روزنامه ابتکار
1399/02/01
چرا تکرار اخبار در زمان طولانی، افکار عمومی را بی‌تفاوت می‌کند؟ نمی‌شنوم، پس خوبم!
فاطمه امینالرعایاتقریبا دو ماه است که هر طرف را نگاه می‌کنیم، سایه‌ای از کرونا را می‌بینیم؛ در زندگی عادی، در شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها، شبکه‌های تلویزیونی. در این میان اما واکنش افراد نسبت به خبرهای مربوط به این بیماری متفاوت است. برخی هنوز با شدت اخبار را دنبال می‌کنند و زندگی‌شان تحت تاثیر قرار می‌گیرد، بعضی خبر می‌خوانند اما کاملا بی‌تفاوت شده‌اند و گروهی اصلا دیگر خبر نمی‌خوانند و ترجیح می‌دهند زندگی عادی‌شان را دنبال کنند. اما چرا جامعه به این نقطه می‌رسد و وظیفه رسانه در چنین وضعیتی چیست؟
اواخر سال 2019، اتفاقی در ووهان چین رخ داد که جرقه یک فاجعه جهانی بود. در ابتدا خبرهایی اندک درباره شیوع یک ویروس ناشناخته به نام «کرونا» با علائمی شبیه آنفولانزا اما بسیار مسری‌‌تر از این شهر مخابره شد و با شدت گرفتن همه‌‌گیری آن، توجه جامعه جهانی بیشتر شد. در ابتدا خبرهای منتشر شده در رسانه‌های سراسر دنیا در حد چند خبر کوتاه در بخش‌های مختلف خبری بود اما این ویروس تنها یکی دو ماه بعد به تیتر اول تمام رسانه‌های دنیا تبدیل شد. حالا حدودا 4 ماه از بروز کرونا در جهان می‌گذرد و تقریبا اندک خبری جز آن را در رسانه‌ها می‌بینیم. این ویروس چنان مسری بود که بیشتر کشورهای جهان درگیرش شدند و از سلامت گرفته تا اقتصاد و سیاست همه تحت‌الشعاع قرار گرفتند. مردم هم با استرس و کنجکاوی مدام اخبار را دنبال می‌کردند اما طبیعی است که وقتی روزهای متمادی مورد بمباران خبری درخصوص یک موضوع خاص قرار بگیرند، عده‌ای به مرز بی‌تفاوتی برسند و خبرها اهمیت خودشان را از دست بدهند.
فرسایشی شدن روند تعقیب اخبار
داوود صفایی، استاد ارتباطات، درباره بی‌تفاوتی مردم نسبت به اخبار به «ابتکار» می‌گوید: خبر یک جنبه عینی دارد که مخاطب باید آن را احساس کند. به این معنا که باید مابه‌ازای آنچه را می‌خواند یا می‌شنوند، در زندگی و محیط اجتماعی‌اش ببیند. هرگاه این اتفاق بیفتد، مخاطب به خبر بیشتر اعتماد می‌کند و آن را باور دارد و هر زمان نمود عینی کمرنگ شود، بی‌تفاوتی هم پررنگ میشود. به طور مثال وقتی اخبار درباره آلودگی هوا صحبت می‌کنند و این آلودگی با چشم دیده میشود، آن را می‌پذیرند اما اگر این آلودگی به نحوی باشد که با چشم دیده نشود، خبر آلودگی هوا را باور نمی‌کنند. وقتی مردم در اطراف‌شان نمود بیماری را نمی‌بینند ممکن است دیگر اهمیت اخبار مربوط به آن از بین برود.
او همچنین می‌افزاید: هرچه مدت زمان یک اتفاق یا رخداد طولانی‌تر میشود، همراه کردن مخاطب سخت‌تر میشود. اگر بخواهیم مردم یک خبر را برای یک هفته دنبال کنند، احتمالش بسیار زیاد است اما وقتی این زمان طولانی میشود، دنبال کردن اخبار حالتی فرسایشی پیدا می‌کند و مخاطب دیگر توان ادامه دادن مسیر و تعقیب اخبار را ندارد.
صفایی می‌گوید: اما مهم‌ترین مورد این است که بخشی از جامعه از لحاظ اقتصادی و معیشتی امکان در خانه ماندن را ندارند و بنابراین به نظر می‌رسد جامعه اخبار را باور ندارد یا فراموش کرده در چه شرایطی است و به زندگی عادی بازگشته است.
