سیروس برزو در گفت و گو با آفتاب یزد درباره دلیل اینکه گنجینه فضایی او تبدیل به موزه هوا فضا نمی شود توضیح داد

افعی کاغذبازی اداری اجازه کار نمی دهد
آفتاب یزد- گروه گزارش: سیروس برزو نویسنده
روزنامه نگار ، پژوهشگر و مروج علوم فضایی است.
او در سال ۱۳۳۲ در سرخس استان خراسان رضوی چشم به جهان گشوده و در کودکی بر خلاف سایر هم سن و سال هایش که به شغل هایی همچون پزشکی یا مهندسی علاقه داشتند علاقه ای به این قبیل مشاغل نداشت و بالاخره با راهنمایی معلمی دلسوز در دوران تحصیل به فضا و فضانوردی علاقه مند شد و سیر زندگی وی تغییر کرد . پر بیراه نیست اگر بگوییم در واقع آقای سیروس برزو یکی از قدیمی ترین روزنامه نگاران علم در ایران است ، از او بیش از هزاران مقاله در نشریات مختلف به چاپ رسیده است اما بر اساس


یک رسم نانوشته غلط، مسئولان در ایران قدردان انسان های بزرگ نیستند؛ برزو یکی از بزرگترین و
منحصر بفرد ترین کلکسیون های وسایل فضایی را در اختیار دارد که در طی سال های متوالی و با زحمت فراوان جمع آوری
کرده است .
او از طریق دوستان فضانوردی که داشته و با همکاری آنان یادمان های فضایی بسیار زیادی را جمع آوری کرده است ، از جمله فعالیت های او می توان به ارسال کارت پستال های منقش به آثار استاد محمود فرشچیان تا ارسال یک جلد قرآن کریم برای نخستین بار به ایستگاه بین المللی فضایی با همکاری دوست فضانوردش الکساندر کالری اشاره کرد. در واقع بی اعتنایی و بی توجهی مسئولان در کشور به این گنجینه ارزشمند و عدم حمایت آنان برای راه اندازی اولین موزه فضایی ایران و خاورمیانه بنا به پیشنهاد صاحب این گنجینه، نشان از بی سلیقگی ، سردرگمی و بی توجهی آنان به علاقه مند سازی و ترویج علم و نقش موزه ها در این حوزه است که این مهم می تواند زمینه ساز علاقه مندی نسل های بعدی و حتی جامعه فعلی به مسائل مربوط به فضا و فناوری و علوم فضایی
گردد .
لازم به یادآوری است قریب به هشت ماه است که این گنجینه ارزشمند و بی نظیر توسط سیروس برزو به طور رایگان در اختیار موزه ملی علوم و فناوری ریاست جمهوری واقع در خیابان سی تیر قرار گرفته است و موزه بدون برنامه و هدفمندی خاصی این گنجینه را در انبار نگهداری می کند و حتی از نمایش آن و یا تهیه یک مکان یا یک ساختمان مناسب برای راه اندازی اولین موزه فضایی ایران و خاورمیانه عاجز مانده است و کل امور اسیر کاغذ بازی اداری گردیده است . ای کاش مسئولان حال که چنین فرصت مطلوبی بدون هیچگونه چشمداشت توسط مالک این گنجینه به طور خالصانه و از روی
میهن پرستی در اختیار علم و فرهنگ این مرز و بوم قرار گرفته است از این فرصت استفاده کنند و فرصت سوزی نکنند . سوال اینجاست که چرا باید تاسیس اولین موزه فضایی ایران و خاورمیانه درگیر بروکراسی اداری و بی تفاوتی و
بی توجهی قرار بگیرد ، در حالی که باید خدمت صادقانه استاد سیروس برزو را ارج نهاده و راه حل مناسبی برای برون رفت از این سکوت و بی توجهی به چنین کلکسیون بی بدیلی را رقم زد که البته برای این کار فقط نیاز به توجه ، دلسوزی و تعهد است . در ادامه گفت و گوی آفتاب یزد با سیروس برزو را می‌خوانید.
