ای جان پدر! نیا به دیدار پدر

الهه آرانیان- کمتر کسی از اهل ادب را می‌توانید پیدا کنید که «حافظ‌نامه» را ورق نزده و نخوانده باشد. بعید است اهل طنزپردازی باشید و طنازی‌های او را در مطبوعات یا مقدمه‌هایش را بر آثار طنزپردازان ایرانی نخوانده باشید. استاد بهاءالدین خرمشاهی را نمی‌توان در یک حوزه خاص محصور کرد. او نویسنده، مترجم، روزنامه‌نگار، طنزپرداز، فرهنگ‌نویس، حافظ‌پژوه و شاعر ایرانی است که در 75 سالگی هم خود را بی‌نیاز از آموختن و دانستن نمی‌داند. در این روزهای کرونایی به سراغ استاد رفتیم تا حال و احوالِ این روزهایش را جویا شویم. او نیز دو رباعی تازه‌اش را که به مناسبت ایام شیوع کرونا سروده‌است برای ما خواند و یاد دوران طنزنویسی در «گل آقا» را زنده کرد. آن چه در پی می‌آید، ما حصل این گفت و گوست.
به خاطر زندگی، به مرگ فکر کنیم
استاد خرمشاهی سخنش را با یاد و نام خدا شروع کرد و درباره حال و احوال این روزهایش گفت: «با نام خدا که اگر این بیماری عالم‌گیر از او نباشد، ولی شفا از اوست، من هم مثل همه مشکل دارم؛ البته کمتر. چون من عمری در خانه کار کرده‌ام و حدود 100 کتاب و 1300 مقاله نوشته‌ام. در این ایام هم زبان شکر دارم. من هم مصونیتی ندارم و در واقع هیچ کس مصونیتی ندارد؛ مگر این که احتیاط کند». او در ادامه اشاره کرد که شیوع این ویروس، فرصتی را فراهم کرد که همه به مرگ فکر کنیم: «ما به دنیا آمده‌ایم که برویم. هیچ کس ماندنی نیست. در جایی نوشته‌ام مرگ تغییر ناپذیر است و استثنا هم ندارد، اما بهتر است نگاه ما به مرگ تغییر کند و به خاطر زندگی‌مان به آن فکر کنیم و برای سفرمان، توشه تهیه کنیم؛ وگرنه همه می‌رویم. من هم در برابر مرگ حالت تسلیم دارم».
«کوته گویه»ها هر 2 ماه در «بخارا»


این حافظ‌پژوه برجسته درباره پیشنهادهایش برای مطالعه در این روزها و این‌که مشغول خواندن چه کتاب‌هایی است، گفت: «پیشنهاد می‌کنم این ماه مبارک را با ترجمه قرآن سر کنید. ما اگر معانی را ندانیم ،هیچ وقت تحت تأثیر قرار نمی‌گیریم. من خودم 60 سال است که قرآن را از 1 تا 4 صفحه هر روز می‌خوانم و در معانی‌اش تدبر می‌کنم و گاهی در یادداشت‌هایم در مجله ادبی بخارا با ترجمه منظوم می‌آورم. البته خیلی کم ترجمه قرآن را به شعر درمی‌آورم و معتقدم این کار فقط از حافظ، سعدی و مولانا برمی‌آید. به جز این، مجله‌ها را هم بیشتر از کتاب‌ها دنبال می‌کنم و می‌خوانم. به تازگی یک مجموعه حدیث به نام «کشف الخفاء» اثر دانشمندی از قرن دهم به نام عِجلونی یافته‌ام که شامل حدود 3000 حدیث است و در آن درباره راویان احادیث و صحت و ساختگی بودنشان بحث شده است.». خرمشاهی در ادامه از دوره جدید نوشته‌هایش در مجله بخارا خبر داد و گفت: «هر دو ماه یک بار یک مقاله در بخارا به نام «کوته گویه» از من منتشر می‌شود. یک سوم تا نصف این نوشته‌ها حدیث و ترجمه آن‌ها به شعر است تا بیشتر در ذهن بماند».
در وصفِ ویروس تاجدار!
شاید کمتر کسی بداند «بخ بخ میرزا» معروف در نشریه «گل آقا»، استاد بهاءالدین خرمشاهی، حافظ‌پژوه برجسته باشد. این نویسنده و مترجم سال‌ها در حوزه نثر و شعر طنز فعالیت کرده و یکی از آخرین آثارش در این زمینه مجموعه «دلرباعی‌ها» است که 200 رباعی طنزآمیز را در برمی‌گیرد و از سوی انتشارات مروارید به چاپ رسیده است. از استاد پرسیدیم آیا می‌شود در این روزها حالمان را با طنز خوب کنیم که گفتند چرا که نه و فوری دو رباعی داغِ داغ از سروده‌هایشان را درباره ویروس لعنتی کرونا برایمان خواندند که از این قرارند: «گشتیم محاط جمله از بیم خطر/ ترسیم که تاجمان گذارند به سر/ ماندیم به کنج خانه از ترسِ ضرر/ ای جان پدر نیا به دیدار پدر!»، «هیهات مبادا شوی از خانه به در/ در جای تو بنده می‌خورم خون جگر/ گر دیدن ما فتد به تأخیر الحق/ بهتر که شویم یک عدد در خندق»!
استاد خرمشاهی در پایان گفت‌وگو با ذکر حدیثی ناب آرزو کرد که طاعات همه در این ماه ضیافت الهی مورد قبول باشد: «خدا را بجویید؛ البته پیدا می‌کنید».