لزوم خلاقیت و بیان نمودهای عینی
بی‌تفاوتی مردم نسبت به اخبار اما گاهی قیمت بسیار زیادی دارد. به طور مثال وقتی مردم دیگر به اخبار پیرامون ویروس «کرونا» توجهی نکنند در حالی که همچنان شیوع آن در حالت خطرناکی قرار دارد، ممکن است به نظرشان بیاید که زندگی به روال عادی بازگشته و مراودات‌شان را از سر بگیرند و با چنین رفتارهایی خود و جامعه را بیش از پیش در معرض خطر قرار دهند. اما آیا رسانه هم در ایجاد این بی‌تفاوتی موثر بوده است؟ صفایی می‌گوید: رسانه با پی گرفتن همان روند همیشگی می‌تواند در بی‌تفاوتی مردم موثر باشد. وقتی خلاقیت و ابتکار وجود ندارد، مردم پس از مدتی دیگر نسبت به یک روال عادی و رایج بی‌تفاوت می‌شوند. اینکه رسانه یک تیتر بزند و آماری ارائه کند پس از مدتی تکراری و خسته‌کننده میشود و کارایی‌اش را از دست می‌دهد.
او درباره راهکارهای رسانه‌ها برای برطرف کردن این بی‌تفاوتی می‌گوید: به نظر من رسانه باید خلاقیت، نوآوری و ابتکار داشته باشد و دیگر با سبک رایج گذشته کارش را ادامه ندهد. باید از تکنیک‌های تازه‌تری استفاده کند. به طور مثال به جای ارائه آمار روزانه، پس از مدتی آمار 10 روزه را به صورت تجمیع‌شده بیان کند. همچنین رسانه می‌تواند مصداق‌ها و نمودهای عینی را به مردم نشان بدهد و با بیماران در بیمارستان‌ها گفت‌وگو تهیه کند. وقتی مردم شخصی شبیه خودشان را ببینند که مبتلا شده است، احساس نزدیکی بیشتری با سوژه و اخبار پیدا می‌کنند. به نظر من میزان فیلم‌ها و عکس‌های مرتبط در این زمینه نیز به اندازه کافی نیست و می‌توان این بخش را تقویت کرد.
نقش شبکه‌های اجتماعی در بی‌تفاوتی‌ها
در شرایطی که موضوعی بسیار حیاتی و مهم تمام زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و از سویی چندان هم جنبه‌هایش برای متخصصان شناخته شده نیست، طبیعی است که هر روز خبرهای تازه‌ای درمورد آن منتشر شود که گاهی هم یکدیگر را نقض کنند. حالا اگر این اخبار با شایعات ترکیب شوند و در بستر شبکه‌های اجتماعی قرار بگیرند، می‌توانند منجر به افزایش میزان بی‌تفاوتی نسبت به اخبار شوند. صفایی در این مورد می‌گوید: بعضی از شبکه‌های اجتماعی با سابقه‌ای که از آن‌ها سراغ داریم، اثرات منفی‌ای در این مورد گذاشته‌اند و متاسفانه این شبکه‌های اجتماعی هم مخاطب بسیار زیادی دارند. برخی در این شبکه‌ها از منابعی اخبار را منتشر می‌کنند که اعتبار کافی را ندارند و مردم هم تصور می‌کنند این اخبار معتبرند و ضد و نقیض بودن‌شان اعتماد مخاطب را از بین می‌برد. بنابراین شبکه‌های کم‌کیفیت نیز در ایجاد چنین وضعیتی موثرند.
سایر اخبار این روزنامه
چرا تکرار اخبار در زمان طولانی، افکار عمومی را بی‌تفاوت می‌کند؟
نمی‌شنوم، پس خوبم!
علیرضا صدقی
زیست اجتماعی در ایرانِ پساکرونا
آیا بحران فعلی می‌تواند منجر به نزدیک شدن اروپا و آمریکا شود؟
وضعیت خاکستری در وحدت فراآتلانتیکی
«ابتکار» وضعیت معاملات خودرو در روزهای کرونایی را بررسی کرد
التهاب کارتکس فروشی در بازار به کما رفته خودرو
تحلیل کارشناسان از عاملی مهم جهت کاهش اجاره‌بها
کرونا فتیله بازار اجاره را خاموش می‌کند؟
دلایل عدم موفقیت شورای ائتلاف اصولگرایی در جلوگیری از سهم‌خواهی یازدهمی‌ها بررسی شد
در حالی که ستاد ملی کرونا محدودیت‌‌ها را لغو می‌کند، وزارت بهداشت از رشد بیماران خبر داده است
رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا خبر داد
پاسخ ظریف به ترامپ در امور کشور من مداخله نکن!
تشکر فرمانده کل ارتش از سران قوا و مسئولان کشوری و لشکری و مردم
با ارسال نامه به روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکید شد
کرونا؛ تعمیق گسست فراآتلانتیکی