الگوی شما چه کسی بوده است ؟ چرا ؟
من از دوران کودکی نسبت به هم سن های خودم
علاقه های متفاوتی داشتم. بطور مثال خاطرم هست در دوران سال های پایانی دبستان به باستان شناسی و خطوط ایران باستان علاقمند شدم و با تلاشی زیاد حروف خط میخی و پهلوی را یاد گرفتم و با استفاده از آنها متن هایی می نوشتم. یک بار که معلم انشاء شغل آینده را به عنوان موضوع مطرح کرد، من بر خلاف بقیه که بطور کلیشه ای نوشته بودند می خواهند دکتر و مهندس و معلم شوند، نوشتم که دوست دارم خط شناس شوم. بعد از خواندن انشاء معلم با تمسخر گفت: «خوب ایشون هم میخاد خرشناس شود» و تا مدت ها همکلاسان مرا خرشناس صدا می کردند. این نوع برخورد ها باعث شد به طرف خواندن کتاب زندگی افراد خودساخته و مبتکری مانند ادیسون، جرج واشنگتن کارور، اینیشتن که جامعه از روی عدم شناخت توانایی های آنها، با آنان ناسازگاربود کشیده شوم تا از برخورد های نامناسب، ناامید نشوم؛ در واقع زندگی این بزرگان را سپر حفاظت از خودم می دیدم.
چرا از دریافت جایزه ترویج علم ایران خودداری کردید ؟
همانطور که در همان مراسم هم گفتم، به دلیل عدم توجه نهاد های مربوطه به قشر جوان مروج علم به ویژه فناوری فضایی بود که در ابتدا این جایزه را نپذیرفتم؛ جایزه ترویج علم سالی یک بار به افراد و یا نهاد هایی داده می شود. وقتی از من خواستند نامزد شوم در آغاز حاضر به این کار نشدم اما بعدا فکر کردم با توجه به رسانه ای شدن قضیه، فرصت خوبی است که مسئله مظلومیت جوانان مروج علم را مطرح کنم. تا قبل از این مراسم، هیچکس خبر نداشت قرار است جایزه را رد کنم. نوبت به من که رسید، به جای صحبت های معمولی تشکر آمیز، اعلام کردم از قبول جایزه معذورم که البته بعد با پادرمیانی استاد دکتر یوسف ثبوتی آن را قبول کردم اما خوشبختانه عدم قبول جایزه، انعکاس رسانه ای مختصری داشت و کمی مسئولان را به فکر انداخت.
چه عاملی باعث شد که فضانوردان در محور اصلی پژوهش های علمی شما قرار بگیرند ؟
این قصه سر دراز دارد. خلاصه بگویم که در دوران نوجوانی من، همسالانم به جمع آوری مجموعه های عکس ورزشکاران، خوانندگان و هنرپیشه ها علاقمند بودند و من با راهنمایی یک معلم فرهیخته به جمع آوری عکس فضانوردان پرداختم که به تدریج به تحقیق در زمینه فضانوردی و نوشتن مقالات منجر گردید.
پیشرفت های علمی ایران در سال های اخیر در حوزه علوم فضایی را چگونه ارزیابی می کنید؟
خوشبختانه ما در ایران دانشمندان ارزنده ای در زمینه فناوری فضایی داریم که اگر مورد حمایت قرار بگیرند و ابزار و امکانات لازم در اختیارشان باشد خواهند توانست گام های مهمی بردارند و تاکنون هم کارشان قابل تقدیر است. برای توسعه کار هم نیاز به عزمی ملی داریم و هم مدیرانی که به این فناوری اعتقاد داشته باشند.
آیا برنامه های فضایی ایران در مسیر درست در حال حرکت است، پیشنهاد شما چیست ؟
مهم ترین مشکل در راه توسعه فناوری فضایی، عدم ثبات مدیریت و نقشه راه است. طی تنها حدود 10-12 سال فعالیت عملی در زمینه فناوری فضایی، ما تقریبا همین تعداد مدیر یا سرپرست برای نهاد های مرتبط داشته ایم که با آمدن هر کدام تغییراتی در مسیر، سرعت و یا حرکت ایجاد شده است. فعالیت هایی مانند فناوری فضایی باید با برنامه ای مدون و غیرقابل تزلزل و تغییر ادامه یابد، وجود تغییرات خلق الساعه در مدیریت و مسیر حرکت در این زمینه، منجر به رکود در حوزه برنامه های فضایی ایران شده است.
