روزنامه ابتکار
1399/02/01
آیا بحران فعلی می‌تواند منجر به نزدیک شدن اروپا و آمریکا شود؟ وضعیت خاکستری در وحدت فراآتلانتیکی
محمدرضا ستاریهمواره در مورد روابط میان آمریکا و اروپا دو دسته تحلیل وجود داشته است. یک دسته از تحلیل‌گران معتقدند که با وجود منافع مشترک، فرهنگ واحد و نیز پیوستگی‌های فراآتلانتیکی این دو قطب قدرت در مسائل و استراتژی‌های کلان جهانی هم‌راستا بوده و تنها در موارد تاکتیکی با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. از سوی دیگر هستند تحلیل‌گرانی که به خصوص طی چند سال اخیر با برجسته کردن واگرایی‌ها میان دو طرف تاکید دارند که هرچند پیوستگی‌های راهبردی مشترکی میان آمریکا و اروپا وجود دارد، اما این دو قطب به واسطه منافع ملی و نیز رقابت بر سر ایفای سهم جهانی روز به روز از یکدیگر فاصله می‌گیرند، به خصوص آنکه اروپا از زمان روی کار آمدن ترامپ نشان داده که خواستار حفظ و تقویت هویت واحد خود در مقابل یکجانبه‌گرایی بی‌سابقه واشنگتن است.
در این میان به گفته کارشناسان، شیوع بیماری کرونا به وضوح سطح بد روابط میان ایالات متحده و اروپا را آشکار کرده است. پس از مدت‌ها کشمکش بر سر هزینه‌های دفاعی و مسائل تجاری، بحران اخیر چرخش سیاست‌های واگرایانه ملی در میان دو طرف را نشان می‌دهد. واشنگتن به شرکت 3M دستور داده تا صادرات ماسک‌های N95 خود را به اروپا متوقف کند. از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز با تکیه بر همین موضوع، صادرات طلق‌های صورت، دستکش، ماسک و لباس‌های محافظ را ممنوع اعلام کرده است. سیاستی که به گفته ناظران، خطر ویروس کرونا را برای جامعه جهانی تشدید می‌کند. در همین حال در ابتدای شیوع کرونا در اروپا، ترامپ به صورت یکجانبه دستور توقف سفرها از اروپا به آمریکا را صادر کرد که این موضوع به دلیل عدم هماهنگی قبلی با کشورهای اروپایی، سبب رنجیدگی آنها شد.
تلاش برای وحدت دوباره
در همین راستا، مجله فارین افرز آمریکا در بخشی از گزارش خود با اشاره به پیچیدگی روابط کنونی میان آمریکا و اروپا آورده است که هرچند کرونا شرایط را برای روابط فراآتلانتیکی بحرانی کرده، اما این بحران می‌تواند پایه و مبنایی برای آغاز همکاری‌های جدید و ایجاد همبستگی میان دو طرف باشد. اولین قدم در این راه می‌تواند رفع کلیه ممنوعیت‌های صادرات و تعرفه‌های تجهیزات پزشکی باشد؛ زیرا در غیر این صورت پافشاری بر روی سیاست‌های فعلی می‌تواند برای هر دو سوی اقیانوس اطلس تهدیدکننده شود.
در واقع این موانع تجاری می‌تواند به اتحادهای موجود آسیب برساند. در مراحل اولیه شیوع کرونا ویروس، فرانسه و آلمان صادرات تجهیزات پزشکی موردنیاز سایر اعضای اتحادیه اروپا را مسدود کردند، در حالی که اتحادیه اروپا قرار است یک بازار واحد باشد. تنها پس از فشار مقامات سوئد، دولت فرانسه محدودیت‌های صادراتی خود را بر روی ماسک و دستکش‌های پلاستیکی برداشته است. این در حالی است که ایالات متحده از ارائه هرگونه کمک به کشورهای اتحادیه از جمله ایتالیا بزرگ‌ترین متحد اروپایی خود بسیار کند عمل کرده است.
در چنین شرایطی بود که روسیه و چین از وضعیت پیش‌آمده نهایت استفاده را بردند. در 22 مارس گذشته تنها 24 ساعت پس از تماس تلفنی جوزپه کونته نخست‌وزیر ایتالیا با ولادیمیر پوتین، روسیه 9 هواپیمای مجهز به تجهیزات پزشکی را راهی رم کردند. هر چند کمک‌های روسیه بحث‌برانگیز شده و برخی اعلام کردند که مسکو تجهیزات کم‌مصرف به ایتالیا فرستاده است، اما دولت رم در برابر بی‌عملی تمامی متحدان سنتی خود، تمامی کمک‌های روسیه را با آغوش باز قبول کرد.
