنگ را توقيف کرده و پيش از آزادسازي، آن کشتي را به سوي مرزهاي ايران هدايت مي‌کرد». وال استريت ژورنال در ادامه نوشته است که «زنگ خطر تشديد تنش‌ها در شرايطي به صدا در‌آمده است که منابع امنيتي غربي اعلام کرده‌اند نيروهاي ايراني در مسير صادرات نفت از خليج‌فارس مستقر شده‌اند. از سوي ديگر سطح تنش‌ها ميان ايران و عربستان نيز بار ديگر درحال افزايش است». مقامات رسمي و منابع ديپلماتيک جمهوري اسلامي تا زمان انتشار اين گزارش در خصوص اين خبر سکوت کرده و تأييديه يا تکذيبيه‌اي را منتشر نکرده‌اند اما فارغ از اينکه آيا واقعا توقيف کشتي هنگ‌کنگي از سوي نيروهاي ايراني اتفاق افتاده يا نه و اساسا دليل اين توقيف و آزادسازي چه بوده است، نشانه‌هايي جدي از وجود يک اراده براي آغاز دور تازه‌اي از تنش‌ها در آب‌هاي جنوبي ايران مشاهده مي‌شود. نصرت‌ا... تاجيک سفير اسبق ايران در اردن معتقد است در شرايط کنوني تنش در آب‌هاي جنوبي و منطقه خليج فارس سودي براي ايران ندارد. اين تحليلگر مسائل خاورميانه به «آرمان ملي» مي‌گويد: «ايران هنوز واکنش رسمي به اين ماجرا نداشته و تا زماني که مسئولان ايراني به خصوص مقامات سازمان بنادر و کشتيراني اظهارنظر رسمي در اين باره نداشته باشند، نمي‌توان به صورت قطعي راجع به موضوع توقيف کشتي در نزديکي تنگه هرمز اظهارنظر کرد؛ چرا که سناريو‌هاي متفاوتي درباره اين کشتي وجود دارد». وي مي‌افزايد: «ماجراي توقيف يک کشتي که از سوي الميادين و برخي ديگر از منابع خبري هنگ‌کنگي خوانده شده به تنهايي مسأله‌اي جدي نيست و نمي‌تواند چالش‌آفرين باشد. ممکن است خطايي از سوي کشتي صورت گرفته باشد يا شک و شبهه‌اي پديد آمده باشد که براي بررسي آن شبهه، کشتي توقيف و پس از حل و فصل ماجرا آزاد شد». به گفته او، تشديد تنش در منطقه نه‌تنها سودي براي ايران ندارد؛ بلکه به عکس مي‌تواند فايده‌هاي زيادي براي دولت ترامپ و سياست‌هاي ضدايراني‌اش داشته باشد. تاجيک تأکيد دارد: «پس از کنار رفتن برني سندرز از عرصه انتخابات و حمايت اوباما از جو بايدن، دموکرات‌ها در حال رسيدن به وحدت براي شکست دادن دونالد ترامپ هستند. در مقابل ترامپ نيز به سبب اشتباهاتي که طي 4 سال اخير و به ويژه مسأله کرونا داشته، تحت‌فشار است. در چنين شرايطي ايران از آغاز دور تازه‌اي از تنش‌ها سودي نخواهد برد و تهران تمايلي به نجات ترامپ از مهلکه ندارد». نصرت‌ا... تاجيک مي‌گويد: «اصل ماجرا که هنوز روشن نيست، اما حدس من آن است که مالک کشتي در حال جو‌سازي بوده تا مسئولان ايراني را به موضع‌گيري عکس‌العملي وادارد. براي تحليل دقيق مسأله بايد تا زمان موضع‌گيري رسمي صبر کرد».
سابقه تنش در خليج‌فارس و درياي عمان
سال گذشته، سلسله‌اتفاقاتي توانست سطح تنش‌ها در منطقه خليج‌فارس را به شدت افزايش داده و حتي خطر بروز درگيري نظامي ميان ايران و ايالات متحده را در پي داشته باشد. هدف قرار گرفتن دو کشتي تجاري ژاپني و نروژي همزمان با سفر «آبه شينزو» نخست‌وزير ژاپن به تهران، حمله راکتي به دو کشتي اماراتي در خليج‌فارس، هدف قرار گرفتن دو کشتي سعودي در درياي عمان، ساقط کردن پهپاد آمريکايي از سوي نيروهاي مسلح ايران و همچنين توقيف متقابل دو کشتي از سوي ايران و انگلستان از جمله حوادثي بوده که سال 2019 را به يکي از پرتنش‌ترين سال‌ها در عرصه کشتيراني تبديل کرده است. در پي اين سلسله‌حوادث ايالات متحده تصميم گرفته است با به‌راه‌اندازي ائتلافي نظامي، حضور خود را در اين منطقه افزاش دهد. جمهوري اسلامي اما اين حضور را «عامل ناامني» خوانده و با آن مخالفت مي‌کند. پيشتر محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران خليج فارس را «يک شاهراه حياتي» براي کشور خوانده و حضور نيروهاي غير‌منطقه‌اي و خارجي را «منشأ ناامني» دانسته بود. ظريف در توئيترش نوشته بود که خليج‌فارس، «اولويت امنيت ملي براي جمهوري اسلامي» است و ايران براي حفظ امنيت خود «ترديدي نخواهد داشت».