به نظر شما آیا اراده ای برای ترویج و توسعه برنامه محور علوم فضایی در ایران وجود دارد ؟
خیر، نگاهی بیندازید به نهاد هایی که متولی این امر هستند؛ آموزش و پرورش، رادیو و تلویزیون، رسانه های مجازی و یا مکتوب و غیره. ایران بیش از ده سال قبل نام خود را به عنوان نهمین کشور دارای فناوری فضایی در جهان به ثبت رساند، در کتاب های درسی ما آیا هیچ تغییری در این زمینه دیده اید؟ آیا در جهت ترویج و تشویق دانش آموزان برای ورود به این علم و علاقمند شدن آنها مطلبی می بینید؟ آیا در توسعه ترویج فناوری فضایی در تلویزیون تغییری و رشدی حاصل شده است؟ روزنامه ها علاقه ای به نشر مطالب فضایی از خود نشان می دهند؟ چطور ممکن است در این وضعیت، امیدی به پرورش علاقمندی در زمینه فناوری فضایی
امیدوار بود؟
به نظر شما آیا سرانجام روزی فرا می رسد که ایرانیان به صورت مستقل و بومی پا بر روی کره ماه بگذارند ؟
سفر به ماه البته نه می تواند هدف خوبی باشد و نه
امکان پذیر است. می بینید کشور هایی که ده ها سال است در زمینه فناوری فضایی کار می کنند البته به جز طرح مسابقه ای آپولو، تاکنون اقدامی نداشته اند. هدف برای ما، باید خودکفایی در برآوردن نیاز هایی مانند
ماهواره های خدماتی-کاربردی باشد. در این زمینه ها،بله ما می توانیم به شرط آن که این خودکفایی، به یک خواسته ملی تبدیل گردد.
آیا سازمان فضایی ایران در حال حاضر هدف درست و معینی را دنبال می کند ؟
همانطور که پیشتر توضیح دادم این سازمان به دلیل عدم مدیریت با ثبات و برنامه راهبردی غیرقابل تغییر، حرکت های زیکزاکی و کش و قوس های مختلفی داشته و تا زمانی که این عیب برطرف نشود نمی توان امیدی به توسعه مناسب برنامه های آن
داشت.
دستاورد های سازمان فضایی ایران را در طول مدت فعالیت چگونه ارزیابی می کنید ؟
ما از امکانات بالقوه خوبی در زمینه نیروی انسانی و دانش فضایی برخورداریم. اگر این توان، زیر یک چتر با مدیریت و اهداف واحد جمع شود مسلما
دستاورد های فوق العاده ای خواهیم داشت اما در سال های اخیر و با پراکندگی و عدم تمرکزی که فعلا وجود دارد تصور نمی کنم این اجاق بتواند آبی را گرم
کند.
طی سال هایی فعالیت شما آیا توجه و یا حمایتی معنوی از سوی مسئولان امر متوجه شما بوده است ؟
در یک کلمه خیر. اگر هم کاری انجام شده ثمره فداکاری افراد خانواده و پوست کلفتی خودم است!
آیا عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت تدبیر و امید را قابل قبول
می دانید؟
نه، البته نه به دلایلی که قبلا توضیح دادم بلکه افزون بر آن ها، مشکل اینجاست که این وزارتخانه متولی کل کار نیست. یعنی همان تمرکزی که باید باشد را ندارد. به همین دلیل اگر شرایط همچنان ادامه یابد، نخواهد توانست توسعه فناوری فضایی را به شکلی مناسب و در حد لازم مدیریت کند.
آیا از مشاوره های ارزشمند شما استفاده شده است؟ از میزان توجه مسئولان و بهره برداری از تجارب رضایت دارید ؟
متاسفانه سال هاست که پورسانت گیری در انجام
پروژه های داخلی و خارجی، امری عادی شده به همین دلیل اگر من یا دلسوزان دیگری هم مشورتی می دهیم، این تصور برای آقایان پیش می آید که به قول خودشان مشغول لابیگری برای منافع هست. هرکسی از ظن خود شد یار من! اما محض دلگرمی بنده و سر کار گذاشتنم، برخی موارد دعوت می شوم تا حرف هایم را بزنم. اما تاکنون عملی در پی جلسات ندیده ام.
نقطه عطف زندگی شما کجا بوده است ؟
راهنمایی همان معلم دلسوزی که مرا به فضانوردی علاقمند و مسیر زندگیم را تغییر داد.