از سوی دیگر، چینی‌ها نیز حتی زودتر از سایر کشورها مبادرت به ارسال پزشک و تجهیزات درمانی و بهداشتی به ایتالیا کردند. در این رابطه، لوئیجی دی مایو وزیر امور خارجه ایتالیا ضمن تشکر از این اقدامات، ابراز خوشحالی کرد که در جهان افرادی هستند که می‌خواهند به ایتالیا کمک کنند. کشورهای دیگر از جمله جمهوری چک، فرانسه، یونان و اسپانیا نیز از کمک‌های چین ابراز قدردانی کردند.
ظرفیت‌های مشترک و اختلافات معنادار
در این میان هرچند در ماه جاری میلادی اتحادیه اروپا اقدام به بسیج منابع و اقدامات قابل توجه مالی، اقتصادی و پزشکی کرد، اما به گفته ناظران تا همین جای کار نیز آسیب‌های قابل توجهی به وحدت اروپایی وارد شده است. این ناظران معتقدند آمریکا و اروپا پس از جنگ جهانی دوم دارای یک سیستم آزاد تجاری بوده‌اند که شیوع کرونا نباید در سایه تشدید اختلافات منجر به نابودی آن شود. علاوه بر این شیوع کرونا باید مبنایی باشد که بار دیگر اصول و ارزش‌های مشترک میان دو سوی اقیانوس اطلس تقویت شده تا همزمان با مهار این ویروس، سیاست‌گذاری‌های ژئوپلتیک نیز به مدار سابق همگرایی بازگردد. در این میان ابزارهای و زمینه‌های مشترک مانند ناتو در میان اروپا و ایالات متحده به چشم می‌خورد. با این حال، بروز اختلافات بهداشتی و درمانی میان دو طرف برای ناتو نیز گران تمام خواهد شد. به عنوان مثال، در اوایل ماه جاری میلادی وقتی که آمریکا محموله 200 هزارتایی ماسک را در تایلند توقیف کرد، آندریاس گزیل وزیر کشور آلمان در واکنشی شدید، چنین اقدامی را دزدی دریایی مدرن نامید.
این موارد بیانگر آن است که نه تنها در دوران بحرانی فعلی، بلکه از یک دهه گذشته اشتیاق عمومی در جهت وحدت فراآتلانتیکی کاهش یافته است. طبق اطلاعات مرکز تحقیقات پیو، نظرات مثبت در مورد ناتو در آلمان 16 درصد و در فرانسه نیز 22 درصد کاهش یافته است؛ در حالی که به گفته کارشناسان اروپایی و آمریکایی شرایط کنونی وحدت رویه بیشتری را برای مقابله با چین و روسیه طلب می‌کند.
در بخش دیگری از مطلب فارین افرز آمده است که اکنون زمانی است که اروپا و آمریکا باید از شرایط کنونی برای کمک به سایر کشورهای جهان استفاده کنند، اما تصمیم اخیر ترامپ مبنی بر تعلیق بودجه سازمان بهداشت جهانی فقط اوضاع را بدتر می‌کند. این در حالی است که اکنون می‌توان از ظرفیت‌های عظیم مشترک اروپا و آمریکا در جهت همکاری‌های بین‌المللی برای مهار ویروس کرونا استفاده کرد؛ زیرا حالا شهروندان هر دو سو پیش از رهبران‌شان به این نتیجه رسیده و احساس می‌کنند که هر یک از آنها به تنهایی در جهت حمایت از مردم خود ناکام مانده‌اند.
سایر اخبار این روزنامه
چرا تکرار اخبار در زمان طولانی، افکار عمومی را بی‌تفاوت می‌کند؟
نمی‌شنوم، پس خوبم!
علیرضا صدقی
زیست اجتماعی در ایرانِ پساکرونا
آیا بحران فعلی می‌تواند منجر به نزدیک شدن اروپا و آمریکا شود؟
وضعیت خاکستری در وحدت فراآتلانتیکی
«ابتکار» وضعیت معاملات خودرو در روزهای کرونایی را بررسی کرد
التهاب کارتکس فروشی در بازار به کما رفته خودرو
تحلیل کارشناسان از عاملی مهم جهت کاهش اجاره‌بها
کرونا فتیله بازار اجاره را خاموش می‌کند؟
دلایل عدم موفقیت شورای ائتلاف اصولگرایی در جلوگیری از سهم‌خواهی یازدهمی‌ها بررسی شد
در حالی که ستاد ملی کرونا محدودیت‌‌ها را لغو می‌کند، وزارت بهداشت از رشد بیماران خبر داده است
رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا خبر داد
پاسخ ظریف به ترامپ در امور کشور من مداخله نکن!
تشکر فرمانده کل ارتش از سران قوا و مسئولان کشوری و لشکری و مردم
با ارسال نامه به روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکید شد
کرونا؛ تعمیق گسست فراآتلانتیکی