چرا روزنامه ها و مجلات تخصصی در حوزه علم نجوم و فضانوردی مورد توجه قرار
نمی‌گیرند ؟ آیا صرفا مشکلاتی همچون گرانی کاغذ باعث بسته شدن آن ها شده است ؟ پیشنهاد شما چیست ؟ این جراید چه تاثیری در جامعه می توانند
داشته باشند ؟
رسانه های ورزشی، هنری، زرد و غیره از حامیان نهان و آشکار و درآمد های ناشی از آگهی برخوردارند و با پشتوانه مالی مناسب به حیات ادامه می دهند. نشریات (و همین‌طور کتاب های) علمی چنین پشتوانه هایی ندارند. به همین دلیل نمی توانند ادامه پیدا کنند. گرچه معضل کاغذ و چاپ و هزینه های آن کمرشکن است اما شما می بینید که حتی در دنیای مجازی هم نیاز های مالی آنها تامین نمی شود. متاسفانه نهاد هایی که متولی ترویج فناوری فضایی هستند از انتشار چنین نشریاتی، حمایت لازم را به عمل نمی آورند. در همینجا می خواهم فرصت را غنیمت بشمارم و به نکته مهمی در مورد کتاب های علمی اشاره کنم، به دلیل عدم تعهد از قانون حقوق مولف یا به اصطلاح کپی رایت بین المللی، ناشران ترجیح می دهند به جای چاپ کتاب های تالیفی و حمایت از محققین و مولفین، با هزینه ای اندک، دست به انتشار کتاب های ترجمه ای بزنند. بدون توجه به این که این کتاب ها برای کشور هایی با فرهنگ و سطح دانش عمومی متفاوتی تالیف شده اند.
شما مجموعه ای بی نظیر و منحصر بفرد را
جمع آوری کرده اید، چرا پس از سال ها تلاش، هیچ‌کس به فکر حفظ این گنجینه ملی نیست ؟
این سوالی است که مسئولین باید پاسخ دهند. اما اگر نظر مرا بخواهید باید عرض کنم متولیان امر، اصولا به ترویج علم و نقش موزه ها در علاقمندسازی نسل های بعد و حتی جامعه فعلی به فناوری فضایی، نه اهمیتی می دهند و نه فکر می کنند. البته مشکلات کاغذبازی های اداری هم قوز بالا قوز شده است. لازم است اضافه کنم من کل
مجموعه ام را از قریب 8 ماه قبل در اختیار موزه ملی فناوری ریاست جمهوری گذاشته ام و مسئولان این نهاد علیرغم تلاش فراوان و دلسوزی زیاد، هنوز نتوانسته اند حتی مکان مناسبی را برای استقرار آنها بیابند! و این وسایل تنها از انبار خانه من به انباری در خیابان سی تیر منتقل شده است. حتی یک خانواده علاقمند که محل خوبی را به ترویج فناوری فضایی اختصاص داده اند نزدیک به 6 ماه است در چنبره گرفتن مجوز برای راه اندازی یک پاتوق فضایی سرگردان هستند! اگر دردم یکی بودی چه بودی؟ وسایل موزه ای آماده، نیروی فنی آماده، افعی کاغذبازی اداری جلوی در نشسته و اجازه کار نمی دهد.
اهمیت راه اندازی چنین موزه ای برای ایران چیست ؟
نه این موزه که هر موزه ای می تواند در ترویج و
مردمی کردن، همچنین تربیت نیرو های آینده در آن رشته موثر باشد. هر موزه مدرسه ای است که دانش آموزان آن نه با حکم قانون و فشار بیرونی بلکه با عشق خود، وارد این آموزشگاه می شوند و محیطی است برای پرورش
نسل های آینده.
با توجه به اینکه در طول تاریخ همواره ایرانیان سرآمدان رشته هایی اختر شناسی و ... بوده اند، علت عقب افتادگی ما را بعد از آن دوران طلایی چه می دانید ؟
بی توجهی و بی انگیزگی مسئولان. اگر مسئولان کشوری به موضوعی صمیمانه دل ببندند و توان خود را در آن راه بکارگیرند، مسلما موفقیت حاصل خواهد شد. گرچه دانایی مدیران نیز از شرایط دیگر ترقی است و ما در تاریخ داشته ایم مدیرانی که خود دانایی لازم را نداشته اند اما فرهیختگانی هدایتگر آنان شده اند. نمونه عینی آنها حکام مغول هستند که امثال خواجه نصیرالدین طوسی در دستگاه های آنان قدرت یافتند و بانی دانشگاه و رصدخانه و غیره شدند.
به نظر شما افرادی همانند خانم انوشه انصاری چه نقشی می توانند در تروج و توسعه علوم فضایی داشته باشند ؟ آیا اساسا موافق این گونه رفتار ها هستید؟
بله می توانند، اما متاسفانه شرایط ایران به گونه ای است که همه چیز با سد سیاست و سیاست بازی مواجه
می شود. اگر ایرانیان ثروتمندی مانند خانم انصای خواسته باشند در توسعه علمی سهمی را بر عهده بگیرند جدای از مخالفان داخلی، در خارج از ایران و از سوی سردمداران حکومت کشور هایی که ساکن آن هستند مسلما تحت فشار قرار خواهند گرفت و مشکلاتی را برای آنها ایجاد خواهند کرد.
جایگاه ایران در حوزه علوم فضایی در جهان و در مقایسه با کشور های آسیایی همانند روسیه، هند، چین را چه از لحاظ کمی چه کیفی چگونه ارزیابی می کنید ؟
مقایسه فعالیت نهاد های مرتبط با فناوری و علوم فضایی کشور ما با دیگر کشور ها از جمله آنانی که نام بردید، عادلانه نیست. آن کشور ها، هم دارای بودجه و توانایی مالی فوق العاده ای هستند و هم می توانند از امکانات دیگران بهره ببرند. مثلا در همین ایستگاه فضایی
بین المللی که امروز می تواند جایگاه فعالیت همه کشور های جهان باشد، پول آمریکایی ها و فناوری فضایی روس ها دست به دست هم دادند و این شاهکار را ساختند. البته کمک های مالی و فنی دیگر کشور ها مانند کانادا، سازمان فضایی اروپا و ژاپن هم با درصدی کمتر از این دو، در توسعه ایستگاه موثر بود اما کشور ما، نمی تواند به کمک هیچ کشور خارجی امیدی داشته باشد. علیرغم همه این مشکلات و محاصره علمی، فنی و حتی مالی، نهاد های مربوط به این فناوری گام های مهمی برداشته اند.
پیشنهاد شما برای مسئولان مربوطه در این خصوص برای حرکت به سوی پیشرفت چیست ؟
گرچه این کار ممکن است زیر لوای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان فضایی انجام شود اما من فکر می کنم نخستین گام نه از سوی مسئولان این ارگان ها بلکه از طرف نهادی مافوق، با ادغام و یک کاسه کردن کل فعالیت ها زیر نظر یک تشکیلات واحد باید صورت گیرد تا با هماهنگی بتواند گام های
بزرگتری بردارد.
اولویت های فضایی ایران باید چه حوزه هایی متمرکز شود ؟ چرا ؟
به نظر من ماهواره های کاربردی می توانند اولویت اول باشند که نیاز های کشور را برطرف کنند. در مورد فرستادن فضانورد، علیرغم آن که در دستورالعمل های مصوبه ارگان های مربوطه آمده، فعلا توانایی لازم را نداریم. چنانچه امکان بهره گیری از امکانات سایر کشور ها (مثلا روسیه یا چین) باشد و طرح صرفا اعزام تشریفاتی نباشد و فضانورد ایرانی به عنوان یک پژوهشگر و مدتی طولانی در فضا فعالیت داشته باشد می تواند در بالا بردن توانایی علمی و فنی فناوری فضایی ایران موثر باشد.
چگونه به امنیت فضایی برسیم ؟
طبیعی است که ما تا به خودکفایی لازم در فناوری فضایی نرسیم، هراس از امکان محروم کردن مان از مزایای فناوری فضایی وجود دارد.
چه شد که تصمیم گرفتید به روسیه بروید و چه شد که به ایران برگشتید ؟
در سال 1369 به راه اندازی ماهنامه مرز های بیکران فضا اقدام کردم. این ماهنامه قریب 3 سال به حیات خود ادامه داد اما مشکلات مالی زیادی را برایم بوجود آورد. متاسفانه به دلیل عدم حمایت از سوی نهاد های مسئول، با توجه به عدم توانایی مالی از ادامه انتشار آن، ناامیدانه از ایران مهاجرت کردم. خوشبختانه این مهاجرت کمک کرد تا با نزدیک شدن به یکی از قطب های مهم فضایی جهان، بویژه بعد از فروپاشی شوروی و برداشته شدن موانع نزدیکی به چهره های فضایی، به داشته های فضاییم عمق ببخشم. بعد از سال ها کسب تجارب و امکانات، تصورم این بود که می توانم در ایران کار ترویج را با توانمندی های
افزوده ای که دارم ادامه دهم که متاسفانه باز هم
عدم حمایت مادی و معنوی، دستم را بار دیگر بست و عملا دیدم علیرغم گذشت 20 سال از تعطیلی مرز های بیکران فضا، آش و کاسه تغییری نکرده است!
توسعه برنامه های مخابراتی برای ایران چه اهمیتی دارد؟
نه فقط توسعه در زمینه ماهواره های مخابراتی بلکه دیگر ماهواره ها مانند هواشناسی، زمین شناسی و غیره، امروزه در حیات انسان ها و توانمندی کشور ها در حفظ آزادی و استقلال، نقش اساسی دارند و اگر کشوری در دهه پیش رو
نتواند در این زمینه ها به خودکفایی لازم برسد، نخواهد توانست استقلال خود را تضمین کند. فناوری ماهواره های خدماتی امروز همانند آب و نان، لازمه زندگی و توسعه اقتصادی کشور ها و ارتقاء سطح زندگی مردم هستند. مردم ایران در آبان ماه گذشته و با قطع اینترنت، مشکلات آن را به عینه لمس کردند. حال در نظر بگیرید اگر روزی همانند بسیاری از تحریم های ناعادلانه، سردمداران و صاحبان قدرت های ماهواره ای تصمیم به تحریم ایران در زمینه خدمات ماهواره ای بگیرند، چه فاجعه ای رخ خواهد داد. به همین دلیل ما باید در این زمینه بتوانیم به درجه خودکفایی برسیم. مسئولان متاسفانه نتوانسته و یا نخواسته اند این مفهوم را به جامعه منتقل کنند تا مردم فناوری فضایی را یک طاق نصرت تشریفاتی ندانند.
علت بی تفاوتی سازمان فضایی ایران را در عدم حمایت از موزه فضایی ایران چه می دانید ؟
این سوالی است که آنها باید جواب دهند اما من فکر می کنم مسئولان امر یا به ترویج فناوری فضایی توجه لازم را ندارند و یا آن را امری مهم و ضروری نمی دانند.
چه اتفاقی افتاد که باعث شد نمایشگاه های موقت شما که با استقبال کم نظیری هم رو به رو بود بسته شد ؟
تغییر مدیریت فرهنگسرای اشراق و بی علاقگی و
عدم درک مدیر بعدی از ضرورت ترویج علم.
آیا برنامه ای برای ارسال مجدد کالاهایی به فضا را دارید ؟
فعلا و با توجه به شرایط موجود که منجر به ناامیدی ام شده، خیر.
هدف شما طی این سال ها برای ترویج علوم فضایی به ویژه (بنا به گفته های شما) دانش فضانوردی مظلوم چیست ؟
ادامه هر کاری نیاز به نیرو های تازه نفس و پرورش نسل جدید دارد. برای توسعه فناوری فضایی که امروزه دیگر اهمیت آن در جهان روشن است نیز باید نسل بعد را پرورش داد. متاسفانه نه مسئولان ما و نه مردم ما به اهمیت فناوری فضایی آگاهی ندارند و بیشتر افراد آن را یک پدیده تشریفاتی می دانند. به همین دلیل باید هم به جامعه در مورد نقش مهم این فناوری در بهبود و ارتقاء زندگی و تسهیل امور توضیح کافی داد و هم با ترویج فناوری فضایی، نیرو های فردای کشور در صنعت فضانوردی را جذب و تربیت کرد.
در مصاحبه ای سال ها پیش گفته بودید فضانوردانی که به واسطه شما به ایران آمدند و مسئولان امر هم بی توجه کردند ، به شما گفته اند ما را به زور آوردید و به زور هم بیرون می کنید، فکر می‌کنید علت این همه چرخش نظر آنان چیست ؟ چه تعداد فضانورد و متخصص توسط شما به ایران دعوت شدند؟
با توجه به تبلیغات منفی رسانه های جهانی که اهرم های آنها در دست افرادی است که اگر با ما دشمنی هم نداشته باشند، آشنایی چندانی هم ندارند، زمانی که از فضانوردان برای سفر به ایران دعوت می کردم، - به جز مرحوم گرچکو که به عشق دیدن تخت جمشید به ایران آمد- تصویری در ذهن داشتند که با واقعیت های فرهنگ و تمدن مردم ایران متفاوت بود. به همین دلیل به سختی حاضر می شدند قبول کنند به ایران سفری داشته باشند. اما پس از سفر به ایران و دیدن واقعیت های جامعه و برخورد با مردم، نظرشان کاملا عوض می شد و اینک، دوست دارند باز هم به ایران بیایند. طی 10 سال گذشته 6 فضانورد بطور مستقیم و با دعوت من به ایران آمده اند. البته چند نفر هم بنا به پیشنهاد یا پادرمیانی من به ایران سفر داشتند.